1.Budowa anatomiczna komórki oraz elementów wchodzących w jej skład.

Komórka stanowi najmniejszą jednostkę funkcjonalną wszystkich organizmów żywych. Niektóre organizmy są zbudowane tylko z jednej komórki. Kształty i wielkości komórek są bardzo zróżnicowane. Komórkę charakteryzuj także zdolność do rozmnażania, wzrostu i niektórych czynności życiowych takich jak ; odżywianie, oddychanie i wydalanie.

Komórka tworzą dwa elementy : błona komórkowa i protoplast.

Błona komórkowa ogranicza przestrzeń komórki i zbudowana jest z fosfolipidów i białek. Ma charakter półprzepuszczalny dzięki czemu możliwy jest wymiana różnych substancji między komórka a środowiskiem zewnętrznym.

Podstawową cześć protoplastu stanowi cytoplazma, koloid zbudowany z wody ( 90% ) białek i tłuszczów. Cytoplazma wykazuje zdolność do ruchów cyrkulacyjnych, pulsacyjnych i cyrkulacyjnych. Zawieszone są w niej wszystkie organelle komórkowe oraz elementy cytoszkieletu , czyli mikrotubule i mikrofilamenty.

Organelle komórkowe :

Jądro komórkowe.

Stanowi ono najważniejsze organellom komórki, ponieważ w zim zawarta jest informacja genetyczna dotycząca budowy wszystkich białek danego organizmu. Informacja ta zakodowana jest w genach , które tworzy nić DNA. W jądrze zachodzą pierwsze etapy ekspresji informacji genetycznej.

Chloroplasty. Są to struktury otoczone podwójną błoną komórkową. Wewnątrz nich znajdują się deskowate struktury w których zachodzą procesy fotosyntezy.

Mitochondria. Podobnie ja chloroplasty ograniczone są podwójną błoną komórkową. Błony te tworzą wewnątrz nich skomplikowane struktury ( kristy ) , gdzie odbywają się procesy oddychania komórkowego.

Retikulum endoplazmatyczne i aparat Golgiego stanowią błon tworzących kanaliki i dyski, które biorą udział w chemicznej obróbce białek i ich transporcie.

Rybosomy. Są to kuliste struktury zbudowane z kwasu nukleinowego i białek , biorące bezpośredni udział w syntezie białek.

Lizosomy. To kuliste twory otoczone pojedynczą błona komórkową. W ich wnętrzu zawarte są enzymy trawienne, w związku z czym są narządami trawienia wewnątrzkomórkowego.

Podział komórek.

Komórki mogą dzielić się mitotycznie, w wyniku czego powstają komórki identyczne z macierzystymi o tej samej ilości materiału genetycznego ( komórki diploidalne ).

Niektóre komórki , najczęściej w czasie tworzenia gamet dzielą się mejotycznie , czego wynikiem są komórki potomne o zredukowanym materiale genetycznym ( komórki haploidalne ). Mejoza jest podziałem redukcyjnym.

2.Tkanki roślinne.

Tkanki roślinne tak jak tkanki zwierzęce są skupiskiem komórek o podobnym pochodzeniu i pełniące wspólnie określone funkcje. Wśród tkanek roślinnych można wyróżnić tkanki stałe i twórcze.

Tkanki twórcze charakteryzują się licznymi podziałami, komórki wchodzące w ich skład mają cienką ścianę komórkową oraz duże jądro. Do tkanek tego typu należą stożki wzrostu, fellogen i kambium.

Tkanki stałe są już zróżnicowane, pełnią już określone funkcje a ich komórki nie dzielą się ( lub podziały sporadyczne ).

Tkankami stałymi są : miękiszowa, przewodząca, wzmacniająca i okrywająca.

Tkanka miękiszowa stanowi największą cześć rośliny. Jej komórki zaopatrzone są w duże wakuole i cienkie ściany komórkowe. Do tkanek miękiszowych zaliczmy miękisz spichrzowy, palisadowy ,asymilacyjny i powietrzny.

Tkanka wzmacniająca ma za zadanie ochraniać całą roślinę i utrzymywać komórki tkanki w funkcjonalnej całości.

3.Wirusy i ich podwójna natura.

Wirusy są jednostkami które są na pograniczu organizmów żywych i martwej materii. Są one kompleksami białkowo- nukleinowymi. Jego cząsteczka zbudowana jest z kwasu nukleinowego który stanowi rdzeń wirusa. Rdzeń otoczony jest podjednostkami białkowymi ( kapsomerami ) tworzące otoczkę białkową - kapsyd. Kapsydy poszczególnych wirusów maja rożna budowę, często maja kształt wielościennych brył. Wirusy nie wykazują własnego metabolizmu, nie odżywiają się, nie oddychają oraz nie namnażają się w stanie wolnym. Te funkcje życiowe mogą aktywować dopiero po przedostaniu się do komórki gospodarza, włączając się w jego metabolizm. Gospodarzami wirusów mogą być zarówno komórki roślinne i zwierzęce. Po wniknięciu wirusa do komórki gospodarza, zmieniają się jej funkcje na rzecz funkcji życiowych wirusa. Te zmiany w komórkach mogą być niebezpieczne, co obserwowane jest jako objawy zakażenia wirusowego.

Podwójna natura wirusów związana jest z tym , że organizmy te poza komórkami gospodarza zachowują się jak materia nieożywiona, która "odżywa" w momencie włączenia się wirusa w metabolizm żywej komórki.

Wybrane grupy systematyczne .

Bakterie.

Bakterie są prostymi organizmami jednokomórkowymi, zwane inaczej drobnoustrojami. Bakterie żyją pojedynczo lub tworzą kolonie. Zasiedlają wszystkie środowiska, tzn. zbiorniki wodne ( słodkie i słone ) , glebę, powietrze a nawet inne organizmy żywe. Należą do organizmów prokariotycznych , czyli takich , które nie posiadają wyodrębnionego jądra komórkowego a ich materiał genetyczny stanowi luźno skręcona nić kwasu nukleinowego ( nukleoid ).Bakterie są różnego kształtu, występują m.in. formy pałeczkowate, kuliste, przecinkowate, spiralne. Niektóre wyposażone są w ruchomą wić lub rzęski , dzięki którym mogą się poruszać. Rozmnażanie u bakterii zachodzi w sposób bezpłciowy, poprzez poprzeczny podział komórki macierzystej.

Ze względu na sposób odżywiania organizmy te można podzielić na : samożywne ( autotroficzne ) i cudzożywne ( heterotroficzne ).

Bakterie autotroficzne produkują materię organiczną z prostych związków nieorganicznych przydziale energii słonecznej na drodze procesu zwanego fotosyntezą.

Bakterie heterotroficzne jako pokarm wykorzystują gotową materię organiczną. Można je podzielić na : saprobionty i pasożyty.

Saprobionty korzystają z materii organicznej zawartej w martwych szczątkach roślinnych i zwierzęcych, natomiast pasożyty pobierają pokarm z organizmów żywych.

Pozytywne znaczenie bakterii.

Bakterie przyczyniają się do spulchniania gleby. Dzięki przeprowadzaniu chemosyntezy zapewniają prawidłowy obieg pierwiastków w przyrodzie. Wydzielają substancje, które są wykorzystywane w lecznictwie, np. antybiotyki, szczepionki , surowice.

Negatywne znacznie bakterii.

Bakterie są często przyczyną chorób i groźnych infekcji ( cholera, rzeżączka, czerwonka ) Powodują one psucie się artykułów spożywczych. Wydzielają czasem szkodliwe pierwiastki do atmosfery.

Grzyby.

Do królestwa grzybów zalicza się jednokomórkowe, wielokomórkowe lub komórczakowe organizmy heterotroficzne, nieruchliwe o ścianie komórkowej wysyconą chityną. Są to organizmy przede wszystkim lądowe, wymagające do prawidłowego wzrostu wilgotnego podłoża bogatego w materię organiczną i sole mineralne.

Grzyby mogą być organizmami saprofitycznymi- wykorzystującymi martwą materię organiczną jako źródło pokarmu ( borowik, pieczarka ) lub pasożytniczymi -czerpiącymi pokarm z żywych organizmów ( np. buławinka , rdza źdźbłowa ).

Pokarm trwoniony jest poza ciałem grzyba a następnie wchłaniany do wnętrza jego komórek.

Grzyby nie przeprowadzają fotosyntezy ze względu na brak barwników fotosyntetycznych. Specyficzne zabarwienie grzybów jest zwiane z barwnikami występującymi w ścianie komórkowej lub wakuolach. Organizmy te oddychają zarówno tlenowo jak i beztlenowo. Rozmnażają się płciowo i bezpłciowo ( przez podział, pączkowanie i spory ).

Do grzybów zaliczmy : grzyby właściwe, porosty i śluzowce.

Grupa grzybów dzieli się na kilka klas, tzn. podstawczaki, lęgniowce, sprzężniaki, workowce.

Porosty.

Organizmy porostów tworzą komórki grzybów i glonów. Glony i grzyby tworzą specyficzną symbiozę, z której obydwa organizmy czerpią korzyści. Grzyby korzystają z materii organicznej wytworzonej przez glony , natomiast dostarczają im wodę i sole mineralne. Struktura porostów jest plechowata, której sztywność zapewnia obecność chityny w ścianie komórkowej grzybów. Porosty nie mają dużych wymagań pokarmowych, mogą żyć w warunkach niskich temperatur oraz niedoborach wody. Wykazują jedynie wrażliwość na zanieczyszczenia środowiska, dlatego często nazywane są bioindykatorami.

Glony.

Glony to organizmy o prostej budowie, wykazujące wiele cech roślinnych. Wśród glonów istnieją zarówno organizmy jednokomórkowe jak i wielokomórkowe. Wytwarzają czasem skomplikowane struktury przypominające wyglądem liście, łodygi i korzenie roślin wyższych. Są one najczęściej organizmami autotroficznymi ( zawierają szereg barwników fotosyntetycznych) lecz istnieją także glony pasożytnicze i saprofityczne. Tak samo jak rośliny wyższe gromadzą w komórkach skrobię i krople lipidów. Złożone glony wielokomórkowe są z reguły organizmami osiadłymi a niektóre jednokomórkowe gatunki mają zdolność do poruszania się. Rozmnażają się bezpłciowo , wegetatywnie i płciowo.

Są to najczęściej organizmy wodne, natomiast , te które żyją w glebie i na skałach wymagają dużej wilgotności do prawidłowego wzrostu.

Glony są bardzo istotnym producentem materii organicznej w zbiornikach wodnych. Produkują one również życiodajny tlen oraz stanowią pokarm wielu zwierząt, przede wszystkim ryb. Biorą udział w samooczyszczaniu się zbiorników wodnych. Niektóre substancje produkowane przez glony maja zastosowanie w medycynie i przemyśle kosmetycznym.

Mszaki.

Mszaki należą do królestwa roślin. W gromadzie tej można wyróżnić dwie klasy : mchy i wątrobowce. Mszaki są roślinami lądowymi, czasami występują na drzewach ,korze drzew, skałach. Są także nieliczne gatunki wodne mszaków. Wszystkie te rośliny wymagają wilgotnych warunków środowiska, z reguły zamieszkują tereny zacienione.

Mszaki są roślinami wyżej uorganizowanymi niż glony, należą do tkankowców. W ich budowie anatomicznej można wyróżnić tkankę przewodząca, spichrzową, okrywającą i wzmacniającą.

Dobrze znanym przedstawicielem mszaków jest mech płonnik. Zbudowany jest on z łodyżki, ryzoidów ( odpowiedniki korzeni roślin wyższych ), którymi przytwierdza się do podłoża i pobiera wodę i sole mineralne oraz drobnych listków gęsto osadzonych na łodyżce.

Paprotniki.

Paprotniki należą także do tkankowców. Maja bardziej złożona budowę niż mszaki.

Do paprotników należą :paprocie, skrzypy i widłaki. Rosną one najczęściej na terenach wilgotnych i zacienionych. Są roślinami wieloletnimi.

Rozmnażają się płciowo i bezpłciowo, w związku z czym obserwuje się przemianę pokoleń (obecność gametofitu i sporofitu ).Sporofit jest dominująca forma tej rośliny.