Traktat moralny - geneza i gatunek wiersza
Traktat moralny Czesława Miłosza powstał 1947 roku. W 1948 roku utwór został opublikowany w piśmie „Twórczość”, kolejno zaś przedrukowany w 1953 roku w Światło dzienne. Dzieło literackie Czesława Miłosza Traktat moralny rozpoczyna się znamiennymi słowami, kluczowym i podstawowym pytaniem dla zrozumienia całego utworu: „Gdzież jest, poeto, ocalenie?”
Czesław Miłosz w swojej twórczości podejmował temat refleksji nad obowiązkami poety oraz jego rolą w społeczeństwie, w którym przyszło mu żyć. Niewątpliwie Czesław Miłosz to świadek wszelkich wydarzeń tragicznej historii XX wieku. Zdaniem pisarza poezja powinna stać po stronie człowieka, jego wartości, po stronie daru, jakim jest życie ludzkie. Wartości humanistyczne dla pisarza są priorytetem. Rolą poety, pisarza powinna być ochrona życia człowieka, ochrona przed złem i dominującym chaosem. Czesław Miłosz był klasycystą – w swoich rozważaniach świadomie odwoływał się do wartości kultury i źródeł tradycji. Tradycji, która stanowiła wartość nadrzędną, gdyż przekazywana była z pokolenia na pokolenie.
Traktat moralny Czesława Miłosza z 1947 roku, jeżeli chodzi o formę gatunkową jest traktatem. Traktat jest gatunkiem naukowo – filozoficznym. Traktat popularny był w epokach dawnych, często pisany w języku łacińskim. Traktat często jest obszernych rozmiarów. Traktat porusza kwestie istotnych zagadnień naukowo – filozoficznych. Niewątpliwie, warto wspomnieć, o kilku traktatach w historii literatury. Między innymi: Traktat teologiczno – polityczny z 1670 roku Barucha Spinozy. Dziś pojęcie traktat, ma za zadanie podkreślić wagę i rolę utworu, między innymi omawiany Traktat moralny Czesława Miłosza, ale także Traktat o łuskaniu fasoli Wiesława Myśliwskiego z 2007 roku, który doskonale porusza tematykę natchnienia i kontaktu z wszechogarniająca naturą.
Traktat moralny Czesława Miłosza głosi wartości w zgodzie ze służbą prawdzie. Czesław Miłosz napisał Traktat Moralny w Waszyngtonie. W rozmowie Aleksandra Fiuta z Czesławem Miłoszem, pisarz komentuje: Traktat moralny był napisany w 1947 roku w Waszyngtonie, gdzie pracowałem w polskiej ambasadzie. Wysłałem go zaraz redaktorowi „Twórczości”, Kazimierzowi Wyce. Cenzura nie ingerowała w treść dzieła literackiego, Traktat moralny został opublikowany w całości, pomimo, iż można było dostrzec zdaniem historyków literatury, że zawarte w Traktacie moralnym aluzje były oczywiste.
Należy wspomnieć, iż w historii literatury polscy pisarze poruszali tematykę roli poety, pisarza. Między innymi utwory Jana Kochanowskiego Odprawa posłów greckich czy Ignacego Krasickiego Do króla. Czesław Miłosz dokonał wyjątkowej rzeczy i w Traktacie moralnym także poruszył rangę i rolę artystów, pisarzy czy też poetów. Tym samym, Czesław Miłosz w Traktacie moralnym odwołuje się do kondycji jednostki ludzkiej w XX wieku. Wiek, który zaczyna się od wojen, totalitaryzmu oraz zła i cierpienia. Utwór Czesława Miłosza jest jednocześnie próbą odnalezienia dobra i nadziei, ale także krytyką świata i obawą przed przywołanym na końcu utworu Jądrem ciemności.
