Ramy czasowe baroku- Europa (koniec XVIw. - początek XVIIIw.) Polska (1580-1730)

Co oznacza nazwa epoki- barroco – perła o nieregularnym kształcie, z wł. – dziwność, nietypowość)

założenia kontrreformacji- odzyskanie przez Kościół katolicki pozycji i wpływów, utraconych przez reformację vanitas - przemijalności ziemskiej egzystencji człowieka i wszelkich dóbr

topos vanitas w sztuce barokowej - Hamlet William Shakespeare, M. S. Szarzyński np. Sonet V

sytuacja społeczno-polityczna w polsce XVII - czasy wielkiej demokracji szlacheckiej. Szlachta uzyskuje coraz więcej przywilejów (np. liberum veto) które ograniczają w znacznym stopniu władzę królewską , pańszczyzna , wojny ze szwecja i rosja

Marinizm(barok dworski)- nazwa pochodzi od Włoskiego poety G. Marino. Uważał że literatura ma nie tylko opisywać rzeczywistość ale też zachwycać odbiorcę, popularne stało się używanie konceptów.

Sarmatyzm(barok ziemiański)- Sarmata był bardzo religijny, cenił wolność, tradycję, Polskę i wszystko co polskie. Pojęcie sarmatyzmu obejmuje również styl życia szlachty, strój, język, literaturę i sztukę. Sarmatyzm wiąże się z mitem o starożytnym plemieniu Sarmatów, od którego miała się niby wywodzić szlachta polska

Omów tematy podejmowane przez barokowa poezja metafizyczna.:

M.S. Szarzyński- Poeta w tym utworze poruszył temat, który towarzyszy ludziom od wieków, temat odwiecznej walki człowieka z szatanem. Stawką w tej walce jest życie wieczne i zbawienie. Po stronie szatana stoją wartości ziemskie, złudne pokusy, "świata łakome marności". Po stronie człowieka może stanąć jedynie miłość, ogromna nadzieja i wiara w Boga. W utworze podmiot liryczny woła o pomoc do Boga, ponieważ wie, że sam jest nikim, jest "wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie". Pomoc Boga jest mu bardzo potrzebna, aby odnieść zwycięstwo nad "srogim ciemności hetmanem".

Daniel Naborowski- Wśród jego utworów na uwagę zasługuje "Krótkość żywota". Utwór ten mówi o przemijalności ludzkiego życia. Z utworu można wnioskować, że dla człowieka nie istnieje świat teraźniejszy, co tylko świadczy o znikomości naszego życia.

Co to: 

Makaronizm - odznaczał się nagromadzeniem wtrętów obcojęzycznych w utworach, 

Marinizm - styl poetycki stosowany często w literaturze barokowej, 

Koncept - świetny, wyszukany pomysł główny prąd w poezji baroku, cechujący się dążeniem do nieustannego zadziwiania

Środki stylistyczne w liryce Baroku: 

Antyteza, Hiperbola(wyolbrzymienie czegoś), Apostrofa(zwracanie się do kogoś czegoś), Oksymoron, Anafora(celowe powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na początku wersu), Paradoks, Przerzutnia, Gradacja 

Cechy Sarmaty- rycerskość, szlachetność, odwaga. Sarmata był człowiekiem ogromnie tolerancyjnym stał na straży i w obronie wiary w Europie

Zapożyczenia językowe: 

zapożyczenie właściwe: tak samo się pisze i znaczy to samo, co w języku właściwym: natura, hobby, burmistrz, mecz

zapożyczenie znaczeniowe: pod wpływem języka obcego doszło nowe znaczenie do już istniejącego słowa np. mysz (mouse – komputerowa), projekt (przedsięwzięcie), obraz (np. filmowy)

zapożyczenie sztuczne: części słów pochodzą z różnych języków np. hydroterapia, telephone, ciucholand, telewizja

kalka językowa: odwzorowanie konstrukcji z innego języka np. punkt widzenia, rzecz w tym, wziąć się za coś, wydaje się być (po polsku jest to błąd, ale ludzie tak mówią)

cytat: wyrazy i zwroty przeniesione w niezmienionej postaci np. à propos, à la carte; bye bye, allegro, incognito, curriculum vitae, copyright

Omów relacje bóg-człowiek w barokowej poezji metafizycznej- człowiek znajduje się w trudnej sytuacji, gdyż walczy z trzema przeciwnikami: szatanem, światem i ciałem, - człowiek czuje się słaby, samotny, bezradny, rozdarty wewnętrznie, jest grzeszny, - Bóg jest oparciem dla ludzi, daje pokój i zbawienie, pomaga w radzeniu sobie z przeciwnościami losu i ze złem

Najważniejsi malarze barokowi: Rembrandt- Lekcja anatomii doktora Tulpa, Caravaggio- Ukrzyżowanie św. Piotra, Paul Rubens- Zdjęcie z krzyża

Definicja komedii: gatunek dramatyczny o pogodnej treści, akcji obfitującej w wydarzenia, z pomyślnym dla bohatera zakończeniem, z elementami komizmu, czasami także karykatury, satyry i groteski, mający na celu wywołanie śmiechu u widza.

Porównaj koncepcje życia i człowieka w ukazane w literaturze renesansu i baroku- W Renesansie człowiek był w centrum całego zainteresowania. Uważano, że człowiek jest w stanie poznać wszystko. Humaniści odrzucali także, fakt iż człowiek rodzi się naznaczony grzechem pierworodnym. Człowiek jest osobą, która ma wolna wolę. To co robi zależy właśnie od jego woli a w życiu winien kierować się rozumem.W Baroku człowiek nie żyje już w harmonii ze sobą ani ze światem. Cechą człowieka jest fakt iż skłonny jest popełniać grzechy. Mimo iż rozpoznaje zło jakie panuje na świecie, nie potrafi jednak kroczyć tą drogą. Tylko często z niej zbacza. Toczy walkę między tym co ziemskie- materialne, a tym co wieczne- duchowe.

Przykłady komizmu w Skąpcu:

Komizm postaci- Harpagon(jest on komicznie skąpy)

Komizm sytuacyjny- Gdy Kleant chce pożyczyć pieniądze a pożyczającym okazuje się jego ojciec i oboje się obwiniają jednocześnie oboje mają rację co jest komicznie 

Komizm językowy- Gdy Frozyna próbowała się podlizać Harpagonowi mówiła że kaszle on z wielkim wdziękiem i że do twarzy mu z tą astmą 

Definicja komizmu- kategoria estetyczna, określająca właściwości zjawisk zdolnych wywołać śmiech oraz okoliczności, w jakich dochodzi do powstania tej reakcji.