Komórka jest najmniejszą podstawową jednostką budującą oraz funkcjonalną organizmu. Przeprowadza wszystkie procesy życiowe: oddychanie, odżywianie, rozmnażanie, wydzielanie, wydalanie oraz ruch czy transport.

Organellami żywymi (plazmatycznymi) są komórkowe jądro, mitochondrium, rybosomy, cytoplazma, plastydy, centriole, lizosomy oraz i wewnątrzplazmatyczna siateczka (retikulum endoplazmatyczne), wodniczki zwierzęce i błona komórkowa.

Nieplazmatyczne organella to wakuola roślinne, ściana komórkowa oraz sok komórkowy.

Podwójną błonę białkowo - lipidowej posiadają: mitochondrium, chloroplasty oraz jądro.

Rodzaje plastydów:

- chloroplasty

- leukoplasty (bezbarwne, gromadzą zapasowe substancje - skrobia)

- chromoplasty (ksonofil, karoten)

- proplascydy

Własne DNA zawierają takie struktury jak chloroplasty, mitochondrium czy jądro komórkowe. Określa się je dlatego jednostkami autonomicznymi.

Komórki prokariotyczne - bez wykształconego komórkowego typowego jądra.

Komórki eukariotyczne - posiadają typowe komórkowe jądro.

Cechy budowy różnicujące komórkę zwierzęcą i roślinną:

KOMÓRKA ZWIERZĘCA

  • otoczona plazmatyczną cienką warstwą, co umożliwia zmianę kształtu a także poruszanie się
  • komórki zwierzęce są cudzożywne (heterotroficzne)
  • funkcja wakuoli jest inna niż ma to miejsce w komórkach roślinnych
  • zwierzęce lizosomy
  • występują centriole (ciałka mające budowę cylindryczną)
  • komórkowe jądro ma centralne położenie, w komórce obecnych jest kilka wakuoli drobnych
  • mniejsze rozmiary komórki
  • podział cytoplazmatyczny jest rozpoczynany od brzegów w kierunku środka komórki

KOMÓRKA ROŚLINNA

  • obecna ściana komórkowa, która składa się z celulozy, zabezpieczającej komórkę przed wpływami zewnętrznych czynników
  • większość komórek posiada plastydy, co umożliwia samożywność (autotrofizm)
  • wakuole występują powszechnie, wypełnia je sok komórkowy. We wnętrzu wakuoli gromadzone są wydaliny i wydzieliny
  • roślinne lizosomy
  • komórki o większych rozmiarach
  • podział cytoplazmy rozpoczyna się od środka w kierunku brzegów komórki

Funkcje jakie pełnią składniki komórki roślinnej:

  • Cytoplazma - wypełnia obszar pomiędzy wakuolą a komórkową ścianą w komórce dojrzałej. Jest oddzielona od ściany komórkowej błoną protoplazmatyczną.
  • Retikulum endoplazmatyczne - stanowi je system elementarnych błon, tworzących sieć kanałów i zbiorników płaskich (nazywanych cysternami), przecinających podstawową cytoplazmę w zróżnicowanych kierunkach.
  • Rybosomy - są ciałkami tworzonymi przez białko oraz RNA mniej więcej w równych proporcjach. Nazwa tych struktur mówi o wysokiej zawartości w nich rybonukleinowego kwasu.
  • Struktury Golgiego - zbudowane z elementarnych błon, tworzące system woreczków o spłaszczonym kształcie. Są nazywane także diktiosomami.
  • Mitochondria - są komórkowymi organellami z wysokim stopniem organizacji oraz odgrywające znaczącą rolę w procesach przemiany materii. Ich kształt jest podłużny, kulisty. Mitochondrium stanowi miejsce zachodzenia zasadniczej części procesów oddychania.
  • Jądro - to organellum o stosunkowo dużych rozmiarach, o kształcie mniej lub bardziej kulistym. Lokalizacja jądra w komórkach dojrzałym to peryferie lub centrum komórki. Od cytoplazmy oddzielone jest błoną jądrową.
  • Wodniczka (wakuola) - od cytoplazmy oddziela ją elementarna pojedyncza błona - tonoplast oraz sok komórkowy.
  • Sok komórkowy - wodny roztwór różnych substancji: związków organicznych oraz nieorganicznych.
  • Ściana komórkowa - w przypadku młodych komórek jest ona delikatna, cienka, o dużej elastyczności.

Funkcje elementów zwierzęcej komórki:

  • Jądro - w składzie jądra DNA (w formie chromosomów), mające kontrolę nad funkcjami komórki przez pośrednictwo genów, także jąderko, w którym ma miejsce synteza rybosomów.
  • Rybosomy - struktury odpowiedzialne za powstawanie białek.
  • Retikulum szorstkie endoplazmatyczne - stanowi je układ wewnątrzkomórkowych błon, powiązanych z przytwierdzonymi do nich rybosomami.
  • Retikulum gładkie endoplazmatyczne - stanowi je układ błon wewnątrzkomórkowych, które oddzielają zróżnicowane obszary cytoplazmy; stanowi głównie miejsce wytwarzania lipidów.
  • Błona komórkowa - jest czynnikiem komórki oddzielającym jej wnętrze od środowiska, dzięki niej możliwa jest wymiana substancji oraz informacji ze środowiskiem.
  • Mitochondrium - struktura komórki, w której ma miejsce utlenianie substancji po to, aby uzyskać energię potrzebną do funkcjonowania komórki.
  • Aparat Golgiego - stanowi miejsce, gdzie formują się gotowe cząsteczki białkowe oraz syntetyzowane są węglowodany.

Wydaliny - substancje będące zbędnymi, trującymi dla komórki.

Wydzieliny - substancje, które przechowywane są pewien czas we wnętrzu wakuoli, następnie komórka wykorzystuje je w swoim metabolizmie.

Mitoza: 2n → 2n +2n - podział mitotyczny, zachodzi przy wegetatywnym rozmnażaniu bezpłciowym

Mejoza: 2n → 1n+1n+1n+1n - w rezultacie liczba chromosomów dwukrotnie mniejsza)

1n - liczba chromosomów haploidalna (gamety, zarodniki)

2n - liczba chromosomów diploidalna.