Dziedziczność - zjawisko polegające na przekazywaniu przez rodziców potomstwu materialnych zawiązków, rozwijających się później w możliwe do zaobserwowania cechy, które są podobne u rodziców i ich potomstwa oraz pomiędzy rodzeństwem.

Zmienność - odchylenie w wyglądzie cech obserwowanych u rodziców i ich potomstwa, pomiędzy potomstwem lub pomiędzy osobnikami należącymi do jednego taksonu

  • zmienność modyfikacyjna - zmienność wynikająca z modyfikacji cechy zapisanych w materialne genetycznym przez warunki, w jakich rozwija się i żyje osobnik
  • zmienność mutacyjna - zmienność zaistniała w materiale genetycznym jako spontaniczna lub wywołana czynnikami chemicznymi bądź fizycznymi mutacja. zmienność rekombinacyjna - zmienność powstała wskutek "tasowania się" materiału genetycznego związanego z produkcją gamet (crossing-over) oraz losowym łączeniem się gamet.

Gen - materialna, autonomiczna i niepodzielna jednostka dziedziczności, fragment chromosomu zawierający informację o jednej cesze (wg współczesnego ujęcia: informację o budowie jednego łańcucha białka). Geny ułożone są liniowo jeden za drugim w chromosomach. Nazwy genów są zazwyczaj skrótami i nadawane są przez odkrywców. Piszemy je zwykle pochyloną czcionką, np. sry. Zagadnienie relacji pomiędzy ekspresją genów a pojawiającymi się cechami jest jednym z frapujących zagadnień współczesnej biologii.

Allel - jedna z możliwych, wzajemnie wykluczających się form tego samego genu. Ponieważ gen jest czymś materialnym, pojawiają się błędy w kopiowaniu, które generują większą liczbę odmian genu. Niektóre allele mogą "wypierać" z populacji inne, jeżeli ich nosiciele mają większy sukces reprodukcyjny.

Haploidalność - cecha polegająca na tym, że materiał genetyczny osobnika zawiera tylko jedną kopię każdego genu. Realizowany jest jeden możliwy allel.

Diploidalność - obecność dwóch kompletów genów w komórce (człowiek, większość zwierząt i roślin). Możliwe jest równoczesne występowanie dwóch alleli jednego genu.

Genom - komplet wszystkich genów organizmu, obejmujący także ich formy alleliczne, zarejestrowane u badanych pod tym kątem osobników.

Genotyp - skład alleliczny dowolnego genu osobnika.

Fenotyp - dowolna cecha osobnika, możliwa do empirycznej weryfikacji. Może dotyczyć morfologii, anatomii, szlaków metabolicznych, biochemii (np. obecność charakterystycznych antygenów), behawioru.

Zygota -diploidalna komórka powstała ze zlania gamet i połączenia się ich materiału genetycznego w jednolity diploidalny genom.

Homozygota - osobnik diploidalny, którego genotyp zawiera jeden allel danego genu.

Heterozygota - osobnik posiadający dwa allele danego genu.

Allele dominujące - allele genów, które ujawniają się u heterozygot kosztem alleli recesywnych.

Allele recesywne - allele genów, które nie ujawniają się w fenotypach heterozygot, ale stają się widoczne u około ¼ potomstwa dwóch identycznych heterozygot.

Kod genetyczny - zasady wyznaczania kolejności aminokwasów w łańcuchu białka przez molekularne mechanizmy odczytujące informację genetyczną.

DNA - materiał genetyczny wszystkich żyjących współcześnie organizmów. Złożony związek organiczny, łańcuchowy polimer deoksyrybonukleotydów różniących się od siebie rodzajem zasady azotowej. Cztery możliwe odmiany zasad azotowych przeplatające się w dowolnych kombinacjach tworzą zapis informacji genetycznej.

Replikacja DNA - podwojenie ilości cząsteczek DNA, polegające na wiernym skopiowaniu kolejności zasad azotowych, zachodzące podczas dzielenie się komórki na dwie potomne.

Mitoza - podział komórki na dwie potomne, któremu towarzyszy czasowy zanik otoczki jądra i utworzenie wrzeciona podziałowego. Nici wrzeciona zapewniają dokładne obdzielenie dwóch komórek potomnych DNA identycznym co do zawartości informacyjnej i liczby cząsteczek. Zachodzi u organizmów eukariotycznych z człowiekiem włącznie.

Mejoza - odmiana podziału komórki, zachodzącego podczas tworzenia się gamet. Jedna komórka macierzysta daje początek (♂) czterem plemnikom lub (♀) jednej komórce jajowej i dwóm lub trzem ciałkom kierunkowym. Tworzenie wrzeciona podziałowego zachodzi jak w mitozie, cząsteczki DNA obu kompletów genów replikują się, a następnie wymieniają fragmentami (crossing-over), przez co materiał genetyczny gamet ulega przetasowaniu.