Święty - problematyka
Esej Jana Józefa Szczepańskiego „Święty” opowiada o autentycznym wydarzeniu z życia zakonnika, ojca Maksymiliana Marii Kolbego. Jest to więc teoretycznie opowieść historyczna, natomiast cel pisarza zdaje się inny, niż czysto reporterski.
Szczepański w swoim eseju podejmuje pytanie, czym jest świętość, jak postrzegamy kogoś, kto jest święty, kiedy świętość się objawia. Okazuje się na tym przykładzie, że w momencie największej próby, ale i w czasie, kiedy nikt świętości się nie spodziewa. W Auschwitz, czyli w miejscu, które dla wielu stanowiło dowód na to, że Bóg zapomniał o ludziach, nagle w jednej „prostej” decyzji objawia się świętość. Nie manifestowana jednak, nie dumnie podkreślana, ale cicha, rzeczowa, spokojna. Szczepański w swoim eseju bardzo wyraźnie pokazuje, że dysponujemy nawet stereotypem świętego, ale prawdziwa świętość rzadko kiedy się w niego wpisuje.
Drugi bardzo istotny wątek „Świętego” to kategoria człowieczeństwa w ogóle, nie tylko świętości. Przede wszystkim Szczepański bardzo wyraźnie podkreśla, że celem nazistów było odczłowieczenie, odebranie człowiekowi gotowości do niesienia braterstwa drugiemu człowiekowi. W obozach nie było przestrzeni na to, by podać drugiemu rękę, a mimo wszystko gesty takich postaci jak Kolbe, pokazywały, że jednak czasem znajdowali się ci, którzy tę rękę wyciągali. I to jest piękna prawda o człowieczeństwie, którego istotą jest chęć niesienia pomocy drugiemu człowiekowi.
