Genetyka zajmuje się badaniem dziedziczności oraz związanymi z nią zmianami organizmów. Ważny wkład do tej nauki wniósł Grzegorz Mendel (zakonnik augustynów), który badał krzyżówki różnych odmian groszku i na podstawie wyników sformułował dwa podstawowe prawa genetyczne.
POTRZEBNE POJĘCIA:
- ALLEL - jedna z postaci genu zlokalizowana na konkretnym miejscu w chromosomie
- GEN - wyodrębniona część DNA; podstawowa jednostka informacji genetycznej
- GENOTYP - wszystkie cechy określające całość informacji genetycznej organizmu
- FENOTYP - cechy organizmu ujawniające się w wyglądzie i zachowaniu, powstałe w wyniku działania genów oraz pod wpływem środowiska
- GAMETA - komórka rozrodcza z pojedynczym zestawem chromosomów
- ZYGOTA - komórka powstałą z połączenia dwóch gamet, z podwojonym zestawem chromosomów
SYMBOLE WYKORZYSTYWANE W KRZYŻÓWKACH GENETYCZNYCH
P - pokolenie rodzicielski
F1 - pokolenie I (dzieci)
F2 - pokolenie II (wnukowie)
g - gameta
Cechy pojawiające się w wyniku działania krzyżówek można podzielić na:
- DOMINUJĄCE - są widoczne w fenotypie w pierwszym pokoleniu; oznacza się je dużymi literami
- RECESYWNE - niewidoczne w fenotypie w pierwszym pokoleniu, ale mogą ujawniać się w kolejnym pokoleniu; oznacza się je małymi literkami
Z połączenia dwóch gamet mogą powstać trzy typy genotypów:
- HOMOZYGOTA DOMINUJĄCA oznaczana literami AA
- HETEROZYGOTA DOMINUJĄCA oznaczana literami Aa
- HOMOZYGOTA RECESYWNA oznaczana literami aa
Zygoty dominujące zawierają co najmniej jeden allel A, charakteryzują się tym samym fenotypem mimo różnic w genotypach. Natomiast homozygota recesywna (aa) ujawnia inny fenotyp - określany przez allele recesywne.
Prawo Mendla
W czasie podziału mejotycznego powstają komórki rozrodcze, z których każda otrzymuje w sposób losowy po 1 allelu z każdej pary genów
