Układ Słoneczny jest zespołem różnorodnych ciał niebieskich. Jego skład wchodzą: Słonce oraz 9 planet krążących wokół niego. W sekwencji od najbliżej położonej do najodleglejszej od Słońca są: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Pluton. Oprócz nich w układzie znaleźć można księżyce (naturalne satelity) każdej planety (całkowita ich ilość to 31), tysiące planetoid i meteorów, komety i rozsiany w przestrzeni gaz i pyl. Niektórzy badacze wliczają w niego również sztuczne sondy oraz satelity, choć ich znaczenie jest niewielkie. Największe ciało niebieskie (a właściwie gwiazda) to Słońce, leżące w centrum naszego Układu Słonecznego.
Słońce stanowi kulę gazową, złożoną w przeważającej części z helu i wodoru. Posiada średnicę wielkości około 1,4 mln kilometrów. Jej powstanie miało miejsce ponad 5 mld lat w przeszłości. Słońce jest zdolne do wytwarzania własnego pola grawitacyjnego, oddziałującego na ogół dziewięciu planet.
Planety możemy podzielić na:
- planety wewnętrzne - są nimi: Wenus, Merkury, Ziemia, Mars;
- planety zewnętrzne - są nimi: Jowisz, Saturn, Neptun, Uran, Pluton.
Pierwszą planetą Układu Słonecznego jest Merkury. Jego jądro zbudowane jest z żelaza a powierzchnia pokryta jest skalami i licznymi kraterami. Merkury stanowi najgorętszą planetę naszego Układu Słonecznego, charakteryzuje się brakiem atmosfery a jest to wywołane bardzo słabą grawitacją. Merkurego nie okrąża również żaden księżyc.
Kolejną planetą jest Wenus. Stanowi ona typową skalną planetę, permanentnie otoczoną miąższą powłoką chmur, które odbijają promieniowanie słoneczne. Dlatego Wenus jest najjaśniejszą planetą w naszym Układzie Słonecznym. Planeta posiada na powierzchni bardzo wysoką temperaturę ( nawet do 4800 stopni Celsjusza) oraz znaczne ciśnienie ( zdarza się, ze wynosi ono około 90 atmosfer). Żółtawe zabarwienie chmur wywołane jest zawartością w nich kwasu siarkowego. Jest to świadectwo aktywnego i czynnego wulkanizmu na powierzchni Wenus. Wenus nie posiada naturalnych satelitów.
Kolejna Planeta to Ziemia - zwana również Niebieskim Globem (jest to wynikiem występowania na jej powierzchni rozległych mórz i oceanów). Ze względu na budowę wewnętrzną jest podobna do innych planet "wewnętrznych" (jądro z metalu otoczone jądrem zewnętrznym z płynnego metalu), ale warunki na powierzchni planety odmienne są diametralnie. Na naszym globie ziemskim istnieją zbiorniki ciekłej wody, powłoka atmosferyczna ziemska zawiera tlen co kształtuje, odpowiednie warunki do życia organizmów. Ziemia posiada jednego naturalnego satelitę, jakim jest Księżyc. Jest to skalne ciało niebieskie, pozbawione powłoki atmosferycznej. Pewna teoria głosi genezę Księżyca jako ciała niebieskiego, które było częścią Ziemi i oderwało się od niej na skutek zderzenia z asteroida.
Kolejna planeta to Mars - "czerwona planet". Posiada on jak Ziemia powierzchnię litosferyczną (występują na nim zbiorowiska kraterów, wulkanów, pasma górskie, rozlegle powierzchnie równinne itp.), lecz brak jest warunków klimatycznych, które umożliwiałyby życie na nim. Mars jest pozbawiony wody oraz występują na nim niskie temperatury powietrza - stad jego niesprzyjająca człowiekowi atmosfera. Być może na Marsie żyły kiedyś organizmy. Planetę pokrywa czerwonawy pyl - jest to tlenek żelaza, znany nam w postaci rdzy, od której wziął się przydomek Marsa. Wokół planety krążą 2 księżyce: Deimos i Fotos, będące prawdopodobnie planetoidami, które planeta "złapała" przez własne pole grawitacyjne.
Następny w kolejności jest Jowisz - będący pierwszą planetą z 4 olbrzymów zbudowanych z gazów. Jej powierzchnia złożona jest głównie z wodoru, przybierającego postać trzech stanów skupienia (gazowym - tworzy powłokę zewnętrzną, ciekłym - tworzy wewnętrzne warstwy, stałym - buduje metaliczne jądro planety). Jowisz otoczony jest charakterystycznymi pierścieniami, budowanymi przez luźny pyl utrzymywany przez siły pola grawitacyjnego planety oraz posiada 16 księżyców. Są nimi: Adrastea, Metis, Almatea, Tebe, Io, Europa (księżyc lodowy), Ganimedes, Kalisto, Leda, Himalia, Lisithea, Elara, Ananke, Karme, Pasifae, Sinope.
Kolejną planetę stanowi Saturn - jest drugim gazowym olbrzymem. Charakterystyczną cechą tej planety jest jej średnia gęstość mniejsza od gęstości wody co powoduje, ze masa Saturna waży 3 razy mniej niż masa Jowisza, choć wielkością obie planet nie są rożne. Saturn otoczony jest przez ponad 20 księżyców. Są to m.in.: Pan, Atlas, Prometeusz, Pandora, Epimeteus, Janus, S3, S4, Mimas, Enceladus, Tethys, Telesto, Kalipso, Dione, Helena, Rea, Tytan (lodowy), Hyperion, Japet, Febe. Saturn również jak inne "olbrzymy" otoczony jest systemem pierścieni.
Następną gazową planetę stanowi Uran. Składa się ona z kamiennego jądra otoczonego płaszczem lodowo-gazowym, posiada atmosferę złożona z metanu - stad jej niebieskawa barwa. Uran otoczony jest przez 15 księżyców. Są to m.in.: Kordelia, Ofelia, Bianka, Kressyda, Desdemona, Julia, Porcja, Rozalinda, Belinda, Puk, Miranda, Ariel, Umbriel, Tytania, Oberon.
W sąsiedztwie Urana krąży Neptun - jest to ostatni olbrzym, zbudowany z powłok gazowych. Tak jak w przypadku Uranu składa się z niewielkiego skalnego jądra, jak również gazowej atmosfery, złożonej z metanu nadającego mu jaskrawo-niebieską barwę. Neptun charakteryzuje się występowaniem najszybciej wiejących w całym Układzie Słonecznym wiatrów (o prędkościach do 2200 km/h). Neptun otoczony jest ośmioma księżycami. Są nimi: Najada, Talassa, Despiona, Galatea, Larissa, Proteus, Tryton, Nereida.
Końcowa z całego układu a jednocześnie posiadająca najmniejsze rozmiary planeta w Układzie Słonecznym to Pluton. Wcześniej traktowano go jako planetoidę, póki nie stwierdzono w jego otoczeniu krążącego księżyca Charona.
Ale nasz Układ Słoneczny nie składa się jedynie z planet. Oprócz nich występują również pasy planetoid, osobni krążące meteory, zbiorowiska komet i meteorytów. Kometa jest ciałem niebieskim, posiadającym niewyraźnie zarysowane kształty, za sobą ciągnie przeważnie efektowny warkocz. Najprawdopodobniej jest to w rzeczywistości kilkukilometrowa bryła lodu, a zbliżając się w pobliże powierzchni Słońca, pod działaniem jego promieniowania tworzy się dookoła niej gazowo - pyłowy obłok, posiadający rozmiary nawet wielokrotnie większe niż Ziemia. Na niebie widoczne jest również skierowane od Słońca pasmo gazów - zwany warkoczem, o rozmiarach dochodzących nawet do milionów kilometrów. Ale komety to czasami jedynie przypadkowi "goście" naszego Układu Słonecznego, choć występują również komety stale spotykane na jego obszarze. Biegną one wokół Słońca po widocznie spłaszczonych torach w kształcie orbity. Przykładem takiej komety jest znana wszystkim kometa Halleya, którą ostatnio można było obserwować w 1986 roku, a dopiero po upływie 75 lat, w 2061 r. będzie znów widoczna z Ziemi. Kometa ta prawdopodobnie waży około biliard kilogramów. W Kosmosie to kruszynka, będąca zaledwie miliardową częścią masy ziemskiej.
Meteory są niewielkich rozmiarów bryłami, często nie osiągają większych rozmiarów niż ziarenka piasku, poruszające się na terenie Układu Słonecznego. Gdy meteor znajdzie się w atmosferze ziemskiej, pędząc z prędkością nawet do 40 km/s, w wyniku tarcia o inny ośrodek dochodzi do jego rozżarzenia i spalania. Wtedy świecą, zwykle na wysokościach ponad 100 km powyżej powierzchni ziemi, pozostawiając na niebie ślad przypominający spadającą gwiazdę. Naprawdę są to spadające i spalające się jednocześnie meteoryty. Meteory okrążają Słońce, jak planetoidy. Jest to właściwie pozostałość po pierwotnej materii, która dała początek Układowi Słonecznemu. Ponadto pewna ilość meteorów to materia, która oderwała się od komet. Meteory przemieszczające się w licznych skupiskach tworzą roje. Kiedy orbita ziemska przecina owy rój na nieboskłonie, zjawisko to ma postać "deszczu meteorów". Są one zjawiskiem regularnym każdego roku, gdyż Ziemia ciągle powraca do tego położenia. Najbardziej widoczne jest to zjawisko około dni: 4 stycznia, 12 sierpnia i 13 grudnia.
Meteoryty stanowią zaś większych rozmiarów meteory, które nie uległy całkowitemu spaleniu, wywołanym zmianą ośrodka na ośrodek atmosferyczny, przedarły się przez jego powierzchnię i znalazły się na powierzchni Ziemi. Największym z takich meteorytów był ten, jaki odnaleziono w Namibii na terenie południowej Afryki - ważył on notabene aż 60 ton. Ponad 25 000 lat temu ciało niebieskie o rozmiarach około 100 m uderzyło o powierzchnie Arizony, o czym świadczy ślad - ogromne zagłębienie, przypominające krater o wymiarach średnicy aż 1200 m. Spadając meteoryty rysują na niebie jasny ślad. Z powodu tego, że meteory przypominają zwyczajne kamienie, trzeba przeprowadzać specjalne badania i poszukiwania, aby natrafić na prawdziwe meteoryty. Meteoryty posiadają kilka rodzajów - są nimi meteoryty:
- metaliczne - złożone z pierwiastków żelaza oraz niklu;
- kamienne.
Może się również zdarzyć, iż pewne meteoryty to po prostu odłupane podczas kolizji z innym ciałem niebieskim fragmenty planetoid.
Planetoidy to swoistego rodzaju ciała niebieskie, które wykonują ruch obiegowy wokoło Słońca, posiadające rozmiary mniejsze od planet. Są zarówno ciałami o średnicy ponad 1000 km jak również najmniejszych rozmiarów drobinami pyłowymi. Ze względu na skład wyróżniamy planetoidy:
- kamienne,
- węglowe;
- metaliczne.
Najczęściej spotykane są w strefie pasa planetoid, znajdującej się pomiędzy orbitami planet Marsa oraz Jowisza.