Budowa pióra
Substancją budująca pióro jest włókniste białko, keratyna. Jest to lekka substancja, budująca różnego rodzaju twory rogowe występujące u zwierząt, takie jak włosy, pazury, paznokcie. U ptaków, oprócz piór buduje także dziób.
Pióro zbudowane jest z kilku części. Jedną z nich jest oś pióra. Jej zanurzona w skórze część nosi nazwę dutki, natomiast część wolna to stosina. Kształt dutki jest cylindryczny. Jest ona wypełniona tak zwaną duszą, którą stanowią rogowe pozostałości brodawki pióra. Na końcu dutki, zanurzonym w skórze znajduje się drobne zagłębienie, nazywane pępkiem pióra. Stosina ma na przekroju poprzecznym kształt niemal kwadratowy. W obrębie stosiny, po brzusznej stronie pióra znajduje się zagłębienie. Stosinę wypełnia rdzeń pióra o białym zabarwieniu. Cechuje go obecność licznych przestworów powietrznych. Na stosinie osadzona jest chorągiewka pióra.
Chorągiewkę tworzą liczne, stosunkowo długie blaszki o charakterze rogowym. Noszą one nazwę promieni, lub gałęzi. Na promieniach znajdują się dwa rzędy promyków opatrzonych haczykami. Haczyki znajdujące się na sąsiadujących promieniach sczepiają się, dzięki czemu struktura pióra jest silna i zwarta.
Pióra są tworem występującym tylko u ptaków. Spełniają szereg funkcji. Budują skrzydła, stanowiące powierzchnię lotną, pozwalają ptakom utrzymać równowagę podczas lotu i chronią organizm ptaka przed utratą ciepła. Ubarwienie piór może mieć znaczenie kryptyczne, może też mieć związek z rytuałami godowymi. U ptaków monomorficznych upierzenie samca i samicy jest takie same. Natomiast u ptaków dymorficznych, upierzenie samca i samicy różni się. Do ptaków dymorficznych należy między innymi lora wielka. Upierzenie samca ma barwę zieloną, a samicy czerwoną. Odmienność ta sprawiła, że dawniej uważano je za dwa odrębne gatunki. U wielu ptaków istnieje różnica pomiędzy upierzeniem letnim, a zimowym.
Typy piór
Pióra puchowe: wyrastają poniżej piór okrywowych, umieszczone są tuż przy skórze, gdzie tworzą warstwę termoizolacyjną. Ma ona ogromne znaczenie, dla utrzymania stałej temperatury ciała. Promienie piór puchowych są wiotkie, pozbawione haczyków, a stosina jest zredukowana. Promienie wyrastają zatem bezpośrednio z dutki.
Pióra konturowe, zwane inaczej okrywowymi, są w przeciwieństwie do lotek i sterówek tępo zakończone. Zachodzą one na siebie dachówkowato, dzięki czemu kształt ciała ptaka jest opływowy. Promyki znajdujące się u nasady pióra okrywowego nie posiadają haczyków. Promienie znajdujące się u nasady pióra okrywowego są zatem wiotkie i współtworzą, wraz z piórami puchowymi warstwę izolacyjną.
Lotki i sterówki są piórami uczestniczącymi w locie. Lotki osadzone są na skrzydłach. Sterówki pozwalają ptakowi na utrzymanie równowagi w locie. Osadzone są na pygostylu, będącym kością ogonową ptaków, powstała na skutek zrośnięcia końcowych kręgów kręgosłupa.
