Pasożyty to drobnoustroje zwierzęce lub roślinne, które posłujący się innym organizmem jako lokum dla siebie i jako źródło pokarmu. Najczęściej przenoszą się one poprzez układ pokarmowy i tam tez zamieszkują, wywołując choroby zwane parazytozami.

Układ pokarmowy

Przewód pokarmowy człowieka rozpoczyna się JAMĄ USTNĄ - w której pokarm ulega rozdrobnieniu, tam pod wpływem śliny rozpoczyna się trawienie, pokarm dostaje się do jamy ustnej przez otwór ustny ograniczony wargami, zęby u dorosłego człowieka 32, dzieli się ja na 4 rodzaje: siekacze, kły, przedtrzonowe i trzonowe, pomagają w gryzieniu pokarmu, język - jest pokryty błoną śluzową znajdują się tak kubki smakowe, dzięki którym rozróżniamy 4 podstawowe smaki , słony słodki, kwaśni i gorzki, ślina - pełni funkcję nawilżania pokarmu oraz ułatwia połykanie, zabezpiecza jamę ustną przed bakteriami, ślina jest wydzielana do jamy ustnej przez gruczoły ślinowe tzw. Ślinianki. GARDŁO to wspólne element przewodu pokarmowego i dróg oddechowych, od strony tylnej i bocznej zamknięta przez błonę mięśniową - zwieracze i dźwigacze, a od wewnątrz błoną śluzową. Łączy się z jamą nosową przez nozdrza tylne, a jamą ustną przez cieśń gardła. Do gardła uchodzą trąbki słuchowe. PRZEŁYK łączy gardło z żołądkiem, przechodzi przez szyję, klatkę piersiową do jamy brzusznej. ŻOŁĄDEK to przejściowy zbiornik i miejsce częściowego trawienia pokarmu, leży w górnym piętrze jamy brzusznej, w jamie otrzewnej. Jest to workowaty twór mięśniowy, pokarm dostaje się do niego przez specjalny wpust. Błona śluzowa żołądka wytwarza kwaśny sok żołądkowy w którego skład wchodzą oprócz wody i kwasu solnego, również enzymy trawienne: pepsyna, podpuszczka, katepsyna i lipaza. Częściowo strawiony pokarm przechodzi przez odźwiernik do dwunastnicy, kończy się proces trawienie białek. JELITO stanowi najdłuższy odcinek przewodu pokarmowego. Jego ściany zbudowane są z błony śluzowej, błony mięśniowej i otrzewnej. JELITO CIENKIE ma długość 5-6 metrów, składa się z dwunastnicy, jelita czczego i krętego. Dwunastnica leży bezpośrednio za żołądkiem, oddzielona jest od niego odźwiernikiem, ma długość około 30cm. Do dwunastnicy uchodzą wspólnym ujściem przewody żółciowy i trzustkowy. Kosmki jelitowe to mikroskopowe, palczaste wyrostki, pokrywające całą powierzchnię jelita cienkiego, zwiększają one powierzchnie wchłaniania. W jelicie cienkim odbywa się końcowe trawienie pokarmów: cukrów, tłuszczów oraz białek i aminokwasów. Stąd cukry proste i aminokwasy są wchłanianie do krwi, a kwasy tłuszczowe do krwi i limfy. Wchłanianie produktów trawienie cukrów złożonych, białek i tłuszczów zachodzi głównie w dwunastnicy i jelicie czczym. JELITO GRUBE , jeden z jego odcinków to jelito ślepe , bo jest ślepo zakończony, odchodzi od niego wyrostek robaczkowy, drugi odcinek jest nazywany okrężnicą, ponieważ dużym łukiem okrąża jamę otrzewną. Okrężnica przechodzi w końcowy odcinek jelita grubego - odbytnicę, która jest zakończona odbytem. GRUCZOŁY DODATKOWE wątroba - to wieloczynnościowy organ gruczołowy, leży w prawym nadbrzuszu, składa się z 2 płatów lewego i prawego (większy), na ich granicy znajduje się wnęka, do której uchodzi tętnica wątrobowa zaopatrująca ją w krew utlenowaną oraz żyła wrotna odprowadzająca krew żylną, która zawiera produkty trawienie jelitowego : białka, węglowodany. Funkcje wątroby: metaboliczna , wydalnicza, gruczoł trawienny ponieważ wytwarza żółć, kiedy w jelicie znajdzie się pokarm wydzielana jest żółć, aby rozdrobnić spożyte tłuszcze na kropelki. Funkcja metaboliczna bierze udział w przemianach metabolicznych, rozkłada nadmiar aminokwasów, rozdrabnia tłuszcze, trzustka to gruczoł trawienny i dokrewny, wydziela hormony - glukagon i insulinę, które regulują glukozę we krwi.

Eksploracja układu pokarmowego

Wyróżniamy następujące typy badań układu pokarmowego:

USG czyli ultrasonografia, czyli metoda monitorowania narządów za pomocą fal ultradźwiękowych. Badanie prowadzi się z pomocą specyficznej aparatury, która posługuje się zjawiskiem wychwytywania ultradźwięków - emitowane do środka ciała fale odbijając się odzwierciedlają nam obraz na monitorze. Za pomocą tego badania możemy zaobserwować zmiany w obrębie: trzustki, żołądka, wątroby, nerek itp.

Za pomocą prostego badania RTG możemy zdiagnozować pojawienie się kamieni, piasku lub ciał obcych wewnątrz otrzewnej. Pierwsze kontrastowe monitorowanie żołądka człowieka odbyło się około 50 lat temu. sprowadzać się ono do prześwietlenia żołądka po wcześniejszej aplikacji substancji kontrastującej zazwyczaj jest to zawiesina barytowa, którą badany pije na chwilkę przed sondowaniem.

Kolejne badanie polega na wprowadzeniu do środka organizmu cienkiej elastycznej i gładkiej rurki zakończonej kamerka, dodatkowo może być ona wyposażona w przyrząd pobierający wycinek tkanki. W zależność od jego umiejscowienia możemy wyróżnić:

Gastroskopie- badanie żołądka, dwunastnicy,

Kolonoskopie- badanie odbytnicy i jelita grubego,

Sigmoidoskopie- badanie esicy.

PŁAZIŃCE

Rodzaj bezkręgowców o najprymitywniejszym uogranizowaniu, charakteryzujących się dwuboczną symetrią ciała. Wyróżniamy następujące gromady: wirki- Turbellaria, przywry - Trematoda i tasiemce - Cestoda.

Płazińce zamieszkują tereny wilgotne, wody oceany a także wilgotna ściółkę niektóre z nich organy inny organizmów. charakteryzują się bardzo zróżnicowanymi rozmiarami ciała od takich kilku milimetrowych do osobników mogących osiągnąć nawet piętnaście metrów. Płazińce charakteryzują się dwuboczna symetria ciała a także jego spłaszczeniem grzbieto-brzusznym. Posiadają specjalny typ mięsni zwanych kurczliwymi, które umożliwiają im ruch całego ciała. Wolno żyjące poruszają się wykorzystując nabłonek rzęskowy. Płazińce pasożytnicze nie posiadają narządów ruchu. Można u nich wyróżnić przednia i tylna cześć ciała. W przedniej części zlokalizowane są organy zmysłowe i zbiorowisko zwojów nerwowych. Do płazińców prowadzących pasożytniczy tryb życia należą przywry i tasiemce. Ich sposób życia ma przełożenie w ich budowie anatomicznej, większość organów ulęgło zanikowi. Ich nabłonek jest odporny na enzymy trawienne gospodarza. Zaopatrzy jest on w narządy czepne: przyssawki, haczyki. Nie posiadają układu krwionośnego, oddechowego, narządów ruchu. Ich kształt ciała doskonale dopasowany został do takich warunków. Pokarm wchłaniany jest poprzez powierzchnie cala, oddychają beztlenowo, rozmnażanie to obojnactwo duża produktywność jaj.

Tasiemce

Powodują tasiemczycę. Kształtem przypominają tasiemki czy wstążki. Zbudowane są z główki, na której umieszczone są haczyki i inne narządy czepne, kolejno jest strobilla, czyli cześć, która produkuje człony z jajami, i same człony wyplenione jajami, czyli proglodyty

Dojrzale człony znajdujące się przy końcu odrywają się i wraz z kalem wędrują na zewnątrz organizmu. Następnie z pojedynczego jaja rozwija się wągier już w przewodzie pokarmowym żywiciela pośredniego. Kolejno przedostając się do jego innych organów.

Tasiemcem zarazić się można przez spożycie surowego lub niedogotowanego zakażonego mesa. Długie gotowanie może wyeliminować tasiemca, ale lepiej nie ryzykować. Człowiek może znaleźć u siebie takie tasiemce:

Tasiemiec nieuzbrojony- Taenia saginatus

Wypełnione jajami człony, które zostały usunięte wraz z kałem z organizmu żywiciela ostatecznego, muszą być zjedzone przez żywiciela pośredniego(bydło). W jelicie krowy z jaja wylęga się pierwsza postać larwalna-wągra. Żywicielem ostatecznym jest człowiek, który może się zarazić, zjadając surową albo półsurową wołowinę z wągrami. W jelicie człowieka główka dotychczas wpuklona do wnętrza wągra, wynicowuje się na zewnątrz, przyczepia do ścianki jelita i rozpoczyna produkcję członów.

Tasiemiec uzbrojony - Taenia solium

Dorosły tasiemiec jest niewielki (do 5 mm) i żyje w jelicie psa, wilka, rzadziej lisa. Najczęściej żywicielami pośrednimi są przeżuwacze, świnie, rzadziej konie, które zjadają trawę zanieczyszczoną psimi odchodami. Zarazić się może także człowiek nieprzestrzegający zasad higieny w kontaktach z psami. Z połkniętego jaja wylega się onkosfera, która przedostaje się najczęściej do wątroby bądź płuc i przekształca w wągra. Dorosły wągier jest olbrzymi, może dochodzić do rozmiarów ludzkiej głowy i zawiera w sobie liczne drobne pęcherzyki z tysiącami główek tasiemca (w 1 mm pęcherza do 400 tysięcy, skoleksów).

Tasiemiec karłowaty

Tasiemiec karłowaty żyje w jelicie cienkim, a człowiek jest dla niego gospodarzem pośrednim i ostatecznym. Pasożyt ma główkę z jednym rzędem haczyków. W 19 dni od zakażenia, w kale pojawiają się jaja pasożyta, które są zjadane z pokarmami zanieczyszczonymi. Umiejscawiają się one w kosmkach jelita cienkiego i tam dokonuje się ich dalszy rozwój. Tasiemiec ten jest nieduży, jednak w jelicie mogą przebywać znaczne ilości osobników i powodować znaczne szkody.

Charakterystyka tasiemczyc.

Jest to choroba spowodowana występowaniem tasiemca w organizmie. Wyróżniamy kilka gatunków tego rodzaju, w Polsce najpowszechniejszym jest Tasiemiec nieuzbrojony lub uzbrojony. Reszta występuje niezwykle rzadko.

Symptomy:

  • najczęściej jest to zakażenie bez objawów,
  • czasem są to nieokreślone objawy takie jak: bóle brzucha, biegunka, nudności, osłabienie, brak apetytu,
  • dolegliwość częściej dotyczą dzieci niż dorosłych,
  • mogą się pojawić w kale części tasiemca to znaczy człony z jajami, widoczne jako jasne cienkie, płatki,
  • gdy któryś z symptomów jest odczuwalny przez jaki okres czasu należy zasięgnąć porady lekarskiej,

Przyczyny

Tasiemczyce to choroby wywoływane przez tasiemce. W przewodzie pokarmowym człowieka może pasożytować wiele gatunków tasiemców. Wszystkie tasiemce muszą mieć dwóch żywicieli (wyjątkiem jest tasiemiec karłowaty).

Człowiek zaraża się, jajami tasiemca drogą "brudnych rak" (zakażona żywność) oraz jedząc surowe lub niedogotowane mięso wołowe zarażone tzw. wągrami. Wągry są postacią przejściową w cyklu rozwojowym tasiemca. Można je w uproszczeniu nazwać larwą. Zauważone w surowym mięsie mają wielkość i wygląd zbliżony do pestek ogórka.

Zapobieganie

Do zakażenia dochodzi, gdy spożyjemy mięso zawierające wągry w postaci niedogotowanej niedosmażonej mięso, które pochodzi z niepewnego źródła itp. Również bardzo ważna jest higiena należy jej przestrzegać zarówno w domu jak i poza nim.

Chorobę można wyeliminować w ciągu tygodnia. Jeśli dostosujemy się do zaleceń lekarza.

Komplikacje

Zapalenie wyrostka robaczkowego, niedrożność przewodu pokarmowego, anemia powstała na skutek braku witaminy B12 (bruzdogłowiec szeroki), wągrzyca, gdy do doszło do połknięcia jaj mogą się one zagnieździć w rożnych miejscach organizmu powodując stan zapalny i ucisk.

Aby potwierdzić diagnozę lekarza wypisuje skierowanie do przychodni parazytologicznej na badanie kału pod katem obecności pasożyta.

Leczenie polega na wytępieniu wszystkich pasożytów w organizmie człowieka.

Skutecznymi lekami przeciwrobacznymi niszczącymi tasiemce są na przykład albendazol.

Albendazol jest wskazany w leczeniu bąblowicy, wągrzycy układu nerwowego (oraz większości inwazji nicieni jelitowych). Nie wolno go jednak podawać kobietom ciężarnym!). Kuracje przeprowadza się około 3-6 tygodni, następnie robi się badanie na obecność tasiemca, aby upewnić się ze został on zniszczony. W czasie leczenia chory powinien pozostać w domu. Nie ma zaleceń co do specjalnej diety. Uwaga wszyscy członkowie jego rodziny powinny poddać się badaniu na obecność pasożytów.

Obleńce

Robaki obłe, bezkręgowce do których należą zarówno gatunki wolno żyjące jak i pasożyty.

Obleńce różnią się od płazińców kształtem ciała. Wykonując energiczne ruchy całym ciałem, potrafią utrzymać się w jelicie żywiciela. Dwubocznie symetryczne, nieczłonowane, wydłużone i cylindryczne ciało, zwykle zwężające się na końcach. Pokryte są kolagenowym oskórkiem.

.

Ciało robaków obłych jest wydłużone, walcowate, w przekroju poprzecznym okrągłe (obłe), cylindryczne lub workowatego kształtu. Ciało nie jest podzielone na człony, pokryte dobrze rozwiniętym oskórkiem wchodzącym w skład wora skórno-mięśniowego stanowiącego zewnętrzną warstwę. U niektórych gatunków ciało jest pokryte rzęskami. Wnętrze pierwotnej jamy ciała wypełnione jest płynem, który powoduje napięcie wora skórno mięśniowego i utrudnia jego skurcze i rozkurcze, co wpłynęło na częściowy zanik mięśni. W związku z tym obleńce poruszają się wyginając wężowato przednią część ciała. W większości są rozdzielnopłciowe, rozmnażanie następuje wyłącznie na drodze płciowej.

Obleńce zamieszkują środowiska wilgotne i wodne. Posiadają one zdolność do anabiozy, która umożliwia im przetrwanie niekorzystnych warunków. W większości rozdzielnopłciowe, rozmnażanie następuje wyłącznie na drodze płciowej.

Do obleńców zaliczamy: wrotki (Rotatoria), brzuchorzęski (Gastrotricha), ryjokrętki (ryjkogłowy) (Kinorhyncha), nitnikowce (Gordiacea), kolcogłowy (Acanthocephala) oraz nicienie (Nematoda).

Glista ludzka- Ascaris lumbricoides

Glista ludzka osiąga około 30 cm długości. Choroba, która powoduje nosi nazwę glistnicy.

Najczęściej spotykana parazytoza. Do zakażenia się nią dochodzi w przypadku spożycia niemytych warzyw, owoców, a także przez nieprzestrzeganie zasad higieny. Najczęściej chorują dzieci.

Do objawowo zaliczamy: zawroty głowy, osłabienie, obrzęk twarzy, pobudliwość, alergia, niedrożność jelita.

W przypadku wstąpienia powyższych objawów należy zasięgnąć porady lekarskiej.

Cykl rozwojowy

Zapłodnione jaja wydostają się wraz z kałem na zewnątrz, po tygodniu rozwijają się larwy, w niezmienionej postaci czekają na połknięcie przez żywiciela, często larwy te nazywane są jajami inwazyjnymi, cechują się odpornością na czynniki środowiskowe. Połknięte przez żywiciela, którym jest człowiek trafiają do jelita wydostają się z osłon jajowych, następnie przedostają się do naczyń krwionośnych. Do dalszego rozwoju potrzebują tlenu i wraz z krwią przedostają się do płuc, następnie do oskrzeli, skąd zostają odkrztuszone do ust. Ponownie połknięte dostają się do jelita, gdzie rozwijają ie. w postać dorosłą. Po dwóch miesiącach dorastają mogąc rozmnażać się.

Zapobieganie

Przede wszystkim przestrzegać higieny. Myc ręce przed każdym posiłkiem, po przyjściu z zewnątrz, po wyjściu z toalety. Myc wszystko, co będziemy spożywać przede wszystkim to na surowo. Nie korzystać z wody nieznanego pochodzenia.

Niedrożność układu trawiennego to najczęstsze powikłanie. Jego powodem jest skupienie się glist w jednym odcinku układu trawiennego.

Aby potwierdzić diagnozę lekarza wypisuje skierowanie do przychodni parazytologicznej na badanie kału pod katem obecności pasożyta.

Zdjęcie RTG klatki piersiowej robi się przy schorzeniach płucnych.

Leczenie polega na wytępieniu wszystkich pasożytów w organizmie człowieka.

Do postawienia diagnozy potrzebne jest badanie kału,

Leczenie glistnicy trwa zwykle trzy dni.

W leczeniu stosuje się Mebendazol lub Pyrantel

Po dwóch tygodniach należy skontrolować kał.

Zaniedbanie choroby (np. późne wprowadzenie leczenia) może spowodować groźne następstwa - nieodwracalne uszkodzenia tkanek, w których doszło do inwazji larw.

Owsik

Owsica, czyli zakażenie pasożytem jelitowym o nazwie Enterobius, jest najczęściej występującym zakażeniem pasożytniczym przewodu pokarmowego w naszej strefie klimatycznej. Dość powiedzieć, że około 1/4 dzieci jest zakażonych, a w specyficznych warunkach (np. dom dziecka, przedszkole) - praktycznie wszystkie. Pasożyt bytuje w dolnym odcinku przewodu pokarmowego. Cykl rozwojowy (od jaja do zdolnego do rozmnażania dorosłego osobnika) trwa 2 do 6 tygodni. Samica owsika składa jaja na skórze okolicy odbytu (przeważnie nocą). Jaja są "sklejane" ze sobą i podłożem lepką wydzieliną, która działa drażniąco na skórę i powoduje świąd. Drapiąc okolicę odbytu przenosimy jaja pasożyta na ręce i dalej, na przedmioty znajdujące się w naszym otoczeniu, a nierzadko bezpośrednio do ust.

Do zakażeń dochodzi bardzo łatwo i można przyjąć, że jeśli jedna osoba w rodzinie jest chora, to w krótkim czasie problem będzie dotyczył wszystkich lub większości domowników. Jajo owsika przeżywa (czyli zachowuje zdolność zakażania) poza organizmem ludzkim około 3 tygodni. Bielizna osobista, przedmioty służące do higieny (np. myjki, ręczniki), bielizna pościelowa, kurz domowy, zabawki, stają się rezerwuarem jaj pasożyta. Brak nawyku mycia rąk po skorzystaniu z toalety (u dorosłych, niestety, równie częste jak u dzieci zaniedbanie higieniczne) również sprzyja zachorowaniu. Wielokrotne zakażenia lub samozakażenia powodują, że leczenie owsicy jest bardzo trudne i rzadko kończy się sukcesem "z winy medycyny" - najczęściej owsiki znikają "same" (np. w wyniku poprawy odporności organizmu). Tak, niestety, jest i to pomimo tego, że stosowane leczenie jest skuteczne jako jednorazowa (a także powtarzana) kuracja.

Przebieg leczenia

Leczenie polega na wytępieniu wszystkich pasożytów w organizmie człowieka. Stosuje się także leczenie zachowawcze w stosunku do reszty rodziny.

Ważne jest surowe przestrzeganie diety, a także higieny. Należy codziennie zmieniać bieliznę odkurzać i odkażać sanitariaty. Aby złagodzić swędzenie można używać maści które maja na celu usuniecie podrażnień.

Leczenie farmakologiczne

W przypadku owsicy stosuje się Pyrantel. Stosuje się ja w stosunku do wszystkich członków rodziny. Trwa ona przez dwa tygodnie.

Włosień kręty -Trichinella spiralis

Jest najgroźniejszym pasożytem człowieka - wywołuje chorobę włośnicę (trychinozę). Zakażenie następuje po zjedzeniu zakażonego mięsa świni lub dzika. W żołądku człowieka, pod wpływem enzymów trawiennych, otorbione larwy (znajdujące się wcześniej w mięśniach zwierzęcia) wydostają się z otoczek, a następnie przedostają się do jelita cienkiego. Tam w przeciągu 48-72 godzin osiągają dojrzałość płciową i kopulują. Po kopulacji samce giną, a samice przedostają się do węzłów chłonnych. Tu składają jaja - każda samica około 1500. Włośnie są jajożyworodne węzłów chłonnych jaja dostają się do krwi, a wraz z nią do mięśni poprzecznie prążkowanych. Po wniknięciu do włókna mięśniowego zwijają się spiralnie i otorbiają. Niektóre giną, inne zachowują zdolność do zarażania nawet przez kilkadziesiąt lat. Te, które przetrwają mogą nas zaatakować wywołując wiele spustoszeń w organizmie. Początkowo zakażenie przebiega bezobjawowo niekiedy mogą wystąpić bóle brzucha czy nudności. Późniejsze objawy są takie jak podczas grypy: wysoka temperatura dochodząca do 39 stopni, dreszcze, pocenie się, rozległe bóle w całym organizmie, dlatego trudno rozpoznać, że jest to spowodowane włośnicą. Włosień spiralny jest bardzo niebezpieczny, gdyż przemieszczanie się włośnia może spowodować symptomy podobne do alergii. Nie jest to choroba przenoszona droga kropelkowa.

Do powikłań zaliczamy:

Zapalenie oskrzeli i płuc,

Zapalenie mięśnia sercowego,

Uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego,

Zapobieganie

Ochrona konsumentów przed zachorowaniami należy do producentów żywności. Powszechnie stosują oni obowiązkowe badanie poubojowe mięsa - toteż kupowane w sklepie mięso jest bezpieczne. Nie można jednak tego samego powiedzieć o wszystkich tzw. dostawcach bazarowych, którzy nie zawsze legitymują się zaświadczeniem badania weterynaryjnego. Nas obowiązuje więc czujność i zasada spożywania mięsa tylko z pewnych źródeł. Oczywiście nie powinno się jeść surowego "tatara" z niepewnego źródła, ani niedogotowanego mięsa.

Choroba ze względu na mało znamienne symptomy jest trudna do identyfikacji.

Jedynym sposobem na określenie jest pobranie wycinka mięśnia szkieletowego i oglądniecie pod mikroskopem.

Stosuje się leki przeciwpasożytnicze - Tiabendazol. W przypadku nasilonej gorączki i bólów mięśniowych leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Ponadto w przypadku nasilonych objawów uczuleniowych kortykosterydy.

Jak nie być żywicielem.

Tak naprawdę jest to kwestia przypadku czy zachorujesz czy nie. Jednak możesz to ryzyko zmniejszyć poprzez przestrzeganie zasad higieny. Kupowanie mięsa w sklepach a nie na bazarach czy od obwoźnych handlarzy. Bardzo ważny może okazać się czas gotowania.

Im dłużej gotujemy tym większe szanse na uśmiercenie pasożyta. Unikajmy również tak zwanego krwistego befsztyku.