Traktat moralny

Analizę dzieła literackiego należy rozpocząć od odwołania do moralnych oraz egzystencjalnych problemów jednostki w okresie powojennym. Traktat moralny Czesława Miłosza to utwór literacki odwołujący się do powyższych wartości. Traktat moralny Czesława Miłosza powstał 1947 roku. W 1948 roku utwór został opublikowany w piśmie „Twórczość”, kolejno zaś przedrukowany w 1953 roku w Światło dzienne.

Dzieło literackie Czesława Miłosza Traktat moralny rozpoczyna się symbolicznym zdaniem: „Gdzież jest, poeto, ocalenie?” Czy coś ocalić może ziemię? Cóż dał tak zwany świt pokoju? […] Nadziejom gorycz, sercom skrytość, A wątpię, czy obudził litość”. Czesław Miłosz w utworze odwołuje się do koncepcji jednostki w świecie. Człowiek jest uwikłany w coś co jest ponad nic, czyli w historię. Czesław Miłosz odwołuje się także do tytułowej moralności. Człowiek wobec narzuconych ideologii jest słaby. Miłosz krytykuje wszelkie skrajne ideologie, które są przeciwko człowiekowi. Tymczasem każdy wiary pragnie, Prosi, by wskazać mu poradnie. Autor podkreśla upadek moralności oraz nieustające zmiany.

Poeta także zaznacza, że każdy człowiek decyduje sam o sobie. Żyjesz tu i teraz. Masz jedno życie, jeden punkt. Co zdążysz zrobić, to zostanie, Choćby ktoś inne mógł mieć zdanie. Każdy człowiek zdaniem pisarza powinien sam o sobie decydować. W Traktacie moralnym Czesława Miłosza można dostrzec poszukiwanie sensu życia. Miłosz zadaje pytania, jak odnaleźć uniwersalne wartości, które byłyby ponad wszelkie ideologie, historię. Pisarz w Traktacie moralnym podkreśla wartość dobra, moralności, prawdy o świecie i człowieku. Niemniej jednak, Czesław Miłosz ma realne podejście do życia, zdaje sobie sprawę z konfliktu postawy moralnej ze światem pełnym cierpienia i wszechogarniającego zła. Miłosz zaznacza jednak, że jednostki nie są bezradne. Lawina bieg od tego zmienia, Po jakich toczy się kamieniach. I, jak zwykł mawiać już ktoś inny, Możesz, więc wpłyń na bieg lawiny. Miłosz w symboliczny sposób zaznacza, że człowiek może wpłynąć na bieg lawiny, czyli na kierunek życia.  

Czesław Miłosz w Traktacie moralnym nawołuje także do wiary w marzenia. Marzeń masz być ambasadorem, Tych marzeń sennych z głębi mroku. Czesław Miłosz w Traktacie moralnym w symboliczny sposób nawołuje ludzi do samodzielnego myślenia, podejmowania decyzji, odpowiedzialności za własne wybory i decyzje. Życie w zgodzie z moralnością nie należy do najłatwiejszych. Niemniej jednak, warto wykazać się odwagą, gdyż wierność wartościom zgodnym z człowiekiem, daje prawdziwą wolność.

Kolejno Czesław Miłosz krytykuje zachwyt obcymi. Na obcych zresztą bardzo nie licz. U nas ciekawy jest Witkiewicz. Dzieło literackie Miłosza odwołuje się do wartości, które nie powinny być narzucane przez obcych. Należy doceniać własną kulturę i jej przedstawicieli. Łatwiej, niż sądzisz, zgubić duszę Przez niewłaściwe towarzystwo, Bo jesteś gąbką – wchłaniasz wszystko. Czesław Miłosz podkreśla, iż istotne jest środowisko człowieka w jakim przebywa.

Traktat moralny Czesława Miłosza kończy się słowami Nie czekaj darmo treuga Dei, Bo z życia, które Tobie dano, Magiczną nie uciekniesz bramą. Idźmy w pokoju, ludzie prości. Przed nami jest – Jądro ciemności. Traktat moralny zapowiada rozstanie Czesława Miłosza z jego ojczyzną. Rówieśnikom autor zapowiada nadejście Jądra ciemności. Niewątpliwie wyrażenie Jądro ciemności jest zaczerpnięte z tytułu utworu Jądro ciemności. Joseph Conrad był autorem Jądra Ciemności.

Dzieło literackie Jądro ciemności niesie za sobą głębokie przesłanie moralne. W centrum jego zainteresowań stoi człowiek i etyka. Etyka Conradowska oznacza przestrzeganie zasad moralnych. Człowiek powinien postępować zgodnie z etyką. Niezależnie od wpływu okoliczności, miejsca, czasu człowiek powinien przestrzegać i co najważniejsze kierować się zasadami moralnymi. Tym samym, Czesław Miłosz odwołując się do wyrażenia Jądro ciemności przypuszcza, że nadchodzi czas borykania się ludzkości z dominującym złem.

Tytuł utworu Jądro ciemności ma znaczenie symboliczne. Angielski tytuł „Heart of Darkness” (serce ciemności). Polskie tłumaczenie to „Jądro ciemności”. Połączenie słów jądro i ciemność jest symboliczne. Niemożliwe jest wyznaczenie ”jądra” w ciemności, która jest co do zasady nieograniczona, by móc w pełni zrozumieć tytuł, należy odnieść się do aspektu moralnego. Można pokusić się o interpretację, że jądro to ta część „dobra” a ciemność to część „zła”. Tym samym, Czesław Miłosz w Traktacie moralnym odwołuje się do kondycji jednostki ludzkiej w XX wieku. Wiek, który zaczyna się od wojen, totalitaryzmu oraz zła i cierpienia. Utwór jest jednocześnie próbą odnalezienia dobra i nadziei, ale także krytyką świata i obawą przed przywołanym na końcu utworu Jądrem ciemności.   

Traktat moralny Czesława Miłosza powstał 1947 roku. W 1948 roku utwór został opublikowany w piśmie „Twórczość”, kolejno zaś przedrukowany w 1953 roku w Światło dzienne. Dzieło literackie Czesława Miłosza Traktat moralny rozpoczyna się znamiennymi słowami, kluczowym i podstawowym pytaniem dla zrozumienia całego utworu: „Gdzież jest, poeto, ocalenie?”  

Czesław Miłosz w swojej twórczości podejmował temat refleksji nad obowiązkami poety oraz jego rolą w społeczeństwie, w którym przyszło mu żyć. Niewątpliwie Czesław Miłosz to świadek wszelkich wydarzeń tragicznej historii XX wieku. Zdaniem pisarza poezja powinna stać po stronie człowieka, jego wartości, po stronie daru, jakim jest życie ludzkie. Wartości humanistyczne dla pisarza są priorytetem. Rolą poety, pisarza powinna być ochrona życia człowieka, ochrona przed złem i dominującym chaosem. Czesław Miłosz był klasycystą – w swoich rozważaniach świadomie odwoływał się do wartości kultury i źródeł tradycji. Tradycji, która stanowiła wartość nadrzędną, gdyż przekazywana była z pokolenia na pokolenie.  

Traktat moralny Czesława Miłosza z 1947 roku, jeżeli chodzi o formę gatunkową jest traktatem. Traktat jest gatunkiem naukowo – filozoficznym. Traktat popularny był w epokach dawnych, często pisany w języku łacińskim. Traktat często jest obszernych rozmiarów. Traktat porusza kwestie istotnych zagadnień naukowo – filozoficznych. Niewątpliwie, warto wspomnieć, o kilku traktatach w historii literatury. Między innymi: Traktat teologiczno – polityczny z 1670 roku Barucha Spinozy. Dziś pojęcie traktat, ma za zadanie podkreślić wagę i rolę utworu, między innymi omawiany Traktat moralny Czesława Miłosza, ale także Traktat o łuskaniu fasoli Wiesława Myśliwskiego z 2007 roku, który doskonale porusza tematykę natchnienia i kontaktu z wszechogarniająca naturą.

Traktat moralny Czesława Miłosza głosi wartości w zgodzie ze służbą prawdzie. Czesław Miłosz napisał Traktat Moralny w Waszyngtonie. W rozmowie Aleksandra Fiuta z Czesławem Miłoszem, pisarz komentuje: Traktat moralny był napisany w 1947 roku w Waszyngtonie, gdzie pracowałem w polskiej ambasadzie. Wysłałem go zaraz redaktorowi „Twórczości”, Kazimierzowi Wyce. Cenzura nie ingerowała w treść dzieła literackiego, Traktat moralny został opublikowany w całości, pomimo, iż można było dostrzec zdaniem historyków literatury, że zawarte w Traktacie moralnym aluzje były oczywiste.  

Należy wspomnieć, iż w historii literatury polscy pisarze poruszali tematykę roli poety, pisarza. Między innymi utwory Jana Kochanowskiego Odprawa posłów greckich czy Ignacego Krasickiego Do króla. Czesław Miłosz dokonał wyjątkowej rzeczy i w Traktacie moralnym także poruszył rangę i rolę artystów, pisarzy czy też poetów. Tym samym, Czesław Miłosz w Traktacie moralnym odwołuje się do kondycji jednostki ludzkiej w XX wieku. Wiek, który zaczyna się od wojen, totalitaryzmu oraz zła i cierpienia. Utwór Czesława Miłosza jest jednocześnie próbą odnalezienia dobra i nadziei, ale także krytyką świata i obawą przed przywołanym na końcu utworu Jądrem ciemności.   

Traktat moralny Czesława Miłosza powstał 1947 roku. W 1948 roku utwór został opublikowany w piśmie „Twórczość”, kolejno zaś przedrukowany w 1953 roku w Światło dzienne. Dzieło literackie Czesława Miłosza Traktat moralny porusza problematykę refleksji nad obowiązkami i zadaniami poety oraz jego istotną rolą w społeczeństwie.

Dzieło literackie Traktat moralny rozpoczyna się wymownym wersem „Gdzież jest, poeto, ocalenie?” Miłosz jako moralista porusza problematykę refleksji o ideologiach, wartościach, tradycjach, filozofiach świata, w którym przyszło mu żyć. Czesław Miłosz to świadek dramatycznych wydarzeń w historii Polski i świata w XX wieku. Zdaniem pisarza poezja powinna stać po stronie człowieka, jego wartości. Wartości humanistyczne dla Miłosza stanowią rolę nadrzędną.

Zadaniem poety, powinna być ochrona życia człowieka, ochrona przed złem tego świata. Polski noblista porusza wartość poety. Czesław Miłosz moralizuje, iż poeta powinien być przewodnikiem, wzorem, nauczycielem dla swojego narodu. Poeta winien być twórcą natchnionym, który inspiruje do dalszego działania i daje wzór innym, za najważniejsze uznaje wolność i godność człowieka. Czesław Miłosz w rozmowie z Aleksandrem Fiutem podkreśla: „Wydaje mi się jednak, że dla dzisiejszego czytelnika ważniejsze od tych szczegółów jest uświadomienie sobie, jakie to było dziwactwo. Krytyka wobec Miłosza była bezwzględna.

Kiedy ukazał się Traktat poetycki, w Polsce powiedzieli: On zwariował. Historię literatury wierszem pisze. […] Można więc powiedzieć, że i Traktat moralny, i Traktat poetycki były wymierzone przeciwko awangardzie, przeciwko nowoczesności […]. Krytyka wobec Miłosza nie przebierała w słowach. Traktat moralny ujawnia problematykę refleksji nad zadaniami poety oraz jego wartościową rolę w społeczeństwie polskim.  

Traktat moralny Czesława Miłosza został napisany po wojnie w Waszyngtonie. Polski laureat Nagrody Nobla w Traktacie moralnym podejmuje problematykę moralnej diagnozy kondycji w powojennej Polsce. Miłosz nawołuje do roli poety, który powinien być przewodnikiem duchowym dla całego narodu. Romantyzm i idea romantyczna jest jednak daleka pisarzowi. Czesław Miłosz nawiązuje do twórczości Norwida, ale także Słowackiego czy Mickiewicza. Tym samym, działalność artystyczna Norwida oraz Słowackiego nie jest pisarzowi obca. Poezja Czesława Miłosza nawiązuje w jakimś stopniu do Mickiewicza, Słowackiego, Norwida. Pisarz podpowiada jak zachować egzystencjalną wartość człowieka w czasach represji, manipulacji i wszechogarniającego zła. Czesław Miłosz dokonał czegoś wyjątkowego, powołując istotną rolę poety.  

Znaczenie tytułu dzieła literackiego Traktat moralny Czesława Miłosza należy upatrywać w odwołaniu do gatunku literackiego, jakim jest utwór. Traktat moralny Miłosza, jak sam tytuł wskazuje jest traktatem.  

Traktat moralny Czesława Miłosza z 1947 roku, jeżeli chodzi o formę gatunkową jest traktatem. Traktat porusza kwestie istotnych zagadnień naukowo – filozoficznych. Czesław Miłosz użył także określenia moralny, moralność. Termin moralność Słownik Języka Polskiego Państwowego Wydawnictwa Naukowego określa jako zespół ocen, norm czy zasad określających zakres poglądów przyjętych za właściwe. Moralność rozumiana jest także jako całokształt zachowań oceniany przez społeczeństwo jako wartościowy i cenny.

Tym samym, znaczenie tytułu Traktat moralny Czesława Miłosza w swoim założeniu nawiązuje do gatunki, jakim jest traktat, podkreślając ważne zagadnienia z dziedziny wiedzy, życia. Pisarz miał na celu podkreślenie roli moralności poety. Poety, który winien być wzorem, przewodnikiem, nauczycielem moralnym swojego narodu.