TKANKA NABŁONKOWA

Zbudowana z komórek do siebie przylegających, nie posiada substancji międzykomórkowej. Nabłonek jednowarstwowy płaski - zbudowany z jednej warstwy komórek spłaszczonych, jądra komórkowe umieszczone w centralnej części komórki. Występuje tam, gdzie niezbędny jest szybki transport (np. wchłanianie), gdyż ma niewielką grubość; wyściela naczynia krwionośne, pęcherzyki płucne, częściowo występuje w kanalikach nerkowych. Nabłonek wielowarstwowy płaski pełni głównie funkcję ochronną, zbudowany z kilku warstw płaskich komórek; wierzchnia warstwa komórek ulega złuszczaniu; komórki szybko się namnażają, z czym związana jest silna zdolność regeneracyjna tej tkanki; występuje jako naskórek, wyściela pochwę, odbyt, jamę ustną. Nabłonek jednowarstwowy sześcienny zbudowany jest z sześciennych komórek, w których jądro znajduje się centralnie, mogą posiadać funkcje wydzielnicze lub chłonne, występują w pęcherzykach tarczycy, kanalikach nerkowych. Nabłonek wielowarstwowy sześcienny, rzadko spotykany, wyściela gruczoły potowe. Nabłonek jednowarstwowy walcowaty (cylindryczny); komórki mają kształt walca, są wysokie, a jądro komórkowe umieszczone jest w jej dolnej części. Wyściela przewód pokarmowy poczynając od żołądka, w jelitach komórki posiadają dużą liczbę cieniutkich wypustek - kosmyków, w celu zwiększenia powierzchni wchłaniania, występuje także w jajowodzie, gdzie komórki posiadają rzęski, przez co wspomagają przemieszczanie się komórki jajowej. Nabłonek wielowarstwowy cylindryczny, także rzadki, nie ulega rogowaceniu, np. nabłonek węchowy. Nabłonek wielorzędowy, komórki różnej wielkości, najczęściej mają kształt graniastosłupów, nie wszystkie komórki kończą się na powierzchni tkanki, stąd klinowaty kształt, a jądra komórkowe znajdują się na różnych wysokościach, co daje wrażenie wielowarstwowości. Wyściela górne drogi oddechowe (komórki zaopatrzone w rzęski, co pomaga w usuwaniu zanieczyszczeń).

TKANKA ŁĄCZNA

Łączy różne tkanki między sobą (mięśnie i kości), pełni funkcje odżywcze, okrywa narządy. Zbudowana z komórek i substancji międzykomórkowej. Tkanka łączna właściwa, najważniejsze komórki budujące to fibrocyty, w substancji międzykomórkowej włókna kolagenowe (odporne na rozciąganie, giętkie), sprężyste (zbudowane z elastyny, nie tak odporne na zniszczenie jak kolagenowe). Tkanka łączna właściwa wiotka - dużo delikatnych włókien retikulinowych (najcieńsze), też włókna kolagenowe; tworzy siateczkę otaczającą naczynia krwionośne, narządy wewnętrzne. Tkanka łączna właściwa zbita zawiera więcej odpornych włókien kolagenowych, oraz włókna sprężyste; przy regularnym układzie włókien możliwe są duże odkształcenia tkanki; tworzy ścięgna i więzadła, występuje w skórze właściwej. Tkanka łączna tłuszczowa zbudowana z komórek wypełnionych dużą kroplą tłuszczu (tkanka tłuszczowa żółta) lub kilkoma drobnymi kropelkami (tkanka brunatna). Stanowi materiał zapasowy, chroni przed utratą ciepła a u noworodków wytwarza ciepło (brunatna). Tkanka łączna siateczkowata zbudowana jest z komórek gwiaździstych połączonych w luźną sieć; stanowi zrąb dla gruczołów chłonnych; delikatna, posiada liczne włókna retikulinowe. Tkanka łączna zarodkowa występuje tylko we wczesnym etapie życia zarodkowego, komórki posiadają zdolność do przekształcania się we wszystkie rodzaje tkanek łącznych. Tkanka łączna chrzęstna budowana jest przez chondrocyty, zawiera twardą, ale sprężystą substancję międzykomórkową. Tkanka łączna chrzęstna szklista - istota międzykomórkowa nie ma regularnej budowy; tworzy szkielet w czasie życia płodowego, później kostnieje, a w dorosłym życiu tworzy tylko nasady kości, stawy, łączy żebra z mostkiem, występuje w nagłośni. Chrząstka włóknista zawiera w substancji międzykomórkowej liczne włókna kolagenowe ułożone w pęczki, jest wytrzymała; tworzy krążki między kręgami, występuje też w miejscu, gdzie ścięgno łączy się z kością. Chrząstka sprężysta zawiera w substancji międzykomórkowej liczne, krzyżujące się włókna sprężyste; występuje w małżowinie usznej i chrząstkach nagłośni. Tkanka łączna kostna, podobnie jak chrzęstna jest tkanką oporową, zbudowana z osteocytów, osteoblastów (dają początek osteocytom) i osteoblastów (rozkładają osteocyty). Kość powstaje przez mineralizację (fosforan wapnia i inne sole np. magnezu) chrząstki lub bezpośrednio z komórek kościotwórczych. Kości są też magazynem wapnia. Substancja międzykomórkowa zbudowana jest z jednorodnej z jednorodnej substancji podstawowej, soli mineralnych i zanurzonych w niej włóknach kolagenowych (oseinowych). Tkanka kostna zbita zbudowana z jednostek - osteonów. Każdy osteon zbudowany jest z osteocytów ułożonych koncentrycznie wokół kanalika, w którym znajdują się naczynia krwionośne i nerwy. Kość zbita buduje trzony kości długich oraz współtworzy kości czaszki. Kość gąbczasta zbudowana jest z beleczek kostnych utworzonych z blaszek kostnych przylegających do siebie. Beleczki są nieregularnie rozmieszczone w kości, a przestrzenie pomiędzy niemi wypełnione są przez szpik. Kość gąbczasta jest nieco delikatniejsza, buduje kości różnokształtne oraz nasady kości długich. Kości są tkankami żywymi i dobrze unaczynionymi; mają zdolność do odbudowy w przypadku uszkodzenia (komórki kościogubne - osteoblasty usuwają martwa tkankę, a w jej miejsce osteoblasty - komórki kościotwórcze wytwarzają osteocyty, które uzupełniają braki i ponownie łączą kość w całość). Krew jest tkanką łączną płynną. Składa się z elementów morfotycznych (46%) rozpuszczonych w osoczu (54%), które składa się w 90% z wody i soli mineralnych, globulin, albumin i fibrynogenu. Pełni funkcję transportującą, rozprowadza tlen, substancje odżywcze i hormony po całym organizmie, bierze udział w utrzymaniu ogólnej homeostazy, reguluje temperaturę. Elementy morfotyczne krwi produkowane są przez czerwony szpik kostny (kości płaskie i w nasadach kości długich u dorosłych, u dzieci jeszcze w całych kościach długich). Elementy morfotyczne krwi to: czerwone ciałka krwi - erytrocyty - bezjądrzaste komórki o owalnym kształcie, reszta organelli komórkowych także zredukowana, spłaszczone, w kształcie biszkopta, zawierają hemoglobinę, czerwony barwnik wiążący tlen i dwutlenek węgla, dorosłe erytrocyty nie dzielą się, żyją ok. trzech miesięcy, występują u dorosłego człowieka w ilości 4,5-5,5 mln/μl rozkładane są w wątrobie i śledzionie. Białe ciałka krwi - leukocyty - komórki o owalnym kształcie, powstają w czerwonym szpiku kostnym, zawierają organelle komórkowe, są większych rozmiarów niż erytrocyty, w krwi dorosłego człowieka występują w ilości ok. 5-10 tys./mm³ Ze względu na obecność ziarnistości w cytoplazmie podzielono je na: 1) granulocyty i 2 ) agranulocyty. Do granulocytów należą a) bazofile - leukocyty zasadochłonne, zawierają największą ilość granatowo barwiących się ziarnistości w komórce, jądro spłaszczone, wytwarzają heparynę, zapobiegającą krzepnięciu krwi; b) neutrofile - leukocyty obojętnochłonne, stanowią ok. 60% wszystkich leukocytów, pełnią funkcję obronną, w przypadku pojawienia się ciała obcego w organizmie; c) eozynofile - leukocyty kwasochłonne, charakterystyczne jądro dwupłatowe, bronią organizm przez alergenami i pasożytami. W skład agranulocytów wchodzą: a) limfocyty, odpowiedzialne za reakcje odpornościowe organizmu, stanowią ok. 23% leukocytów, komórki okrągłe, limfocyty T - grasicozależne, dojrzewają w grasicy i tam zdobywają zdolności immunologiczne, limfocyty B - szpikozależne, dojrzewają w szpiku, stanowią głównie komórki pomocnicze i pobudzające leukocyty do działania; b) monocyty - największe z leukocytów, są to makrofagi, fagocytują bakterie, wirusy, obumarłe tkanki. Płytki krwi - trombocyty - nie są komórkami, a fragmentami cytoplazmy oderwanymi od megakariocytów (komórki olbrzymie szpiku, są jednym w czynników krzepliwości krwi, namnażają się w czasie przerwania ciągłości naczynia, w którym się znajdują, występują u dorosłych w ilości ok. 300 tys./mm³

TKANKA MIĘŚNIOWA

Jej najważniejszą cechą jest zdolność do kurczenia się. Mięśnie można podzielić na gładkie i poprzecznie prążkowane; mięsień sercowy jest odmianą mięśnia poprzecznie prążkowanego z kilkoma modyfikacjami. Mięśnie gładkie zbudowane są z przylegających do siebie wydłużonych włókien mięśniowych. Zawierają jedno jądro umieszczone centralnie w komórce. Na obrzeżach komórki znajdują się włókna kurczliwe - miofibryle. Skurcze tych mięśni mogą być długotrwałe, a same mięśnie są odporne na zmęczenie; nie są zależne od woli. Tworzą mięśniówkę narządów wewnętrznych (żołądek, jelita, pęcherz moczowy, narządy płciowe), naczynia krwionośne. Mięśnie poprzecznie prążkowane zbudowane są z licznych włókienek ułożonych równolegle do siebie z licznymi jądrami komórkowymi umieszczonymi na obrzeżach komórki, przy sarkolemmie. Miofibryle w tych mięśniach wykazują poprzeczne prążkowanie w związku u regularnym ułożeniem włókienek aktyny i miozyny. Skurcz jest podległy naszej woli, jest szybki i silny, ale mięśnie szybko się męczą, więc nie może być długotrwały. Mięsień sercowy - włókna leżą równolegle do siebie, ale tworzą rozgałęzienia tworząc połączenia z sąsiednimi włóknami; zawierają liczne jądra, na mniejsze odcinki podzielone są tzw. wstawkami. Skurcz nie zależy od woli, jest miarowy, mięsień wykazuje bardzo małą podatność na zmęczenie.