Poniżej zostały omówione związki chemiczne, które możemy spotkać w produktach spożywczych. Większość stosowanych nazw jest zwyczajowych. W kolejnych rubrykach tabel podzielono substancje
na pochodzenia naturalnego oraz te, które otrzymuje się w sposób sztuczny. Należy pamiętać, że wiele
z wymienionych substancji można otrzymać na obydwa sposoby.
Nawet związki otrzymane naturalnie są szkodliwe dla organizmu, a często nawet bardziej od syntetycznych.
W niektórych przypadkach podaje się rodzinę związków ze względu na podobne zastosowanie
(wynika to oczywiście z podobieństwa właściwości chemicznych).
Barwniki i pigmenty
Symbol
|
Nazwa
|
Barwa
|
Pochodzenie
|
Produkty spożywcze
|
E 100
|
kurkumina (kurkuma)
|
żółta
|
roślinne
|
przyprawy, koncentraty
|
E 101
|
ryboflawina, laktoflawina, witamina B2
|
żółto-pomarańczowa
|
naturalne lub syntetyczne
|
przyprawy
|
E 102
|
tartrazyna
|
cytrynowo-żółta
|
syntetyczne
|
napoje w proszku, esencje owocowe, miód sztuczny, musztarda
|
E 104
|
żółcień chinolinowa Food Yellow 13
|
żółta
|
wyroby cukiernicze
| |
E 110
|
żółcień zachodzącego słońca FCF, Food Yellow 3, żółcień pomarańczowa
|
żółta
|
marmolady, żele, gumy do żucia, powłoki tabletek
| |
E 120
|
Karmin, Natural Red 4
|
czerwona
|
naturalne
|
występują w wielu artykułach
|
E 122
|
azorubina, chromotrop FB
|
czerwona
|
syntetyczne
|
dżemy i marmolady wiśniowe, budynie, lody, polewy
|
E 123
|
amarant, FD&C Red No.2
|
czerwona
|
występują w wielu artykułach
| |
E 124
|
Ponceau 4 R
|
czerwona
|
wędzone ryby, cukierki pudrowe
| |
E 127
|
erytrozyna, Food Red 14, tetrajodofluoresceina
|
czerwona
|
syntetyczne
|
wiśnie koktajlowe, owoce kandyzowane
|
E 131
|
błękit patentowy FCF
|
niebieska
|
drażetki
| |
E 132
|
indygotyna I
|
niebieska
|
naturalne
|
drażetki, występują w wielu artykułach
|
E 133
|
błękit brylantynowy FCF 1350, Food Blue 2
|
niebieska
|
występują w wielu artykułach
| |
E 140
|
biophyll, chloresium, darotol, ennds, chlorofil
|
zielona
|
roślinne
|
występują w wielu artykułach
|
E 141
|
kompleks chlorofilu z miedzią
|
zielona
|
roślinne (poddany modyfikacji)
|
groszek konserwowy
|
E 150
|
karmel
|
brunatna
|
wyroby cukiernicze
| |
E 151
|
czerń brylantowa, czerń PN
|
czarna
|
syntetyczne
|
barwienie kawioru
|
E 153
|
węgiel drzewny - pigment
|
czarna
|
syntetyczne
|
wyroby cukiernicze
|
E 160a
|
(alfa-,beta-)karoten, prowitamina A
|
żółta
|
naturalne
|
produkty tłuszczowe, np. masło
|
E 160b
|
annato, biksyna, ekstrakt
z nasion Bixa orellana L
|
żółta
|
naturalne
|
margaryna, oleje, sery żółte
|
E 160c
|
kapsantyna, kapsorubina
|
czerwona
|
naturalne
|
występują w wielu artykułach
|
E 160d
|
likopen, likopina, psi-karoten
|
czerwona
|
naturalne
|
występują w wielu artykułach
|
E 160e,f
|
beta-apo-8-karotenal, ester etylowy beta-apo-8-karotenalu
|
ciemno-czerwona
|
występują w wielu artykułach
| |
E 161a
|
flawoksantyna
|
żółtawo-czerwona
|
naturalne
|
występują w wielu artykułach
|
E 161b
|
luteina
|
żółta
|
naturalne
|
występują w wielu artykułach
|
E 161c
|
kryptoksantyna
|
naturalne
|
występują w wielu artykułach
| |
E 161d
|
rubiksantyna
|
czerwona
|
naturalne
|
występują w wielu artykułach
|
E 162
|
czerwień buraczana, betanina (występuje w burakach czerw.)
|
czerwona
|
naturalne
|
przetwory owocowe, w produktach sojowych
|
E 163
|
antocyjany (występują
w winogronach i jagodach)
|
czerwona o różnych odcieniach
|
naturalne
|
napoje, konserwy owocowe, słodycze
|
E 170
|
węglan wapnia - pigment
|
biała
|
pasty do zębów, służy jako środek ścierny
| |
E 171
|
dwutlenek tytanu - pigment
|
biała
|
guma do żucia, drażetki, pasta do zębów
| |
E 172
|
wodorotlenek żelaza - pigment
|
brunatna
|
sztuczne osłonki kiełbas
| |
E 173
|
glin, aluminium (w postaci metalicznej)
|
metaliczna
|
słodycze, jako dekoracja
| |
E 174
|
srebro (w postaci metalicznej)
|
srebrna
|
wyroby cukiernicze
| |
E 175
|
złoto (w postaci metalicznej)
|
złota
|
np. w likierze Goldwasser
| |
E 180
|
pigment rubinowy
|
czerwona
|
osłonki woskowe serów twardych
|
Tabela 1. Barwniki i pigmenty
Konserwanty
Symbol
|
Nazwa
|
Pochodzenie
|
Produkty spożywcze
|
E 200
|
kwas sorbowy
|
syntetyczne
|
sery, margaryny
|
E 201
|
sorbinian sodu
|
syntetyczne
|
sery, margaryny
|
E 202
|
sorbinian potasu
|
syntetyczne
|
sery, margaryny
|
E 203
|
sorbinian wapnia
|
syntetyczne
|
sery, margaryny
|
E 210
|
kwas benzoesowy
|
syntetyczne
|
napoje gazowane, majonezy, marynaty, konserwy owocowe
i warzywne, sałatki
|
E 211
|
benzoesan sodu
|
syntetyczne
| |
E 212
|
benzoesan potasu
|
syntetyczne
| |
E 213
|
benzoesan wapnia
|
syntetyczne
| |
E 214,215
|
p-hydroksybenzoesan etylu i pochodne
|
syntetyczne
| |
E 216,217
|
p-hydroksybenzoesan propylu i pochodne Propylparaben, Nipasol, Solbrol P
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 218,219
|
p-hydroksybenzoesan metylu i pochodne
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 220
|
dwutlenek siarki
|
syntetyczne
|
soki owocowe i koncentraty, wino, suszone owoce
|
E 221
|
siarczan(IV) sodu, siarczyn sodu
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 222
|
wodorosiarczan(IV) sodu (kwaśny siarczyn sodu)
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 223
|
pirosiarczan(IV) sodu, dwusiarczan(IV) sodu
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 224
|
pirosiarczan(IV) potasu, dwusiarczan(IV) potasu
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 226
|
siarczan(IV) wapnia (siarczyn wapnia)
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 227
|
wodorosiarczan(IV) wapnia (kwaśny siarczyn wapnia)
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 228
|
wodorosiarczan(IV) potasu (kwaśny siarczyn potasu)
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 230
|
1,1'-difenyl, Bifenyl, Diphenyl
|
syntetyczne
|
owoce cytrusowe (ochrona przed owadami)
|
E 231
|
o-fenylo-fenol, Dowicide
|
syntetyczne
|
owoce cytrusowe
|
E 232
|
o-fenylo-fenolan sodu
|
syntetyczne
|
owoce cytrusowe
|
E 233
|
Thiabendazol, MK-360, Omnizole, Bovizole, Eprofil, Equizole, Tecto
|
syntetyczne
|
owoce cytrusowe
|
E 234
|
niazyna (antybiotyk) -
|
naturalne: w wyniku działania Streptococcus lactis
|
sery topione
|
E 236
|
kwas mrówkowy
|
syntetyczne
|
ryby wędzone, surowe soki owocowe
|
E 237
|
mrówczan sodu
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 238
|
mrówczan wapnia
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 239
|
heksametylenotetraamina, urotropina
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 249
|
azotan(III) sodu (azotyn sodu)
|
syntetyczne
|
wędliny
|
E 250
|
azotan(III) potasu (azotyn potasu)
|
syntetyczne
|
wędliny
|
E 251
|
azotan sodu
|
syntetyczne
|
wędliny, sery podpuszczkowe
i topione
|
E 252
|
azotan potasu
|
syntetyczne
|
wędliny, sery podpuszczkowe i topione
|
E 260
|
kwas octowy
|
syntetyczne lub fermentacyjne
|
marynaty: śledzie, grzyby, sałatki
|
E 261
|
octan potasu
|
syntetyczne
|
marynaty: śledzie, grzyby, sałatki
|
E 262
|
octan sodu
|
syntetyczne
|
marynaty: śledzie, grzyby, sałatki
|
E 263
|
octan wapnia
|
syntetyczne
|
marynaty: śledzie, grzyby, sałatki
|
Tabela 2. Konserwanty
Antyoksydanty (antyutleniacze), stabilizatory substancje
Symbol
|
Nazwa
|
Dodatkowa rola
|
Pochodzenie
|
Produkty spożywcze
|
E 270
|
kwas mlekowy
|
konserwant
|
fermentacyjne
|
występują w wielu artykułach
|
E 280
|
kwas propinowy
|
konserwant
|
syntetyczne lub fermentacyjne
|
występują w wielu artykułach
|
E 281
|
propinian sodu
|
konserwant
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 282
|
propinian wapnia
|
konserwant
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 283
|
propinian potasu
|
konserwant
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 290
|
dwutlenek węgla ( tlenek węgla(IV) )
|
konserwant
|
syntetyczne
|
napoje, wody mineralne
|
E 296
|
kwas L-jabłkowy
|
konserwant
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 300
|
kwas L-askorbinowy, witamina C
|
konserwant
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 301
|
L-askorbinian sodu
|
konserwant
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 302
|
L-askorbinian wapnia
|
konserwant
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 304
|
palmitynian askrobylu (pochodna witaminy C)
|
syntetyczne
|
produkty tłuszczowe
| |
E 307-309
|
tokoferole, witamina E i pochodne
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
| |
E 310
|
gallusan propylu
|
wzmocnienie działania E 320 i 321
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 311
|
gallusan oktylu
|
wzmocnienie działania E 320 i 321
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 312
|
gallusan dodecylu
|
wzmocnienie działania E 320 i 321
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 320
|
BHA, butylo-hydroksy-anizol, Antracine 12, Embanox, Nipantiox 1-F
|
syntetyczne
|
biszkopty, rosoły w kostkach, orzechy, tłuszcze piekarskie
| |
E 321
|
BHT, butylo-hydroksy-toluen, Impruvol
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
| |
E 322
|
lecytyna
|
emulgator
|
naturalne (głównie z nasion soi),
|
występują w wielu artykułach
|
E 325
|
mleczan sodu
|
syntetyczne
|
sery, pieczywo, pasztety
| |
E 326
|
mleczan potasu
|
syntetyczne
|
sery, pieczywo, pasztety
| |
E 327
|
mleczan wapnia
|
syntetyczne
|
desery w proszku
| |
E 330
|
kwas cytrynowy
|
przy produkcji cukrowniczej (jako odpad)
|
występują w wielu artykułach
| |
E 331(a-c)
|
cytrynian sodu
|
przy produkcji cukrowniczej (jako odpad)
|
występują w wielu artykułach
| |
E 332(a,b)
|
cytrynian potasu
|
przy produkcji cukrowniczej (jako odpad)
|
występują w wielu artykułach
| |
E 333
|
cytrynian wapnia
|
przy produkcji cukrowniczej (jako odpad)
|
występują w wielu artykułach
| |
E 334
|
kwas L-winowy
|
fermentacyjny
|
występują w wielu artykułach
| |
E 335
|
winian sodu
|
fermentacyjny
|
występują w wielu artykułach
| |
E 336
|
wodorowinian potasu (winian monopotasowy)
|
fermantacyjny
|
występują w wielu artykułach
| |
E 337
|
winian sodowo-potasowy
|
fermantacyjny
|
sery, przetwory mięsne
| |
E 338
|
kwas fosforowy
|
regulator kwasowości
|
syntetyczne
|
napoje
|
E 339a
|
diwodoroortofosforan sodu (ortofosforan monosodowy)
|
regulator kwasowości
|
syntetyczne
|
przetwory mięsne, sery
|
E 339b
|
wodoroortofosforan sodu (ortofosforan disodowy)
|
regulator kwasowości
|
syntetyczne
|
przetwory mięsne, sery
|
E 339c
|
ortofosforan sodu (ortofosforan trisodowy)
|
regulator kwasowości
|
syntetyczne
|
sery topione, występują w wielu artykułach
|
E 340a
|
diwodoroortofosforan potasu (ortofosforan monopotasowy)
|
regulator kwasowości
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 340b
|
wodoroortofosforan potasu (ortofosforan dipotasowy)
|
regulator kwasowości
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 340c
|
ortofosforan potasu (ortofosforan tripotasowy)
|
regulator kwasowości
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 341c
|
ortofosforan wapnia (ortofosforan tripotasowy)
|
regulator kwasowości
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 350
|
jabłczan sodu
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
| |
E 351
|
jabłczan potasu
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
| |
E 352
|
jabłczan wapnia
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
| |
E 353
|
kwas m-winowy
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
| |
E 355
|
kwas adypinowy
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
| |
E 375
|
kwas nikotynowy, witamina PP
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
| |
E 381
|
cytrynian żelazowo-amonowy
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
| |
E 385
|
sól sodowo-wapniowa kwasy etylenodiaminatetraoctowego (EDTA)
|
utrwala kolory
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
Tabela 3. Antyoksydanty i stabilizatory
Zagęszczacze
Symbol
|
Nazwa
|
Pochodzenie
|
Produkty spożywcze
|
E 400
|
kwas alginowy
|
naturalne (otrzymywany z alg)
|
występują w wielu artykułach
|
E 401
|
alginian sodu
|
naturalne (otrzymywany z alg, poddany modyfikacji)
|
związek klarujący: soki, miody pitne, hydrolizaty białkowe (zupy w proszku), zagęszczacz: lody, desery w proszku, koncentraty napojów i ciast, śmietana UHT
|
E 402
|
alginian potasu
|
naturalne (otrzymywany z alg, poddany modyfikacji)
|
związek klarujący: soki, miody pitne, hydrolizaty białkowe (zupy w proszku), zagęszczacz: lody, desery w proszku, koncentraty napojów i ciast, śmietana UHT
|
E 403
|
alginian amonu
|
naturalne (otrzymywany z alg, poddany modyfikacji)
|
związek klarujący: soki, miody pitne, hydrolizaty białkowe (zupy w proszku), zagęszczacz: lody, desery w proszku, koncentraty napojów i ciast, śmietana UHT
|
E 404
|
alginian wapnia
|
naturalne (otrzymywany z alg, poddany modyfikacji)
|
śmietana UHT
|
E 405
|
alginian propylenowo-glikolowy
|
naturalne (otrzymywany z alg, poddany modyfikacji)
|
sosy typu dressing, majonez niskotłuszczowy
|
E 406
|
Agar, agar-agar, isinglass
|
naturalne (otrzymywany z alg)
|
galaretki (zamiast żelatyny), lody, napoje mleczne, margaryna, konserwy mięsne
|
E 407
|
Karagen
|
naturalne (otrzymywany z wodorostów)
|
jako substancja klarująca: soki, miody pitne, hydrolizaty białkowe (zupy w proszku), zagęszczacz: lody, desery w proszku, koncentraty napojów i ciast, śmietana UHT, odżywki dla dzieci
|
E 410
|
mączka chleba świętojańskiego, Carob, Carubin, Arobon
|
naturalne: otrzymywany z nasion Ceratonia siliqua L
|
jako substancja klarująca: soki, miody pitne, hydrolizaty białkowe (np. zupy sproszkowane),a jako zagęszczacz w: lodach, deserach w proszku, koncentratach napojów i ciast, śmietanach UHT
|
E 412
|
guma guar, guaran
|
naturalne: otrzymywany z nasion Cyamopsis tetragonolubus L
|
sałatki, majonezy, lody, zupy
|
E 413
|
tragant (tragakant)
|
naturalne
|
występują w wielu artykułach
|
E 414
|
guma arabska
|
naturalne
|
występują w wielu artykułach
|
E 415
|
ksantan
|
fermentacyjne
|
występują w wielu artykułach
|
E 420
|
sorbitol, syrop sorbitolowy
|
syntetyczne
|
lody, ciasta, wyroby cukiernicze trwałe, owoce kandyzowane
|
E 421
|
mannitol
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 422
|
glicerol, 1,2,3-propanotriol, gliceryna
|
syntetyczne
|
wyroby cukiernicze
|
E 432-436
|
estry polioksyetylenów sorbitanowych i kwasów tłuszczowych: laurynowego, oleinowego, palmitynowego, mono- i tristearynowego
|
Produkowane z tłuszczów roślinnych poddanych modyfikacji
|
występują w wielu artykułach
|
E 440a
|
pektyna
|
naturalne
|
przetwory owocowe
|
E 440b
|
pektyna amoniakalna
|
naturalne (poddany modyfikacji)
|
występują w wielu artykułach
|
E 450-452
|
fosforany i polifosforany sodu i potasu
|
syntetyczne
|
sery topione
|
E 460
|
celuloza
|
naturalne
|
występują w wielu artykułach
|
E 461
|
metyloceluloza
|
naturalne (poddany modyfikacji)
|
występują w wielu artykułach
|
E 464
|
hydroksypropylometyloceluloza
|
naturalne (poddany modyfikacji)
|
występują w wielu artykułach
|
E 465
|
metyloetyloceluloza
|
naturalne (poddany modyfikacji)
|
występują w wielu artykułach
|
E 466
|
sól sodowa karboksymetylocelulozy, CMC
|
naturalne (poddany modyfikacji)
|
wyroby cukiernicze, zupy w proszku, serki topione, lody
|
E 469
|
kazeinian sodu
|
naturalne (poddany modyfikacji)
|
napoje mleczne, lody
|
E 470
|
grupa soli sodowych, potasowych i wapniowych kwasów tłuszczowych o podobnych właściwościach
|
naturalne (poddany modyfikacji)
|
jako substancje emulgujące, występują w wielu artykułach
|
E 471
|
grupa mono- i diglicerydów kwasów tłuszczowych o zbliżonych właściwościach
|
naturalne (poddany modyfikacji)
|
jako substancje emulgujące, występują w wielu artykułach
|
E 472a - E 471
|
poddany estryfikacji kwasem octowym
|
naturalne (poddany modyfikacji)
|
jako substancje emulgujące, występują w wielu artykułach
|
E 472b - E 471
|
poddany estryfikacji kwasem mlekowym
|
naturalne (poddany modyfikacji)
|
jako substancje emulgujące, występują w wielu artykułach
|
E 472c - E 471
|
poddany estryfikacji kwasem cytrynowym
|
naturalne (poddany modyfikacji)
|
jako substancje emulgujące, występują w wielu artykułach
|
E 472d - E 471
|
poddany estryfikacji kwasem winowym
|
naturalne (poddany modyfikacji)
|
jako substancje emulgujące, występują w wielu artykułach
|
E 472e - E 471
|
poddany estryfikacji kwasem acetylo- lub diacetylowinowym
|
naturalne (poddany modyfikacji)
|
jako substancje emulgujące, występują w wielu artykułach
|
Tabela 4. Zagęszczacze
Związki spełniające różnorodne funkcje
Symbol
|
Nazwa
|
Rola
|
Pochodzenie
|
Produkty spożywcze
|
E 500a
|
węglan sodu, soda
|
regulator kwasowości
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 500b
|
wodorowęglan sodu, kwaśny węglan sodu, soda oczyszczona
|
regulator kwasowości, środek spulchniający
|
syntetyczne
|
sery, wypieki
|
E 501a
|
węglan potasu
|
regulator kwasowości
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 501b
|
wodorowęglan potasu, kwaśny węglan potasu
|
regulator kwasowości, środek spulchniający
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 503a
|
węglan amonu
|
regulator kwasowości, środek spulchniający
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 503b
|
wodorowęglan amonu, kwaśny węglan amonu
|
regulator kwasowości, środek spulchniający
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 504
|
węglan magnezu
|
środek spulchniający
|
syntetyczne
|
występują w wielu artykułach
|
E 508
|
chlorek potasu
|
konserwy, wędliny i wyroby garmażeryjne
| ||
E 536
|
żelazocyjanek potasu
|
wiązanie żelaza
|
syntetyczne
|
sól kuchenna, wino
|
E 575-579
|
glukoniany
|
przeciw zbrylająca
|
syntetyczne
|
sproszkowane produkty żywnościowe
|
E 620
|
kwas L-glutaminowy
|
wzmacniacz smaków
|
syntetyczne
|
przyprawy, koncentraty zup w proszku, konserwy mięsne
|
E 621
|
glutaminian sodu
|
wzmacniacz smaków
|
syntetyczne
|
przyprawy, koncentraty zup w proszku, konserwy mięsne
|
E 627
|
wodzian guanylanu sodu, guanylan sodu
|
wzmacniacz smaków
|
naturalne
|
przyprawy, koncentraty zup w proszku, konserwy mięsne
|
E 631
|
dwuwodzian inozynianu sodu, inozynian sodu
|
wzmacniacz smaków
|
naturalne
|
przyprawy, koncentraty zup w proszku, konserwy mięsne
|
E 635
|
mieszanina E 627 i E 631
|
wzmacniacz smaków
|
naturalne
|
przyprawy, koncentraty zup w proszku, konserwy mięsne
|
E 900
|
dimetylopolisiloksan
|
Przeciw działanie przywieraniu ciasta do blachy
|
syntetyczne
|
ciasta i pieczywo
|
E 901
|
wosk pszczeli
|
naturalne
|
powłoka drażetek
| |
E 951
|
Aspartam, Canderel, Nutrasweet
|
osładzanie
|
syntetyczne
| |
E 967
|
ksylitol, Kannit, Newtol, Torch, Xyliton, Eutrit
|
syntetyczne
|
lody, wyroby cukiernicze
|
Tabela 5. Związki spełniające różnorodne funkcje