Układ Pokarmowy

-ryby- przewód pokarmowy posiada budowę, która jest typowa dla kręgowca przeciętnego. Ryby pobierają pokarm zróżnicowany, stąd u drapieżników na przykład wyróżnia się wiele zębów. Ryby nie posiadają języka umięśnionego a także ślina nie jest przez wydzielana. Pokarm przechodzi pozbawiony obróbki do przełyku krótkiego po czym dostaje się do żołądka. Występujące u mięsożernych ryb jelita są krótkie, tworzą stosunkowo liczne pętle u roślinożernych. Dla chrzęstnoszkieletowych ryb jest charakterystyczny spiralny fałd obecny w jelicie środkowym, zwiększający powierzchnię wchłaniania i trawienia. U kostnoszkieletowych ryb cechą szczególną jest rozwinięty uchyłek przełyku- pławny pęcherz - hydrostatyczny narząd.

-płazy - osobniki dorosłe w całości chwytają oraz połykają pokarm. Haczykowate lub stożkowate zęby są do kości przyrośnięte - u form uzębionych. Do bezzębnych zalicza się m.in. ropuchy. Gębowy otwór prowadzi do gębowo-gardzielowej jamy. Do niej uchodzą również wewnętrzne nozdrza, trąbka Eustachiusza a także wyprowadzające przewody śluzowych gruczołów. Dwa ostatnie z wymienionych twory pierwszy raz się pojawiły, a to ma związek z trybem życia lądowym. Gębowa jama nie jest oddzielona wtórnym podniebieniem od nosowej jamy. Z gardzieli krótkiej wychodzi przełyk, który prowadzi do wykształconego słabo żołądka. Pokarm przechodzi następnie do dwunastnicy oraz części dalszej poskręcanego cienkiego jelita. Jelito cienkie zakończone jest specjalnym fałdem, który oddziela je od prostego jelita - to ma ujście do steku.

-gady- w gębowej jamie jaszczurek i węży występuje ruchliwy i długi język. Spełnia on funkcje dotyku i czucia , węchu oraz smaku. Do ustnej jamy wchodzą ślinowe gruczoły, a niektórych węży oraz pewnego rodzaju jaszczurek jadowe gruczoły. Żołądek większej części gadów jest rozwinięty dobrze, gdyż one nie potrafią rozdrabniać skutecznie pokarmu. Roślinożerne gady mają rozwinięte dobrze jelito ślepe. Każdy z gadów posiadają kloakę.

-ptaki- wielkim ewolucyjnym sukcesem u ptaków jest zdolność wykorzystywania zróżnicowanych pokarmów. Skutkiem nieobecności zębów jest to, iż dziób służy w pobieraniu pokarmu - porcji całych, lub też szczątek rozszarpanych. Brak uzębienia to niekorzystna bardzo cecha dla ptaków, z tego względu rolę ogromną spełnia żołądek mający dwuczęściową budowę. W części pierwszej wydzielane intensywnie są trawienne soki - gruczołowy żołądek. Druga część ma silne umięśnienie - odbywa się w niej miażdżenie oraz rozcieranie pokarmu- mięśniowy żołądek. U licznych gatunków przełyk podlegał rozszerzeniu tworząc wole, gdzie następuje rozmiękczanie wstępne pokarmu. Niektóre ptaki mogą połykać niewielkie kamienie (gastrolity), w żołądku spełniające rolę rozcierania pokarmu. U ptaków długość jelita jest uzależniona od pokarmu. Zawsze jednak jelito zakończone jest w steku (kloace). Rozwiązanie to jest klasycznie gadzie- uchodzą do kloaki moczowody oraz nasieniowody (lewy jajnik u samic)

-ssaki- organizmy te odżywiają się zróżnicowanym bardzo pokarmem. To wynika z tego, iż mają niezwykle sprawny aparat pokarmowej obróbki. U ssaka przewód pokarmowy zaczyna się gębową jamą otoczoną wargami umięśnionymi. Wtórne kostne podniebienie oddziela gębową jamę od nosowej. To umożliwia niezależne oddychanie i żucie pokarmu. W gębowej jamie występuje mięsisty język i heterodontyczne uzębienie. Zwilżony przez wydzielinę ślinianek połykany pokarm dociera do rury przełyku, skąd trafia do żołądka (jest czterokomorowy: -żwacz, czepiec- tutaj znajdują się liczne orzęski i bakterie mające zdolność trawienia celulozy; trawieniec; ksiąg) przechodzi z niego do dwunastnicy (uchodzą do niej wydzieliny wątroby i trzustki). Dalsze trawienie i wchłanianie zachodzi w cienkim jelicie. W grubym jelicie następuje resorpcja wody oraz formowanie kałowych mas. Przewód pokarmowy zakończony jest odbytnicą. U licznych roślinożernych kręgowców na granicy tylnego i środkowego jelita występuje uchyłek- ślepe jelito, w którym zachodzi trawienie symbiotyczne.

Układ Krwionośny

Krwionośny układ wszystkich kręgowców jest układem zamkniętym. To oznacza, iż krew nie wylewa się do jam ciała, lecz krąży w systemie krwionośnych naczyń: tętnicami i żyłami. Tętnice z serca wyprowadzają krew, żyły z kolei do serca doprowadzają krew. Włosowate naczynia są łącznikami pomiędzy tętnicami a żyłami, pośredniczą w zachodzącej wymianie składników odżywczych i gazów a także produktów komórkowej przemiany pomiędzy komórkami ciała a krwią.

-ryby- jednobiegowy, zamknięty. W nim zawsze występuje jednoprzepływowe serce żylnego typu. Ono jest unerwione poprzez włókna układu nerwowego autonomicznego, przesyłające impulsy, które zwalniają rytm pracy wykonywanej przez serce. Serce chrzęstnoszkieletowych ryb jest zbudowane z 4 pęcherzyków: żylnej zatoki, przedsionka, komory mięsistej i tętniczego stożka. W sercu kostnoszkieletowych ryb występują z kolei: przedsionek, zatoka żylna, komora mięsista i tętnicza opuszka. Ta ostatnia w rzeczywistości jest jedynie zgrubieniem tętnicy. U ryb system krążenia działa bardzo sprawnie, jednakże u ryb masa krwi jest mniejsza w porównaniu z płazami, podobnie jak liczba naczyń obecnych w mięśniach. Rytmicznie kurczące się serce może przetłaczać krew ku przodowi, do krótkiej skrzelowej tętnicy ( w opuszce tętniczej albo stożku są umieszczone zastawki, które zapobiegają cofaniu się powrotnemu krwi). Odgałęzienia skrzelowej tętnicy - naczyniowe łuki - przetłaczają krew w kierunku sieci włosowatych naczyń skrzelowych listków. Krew utleniona dociera do korzeni aorty, jest rozprowadzana po całym organizmie. Wraca głównymi żyłami, ulegającym złączeniu w przewody Cuviera i wątrobową żyłą.

-płazy- płucne oddychanie wymusiło wyodrębnienie się krwiobiegu małego. Tym sposobem dokonała się ważna zmiana mająca charakter aromorfozy- miało miejsce rozdzielenie krwiobiegu w mały (płucne krążenie) oraz duży (wielkie krążenie). W przedsionku wytworzona została przegroda, która dzieli go na 2 części - lewą i prawą. Żylna zatoka zmieniła swe połączenie, uchodzi do przedsionka prawego, żyła płucna z kolei uchodzi jedynie do przedsionka lewego. W czasie skurczu komory krew nieutleniona z przedsionka prawego wchodzi pierwsza do aorty po czym do tętnic płucnych od niej odgałęziających się. Utleniona krew z przedsionka lewego opuszcza komorę z końcem jej skurczu, wejść nie może do płucnych tętnic, ponieważ one są wypełnione krwią, która poprzednio już napłynęła. Ze względu na to, iż w komorze dochodzi do mieszania się krwi, ona może przejść wielokrotnie przez serce zanim dokona w organizmie obiegu pełnego. U gadów i płazów w trakcie ewolucji rozwojowi podlegała przegroda w stożku i komorze. U płazów, w wyniku zaniku skrzeli, z żył i tętnic skrzelowych łuków wytworzyły się połączenia grzbietowej i brzusznej aorty, nazywane łukami aorty, całość obiegu krwi z kolei, tak jak w przypadku ryb, okazał się dużym obiegiem. Oddechowe funkcje głównie przejęły płuca, wytworzył się mały, inaczej płucny obieg krwi. Krew po każdorazowym przejściu poprzez włosowate naczynia powraca do serca, gdzie uzyskać może nowe przyspieszenie. Koszt tego udoskonalenia to mieszanie się krwi na terenie jednej komory serca. Powracająca z płuc krew jest natleniona słabo stosunkowo, ponieważ stanowi mieszaninę krwi, pozostawiającej tlen w różnego rodzaju wewnętrznych narządach ciała a także krwi, która przez skórne naczynia płynęła skąd pobrała ilość znaczną tlenu.

-gady- u gadów komora serca podzielona jest na 2 części. Większa część gadów współczesnych posiada niecałkowitą międzykomórkową przegrodę. Tylko komory serca u krokodyli są zupełnie oddzielone. W każdym sercu gadów jest widoczne zredukowanie dość znaczne żylnej zatoki. Ukł. Krążenia u gadów to układ dwuobiegowy, jego konstrukcja wyraźnie wskazuje na pochodzenie tej struktury od płazów. Utleniona krew w włosowatych naczyniach płuc gąbczastych gada powraca do serca płucnymi żyłami, uchodzącymi do przedsionka lewego. Z niego zasobna w atomy tlenu krew dostaje się poprzez lewy przedsionkowo-komorowy otwór do części lewej komory. Skurcz zachodzący w tej ostatniej powoduje wypchnięcie krwi do aorty lewej i prawej. Obie aorty w zasadzie posiadają utlenowaną krew. Krew do serca wraca głównymi żyłami i wątrobową żyłą. Te naczynia uchodzą do niewielkich rozmiarów żylnej zatoki, skąd do przedsionka prawego oraz dalej do części prawej komory. Skurcz komory powoduje wtłoczenie odtlenowanej krwi do płucnego pnia, rozgałęziającego się na 2 płucne tętnice do płuc prowadzące. Gadzie serce jest sprawne bardziej, silniejsze w porównaniu z płazami, ponieważ gdyż krew miesza się w mniejszym stopniu.

Serce ssaków i ptaków jest już zupełnie podzielone na prawą oraz lewą części. Międzykomórkowa przegroda jest zupełna a także nie pozwala by krew prawego serca mieszała się z krwią serca lewego. Zanikł tętniczy stożek, dając jedynie podstawę dla tętnic płucnych i aorty. Kompletny podział na lewe i prawe wymusza by krew dwukrotnie przechodziła przez serce w jednym okrążeniu ciała, co sprawia iż w aorcie krew ssaków i ptaków posiada więcej tlenu, w porównaniu z niższymi kręgowcami. To sprawia, iż tkanki ciała mogą utrzymywać więcej tlenu, utrzymywany może być poziom wyższy przemiany materii, który umożliwia jednocześnie utrzymanie dość wysokiej i stałej temperatury ciała (czyli stałocieplność). Ssaki i ptaki utrzymywać mogą wysoką stałą temperaturę ciała, również w środowisku zimnym. Funkcjonuje u ptaków łuk prawy aorty, występują mniejsze krwinki; u ssaków z kolei łuk lewy aorty- występuje mniejsze serce.

Oddechowy układ

-ryby- oddychają one skrzelami, które oparte są na skrzelowych łukach. Na każdym z łuków są wachlarzowato rozpięte dwa rzędy unaczynionych bogato i pofałdowanych skrzelowych listków, tworzących oddechową powierzchnię. Skrzela są parzyście osadzone po bokach gardzielowej jamy. Skrzela kostnoszkieletowych ryb są umieszczone w zagłębieniu wspólnym skrzelowej jamy i przykryte skrzelowym wieczkiem, chroniącym skrzela a także wspomaga przemywanie ich. Obecna tutaj jest zasada przeciwprądu - kierunek przepływu krwi jest przeciwny do kierunku wody, a to umożliwia nasycenie znaczne krwi tlenem. Obecny jest u ryb pęcherz pławny, pełniący hydrostatyczną funkcje. Chrzęstnoszkieletowe ryby nie mają pęcherza pławnego.

-płazy- zasadniczo są one płucodysznymi zwierzętami. Płuca płazów to parzyste, cienkościenne worki. jedynie u bezogonowych ma miejsce zwiększenie powierzchni na skutek sfałdowania pierwotnych przegród. U gatunków prymitywnych dochodzić może do całkowitej albo częściowej redukcji systemu oddechowego wewnętrznego. Skóra uwolniona od wcześniej kostnego, potem łuskowego pancerza przejąć mogła część oddechowych funkcji. Larwy płazów określa się jako skrzelodyszne. U ogoniastych płazów zewnętrzne skrzela zachowują się czasami w ciągu całego życia. Zaletą rozwiązań tego rodzaju jest wysoka oddechowa sprawność w wodzie oraz w mikrośrodowisku sąsiadującym z nią bezpośrednio. Jednak w lądowych warunkach oddechowym powierzchniom i skórze zagraża ciągłe wysychanie. Oddychanie poprzez skórę ograniczone jest rozmiarami ciała.

-gady- skóra tych organizmów nie jest kompletnie przystosowana do gazowej wymiany, dlatego staje się koniecznym zwiększenie powierzchni gazowej wymiany i usprawnienie mechaniki procesu przewietrzania płuc. W przypadku prymitywnej hatterii są one stosunkowo podobne do płazich, choć posiadają już dobrze widoczne pierwotne przegrody. Gady wyżej uorganizowane posiadają płuca rozdzielone przegrodami na pęcherzykowe gąbczaste komory. Z tego względu ich płuca są nazywane gąbczastymi. Gekony i krokodyle ponadto posiadają mięśnie silne krtani, dzięki czemu wydawać mogą dźwięki. Sprężystość charakteryzująca elementy szkieletu piersiowej klatki i skurcze specjalnych oddechowych mięśni gadów wywołują rytmiczne zasysanie oraz wyciskanie w płucach powietrza. Ten mechanizm jest sprawniejszy znacznie w porównaniu z wentylacją płuc mającą miejsce u płazów.

-ptaki- w jego skład wchodzi: jama nosowa, krtań tchawica,, płuca oraz 9 worków powietrznych, które stanowią przedłużenia oskrzeli a także stanowią wypełnienie jamy ciała pomiędzy wewnętrznymi narządami. Podczas wdechu powietrze przechodzi do płuc oraz do worków największych (piersiowych i brzusznych), przy wdechu z tych worków powietrze przemieszcza się do płuc. Worki przednie, tzw. wydechowe, przy wdechu wsysają powietrze odtlenione z płuc, przy wydechu z kolei wypychają na zewnątrz je. Powietrzne worki usprawniają utlenianie całej krwi a także umożliwiają oddychanie podczas lotu, kiedy piersiowa klatka jest unieruchomiona. Worki napełnione powietrzem zmniejszają jednocześnie ciężar ciała danego ptaka. Wydechy i wdechy w locie są zsynchronizowane wymachami skrzydeł.

-ssaki- układ oddechowy zaczyna się od pary nozdrzy, prowadzących do nosowej jamy. Powietrze przez nos wdychane następnie wchodzi poprzez gardło do składającej się z chrząstek krtani, która zasłonięta jest od góry podczas przełykania spożywanego pokarmu nagłością: we wnętrzu krtani występują fałdy śluzowej błony, tzw. głosowe struny, wibrujące pod działaniem powietrza przechodzącego. Krtań bezpośrednio przechodzi w tchawicę, przewód rurkowaty, o ścianie która wzmocniona jest pierścieniami chrząstkowymi. Tchawica ulega rozdziałowi na w oskrzela, doprowadzające do płuc. Oskrzela w płucach podlegają podziałowi na oskrzeliki coraz drobniejsze, zakończone płucnymi pęcherzykami, unaczynionymi bogato. Dzięki budowie tego rodzaju, płuca posiadają bardzo dużą oddechową powierzchnię. Wypełniają one całą niemal klatkę piersiową; pokryte są na zewnątrz cienką osłoną, nazywaną opłucną, zbudowaną z 2 błon; zewnętrzna zwana opłucną ścienną - wyścieła piersiową klatkę, wewnętrzna bezpośrednio przylega do płuc o nazwie opłucna płucna. U ssaków wentylacja płuc oparta jest o rytmiczne ruchy piersiowej klatki. U ssaków jedynie oddychanie dodatkowo wspomaga mięśniowa błona - przepona.

Szkielet

-ryby- występuje chrząstkowy i kostny szkielet; u chrząstnoszkieletowych obecna jest grzbietową strunę. U kostnych ryb kręgosłup stanowi ochronę rdzenia leżącego w kanale, który utworzony jest z łuków górnych kręgów- one posiadają ostre ościste wyrostki skierowane do góry. W rozwoju jakim podlega zarodek kręgi ulegają formowaniu dokoła grzbietowej struny, której resztki znaleźć można u dorosłej ryby między kręgami. W tułowiowej części, do kręgów są przymocowane żebra. Poza żebrami obecne są dodatkowo cienkie ości, zlokalizowane pośród mięśni. Czaszka jest nieruchomo połączona z kręgosłupem. Ona zbudowana jest z mózgowej części, będącej zamkniętą puszkę oraz z trzewiowej części, składającej się z kości szczęk oraz skrzelowych pokryw. Szkielet parzystych płetw odpowiada miednicowemu i barkowemu pasowi. W barkowym pasie znaleźć można kruczą i łopatkową kość jak i promieniste kości, na których są osadzone promienie kostne płetw. Miednicowy pas jest zredukowany, tam występują jedynie 2 kostki, na nich są umocowane promienie płetwy.

-płazy- czaszka u płazów powstaje w taki sposób jak w przypadku ryb, z połączenia mózgo- i trzewioczaszki. Tendencja polegająca na zrastaniu się górnej szczęki z mózgową puszką. W dolnej szczęce od strony żuchwowego stawu obecna jest stawowa chrząstka, to ona właśnie współtworzy zawieszenie całej żuchwy (przez kwadratową kość przyrośnięta do mózgoczaszki). Tak dzieje się, gdyż część górna gnykowo-żuchwowej kości przeszła do jamy środkowego ucha, a tam utworzyła pierwszą słuchową kostkę - strzemiączko. Umożliwia to słyszenie lepsze w warunkach lądowego środowiska. Czaszka płazów to ażurowa struktura, zwraca się uwagę na grzbieto-brzuszne spłaszczenie czaszki, obszerne oczodoły oraz niewielka objętość mózgoczaszki. U płazów w kręgosłupie zwiększyła się ilość odcinków, pewnemu zróżnicowaniu podlegały kręgi. W szyjnym odcinku jest pojedynczy jedynie kręg- dźwigacz. On posiada 2 stawowe powierzchnie, zestawiające się z potylicznymi kłykciami czaszki. To umożliwia płazom wykonywanie ruchów głowy w dół i górę. W tułowiowym odcinku kręgosłupa obecnych jest 7 kręgów. U bezogonowych skrócenie tegoż odcinka powiązane jest ze skróceniem odcinka tułowia oraz skaczącym trybem życia. Porzeczne wyrostki kręgów tu zrastają się nieruchomo wraz ze uwstecznionymi, zmniejszonymi żebrami, nigdy nie sięgającymi do mostka. Krzyżowy odcinek tworzy krzyżowy kręg, z którym połączeniu ulegają wydłużone biodrowe kości. Ostatni odcinek stanowi ogonową kość, która powstała poprzez zlanie się ogonowych kręgów. Urostyl od tyłu ulega połączeniu z miednicową obręczą, co stanowi wzmocnienie połączenia osiowego szkieletu z tylnymi kończynami.

-gady- szkielet zbudowany jest z kręgosłupa, u którego nie można znaleźć śladu grzbietowej struny. Pierwsze dwa kręgi są przystosowane do poruszania całą głową. Czaszka to kostna struktura, żuchwa ulega połączeniu z mózgoczaszką w czym pośredniczy kwadratowa kość. W szczękach obecne są zęby. Charakterystyczny w mózgoczaszce jest ciemieniowy otwór. W barkowym pasie obecne są nadłopatki, łopatki, krucze kości oraz obojczyki, w miednicowym pasie zrośnięte biodrowe, łonowe i kulszowe kości. Tylne i przednie kończyny są pięciopalczaste. Dwie kości występują w podudziu i w przedramieniu: w przypadku pierwszym strzałkowa i piszczelowa, w drugim promieniowa i łokciowa. Czaszka gadów ulega połączeniu z kręgosłupem przez jeden potyliczny kłykieć. Występuje obrotnik i dźwigacz, co zapewnia pełną ruchliwość głowy. U gadów kręgosłup podzielony jest na 5 odcinków: szyjny, lędźwiowy, piersiowy, ogonowy i krzyżowy. Trzony kręgów u współczesnych gadów najczęściej są przodowklęsłe. To z tego względu jaszczurki i węże mogą wyginać esowato ciało w boki.

-ptaki- u ptaków szkielet jest lekki, ponieważ długie kości są pneumatyczne, mała czaszka -cechuje się dużą szerokością i sklepieniem cienkim; duże oczodoły- mające zrośnięte kości pozbawione szwów. W ptasim kręgosłupie są ruchome jedynie szyjne kręgi, środkowe piersiowe kręgi w całości są zrośnięte, ostatni piersiowy krąg łącznie z wszystkimi krzyżowymi i lędźwiowymi kręgami zrasta się dając lędźwiowo-krzyżową kość. Klatka piersiowa posiada mocną budowę, żebra zbudowane są z następujących odcinków: brzusznego i grzbietowego, ze sobą połączonych ruchomo. Poza tym grzbietowe odcinki mają wyrostki haczykowate, zachodzące na kolejne żebro. Rozwinięty silnie mostek jest zaopatrzony w obszerny grzebień, do niego są przymocowane mięśnie, które poruszają skrzydła. Barkowy pas zbudowany jest z łopatek wydłużonych, rozwiniętych silnie kruczych kości i ze sobą zrośniętych obojczyków- o kształcie litery "V". Wystepuje również grzebień mostka- to miejsce przyczepu mięśni silnych skrzydeł. Skrzydło należące do ptaka to homologiczny organ, w budowie przedniej kończyny ssaka oraz szkieletu obecne są identyczne kości, niektóre jedynie ich części przeobrażone są silnie. Ilość kości śródręcza i nadgarstka jest zredukowana, słabo rozwinięte są kości palców. Miednicowy pas zbudowany jest z miednicy wydłużonej, w której można wyróżnić biodrowe kości, łonowe i kulszowe. Miednica nie stanowi pierścienia zamkniętego, a to zapewnia ptakom możliwość składania dużych jaj, które okrywa twarda skorupa. W szkielecie tylnych kończyn wyodrębnia się udową kość, zrośnięte kości goleni, skokową kość wytworzoną z kości śródstopia, stępu i kostki palców.

-ssaki- kostny układ stanowi podstawę przymocowanie mięśni, określa także symetrię i kształt ciała. W szkielecie wyróżnia się kości, ze sobą połączone nieruchomo albo ruchomo przy pomocy stawów. Położenie osiowe w szkielecie ma kręgosłup, składający się z kręgów, czyli kości, które różnią się szczegółami dla różnych odcinków kręgosłupa lecz zasadniczo składających się z identycznych części - łuku i trzonu kręgowego. Budowa kręgów tego rodzaju sprawia, iż w kręgosłupie powstaje rodzaj kanału, na terenie którego leży rdzeń delikatny. Na szyjny odcinek wchodzi 7 kręgów. Na pierwszym z nich nazywanym dźwigaczem jest wsparta czaszka, kolejny krąg- obrotnik ma udział w ruchach bocznych głowy. Następny odcinek tworzą piersiowe kręgi, których liczba jest zróżnicowana u gatunków, połączone żebrami - płaskimi kośćmi. Żebra od przedniej części ciała łączą się z mostkiem - płaską kością, ograniczając z nim oraz z piersiowymi kręgami przestrzeń nazywaną piersiową klatką, która chroni wewnętrzne organy w tym serce i płuca. Za piersiowymi kręgami wyróżnia się lędźwiowe kręgi; kilka kolejnych kręgów ulega zrośnięciu w krzyżową kość. Kręgosłup zakończony jest różną ilością drobnych ogonowych kręgów. Czaszka składająca się z licznych ze sobą ściśle spojonych kości, chroni mózg, zlokalizowany w górnej jej części. Oczodoły są widoczne w czaszce, a pomiędzy nimi nosowa kość. Dodatkowo czaszki składa się z kości górnej szczęki i żuchwy, łączącej się ze strukturą czaszki przy pomocy stawu. Zęby są osadzone w szczęce. W części przedniej kręgosłupa występuje barkowy pas, zbudowany z 2 obojczyków oraz 2 łopatkowych kości. Barkowy pas łączy przednie (albo górne) kończyny z kręgosłupem. W dolnej lub tylnej części kręgosłupa występuje miednicowy pas składający się z kulszowej, łonowej i biodrowej kości, z którą kończyny tylne- albo dolne łączą się. Szkielet przedniej kończyny zbudowany jest z ramieniowej kości, dwóch kości przedramienia (promieniowa, łokciowa), kości nadgarstka, palców i śródręcza. Na szkielet tylnej kończyny składa się udowa kość, ulegająca połączeniu stawem biodrowym z miednicą, kości podudzia (strzałkowa, piszczelowa), kości stępu, palców i śródstopia. Udo ulega połączeniu z podudziem kolanowym stawem, w którym obecna jest rzepka. Kości długie kończyny posiadają kanał wewnątrz wypełniony szpikiem. Wyróżnia się kończyny- palcochodne, kopytochodne, stopochodne.