Analiza i interpretacja – szczegółowa
Analizę dzieła literackiego należy rozpocząć od odwołania do moralnych oraz egzystencjalnych problemów jednostki w okresie powojennym. Traktat moralny Czesława Miłosza to utwór literacki odwołujący się do powyższych wartości. Traktat moralny Czesława Miłosza powstał 1947 roku. W 1948 roku utwór został opublikowany w piśmie „Twórczość”, kolejno zaś przedrukowany w 1953 roku w Światło dzienne.
Dzieło literackie Czesława Miłosza Traktat moralny rozpoczyna się symbolicznym zdaniem: „Gdzież jest, poeto, ocalenie?” Czy coś ocalić może ziemię? Cóż dał tak zwany świt pokoju? […] Nadziejom gorycz, sercom skrytość, A wątpię, czy obudził litość”. Czesław Miłosz w utworze odwołuje się do koncepcji jednostki w świecie. Człowiek jest uwikłany w coś co jest ponad nic, czyli w historię. Czesław Miłosz odwołuje się także do tytułowej moralności. Człowiek wobec narzuconych ideologii jest słaby. Miłosz krytykuje wszelkie skrajne ideologie, które są przeciwko człowiekowi. Tymczasem każdy wiary pragnie, Prosi, by wskazać mu poradnie. Autor podkreśla upadek moralności oraz nieustające zmiany.
Poeta także zaznacza, że każdy człowiek decyduje sam o sobie. Żyjesz tu i teraz. Masz jedno życie, jeden punkt. Co zdążysz zrobić, to zostanie, Choćby ktoś inne mógł mieć zdanie. Każdy człowiek zdaniem pisarza powinien sam o sobie decydować. W Traktacie moralnym Czesława Miłosza można dostrzec poszukiwanie sensu życia. Miłosz zadaje pytania, jak odnaleźć uniwersalne wartości, które byłyby ponad wszelkie ideologie, historię. Pisarz w Traktacie moralnym podkreśla wartość dobra, moralności, prawdy o świecie i człowieku. Niemniej jednak, Czesław Miłosz ma realne podejście do życia, zdaje sobie sprawę z konfliktu postawy moralnej ze światem pełnym cierpienia i wszechogarniającego zła. Miłosz zaznacza jednak, że jednostki nie są bezradne. Lawina bieg od tego zmienia, Po jakich toczy się kamieniach. I, jak zwykł mawiać już ktoś inny, Możesz, więc wpłyń na bieg lawiny. Miłosz w symboliczny sposób zaznacza, że człowiek może wpłynąć na bieg lawiny, czyli na kierunek życia.
Czesław Miłosz w Traktacie moralnym nawołuje także do wiary w marzenia. Marzeń masz być ambasadorem, Tych marzeń sennych z głębi mroku. Czesław Miłosz w Traktacie moralnym w symboliczny sposób nawołuje ludzi do samodzielnego myślenia, podejmowania decyzji, odpowiedzialności za własne wybory i decyzje. Życie w zgodzie z moralnością nie należy do najłatwiejszych. Niemniej jednak, warto wykazać się odwagą, gdyż wierność wartościom zgodnym z człowiekiem, daje prawdziwą wolność.
Kolejno Czesław Miłosz krytykuje zachwyt obcymi. Na obcych zresztą bardzo nie licz. U nas ciekawy jest Witkiewicz. Dzieło literackie Miłosza odwołuje się do wartości, które nie powinny być narzucane przez obcych. Należy doceniać własną kulturę i jej przedstawicieli. Łatwiej, niż sądzisz, zgubić duszę Przez niewłaściwe towarzystwo, Bo jesteś gąbką – wchłaniasz wszystko. Czesław Miłosz podkreśla, iż istotne jest środowisko człowieka w jakim przebywa.
Traktat moralny Czesława Miłosza kończy się słowami Nie czekaj darmo treuga Dei, Bo z życia, które Tobie dano, Magiczną nie uciekniesz bramą. Idźmy w pokoju, ludzie prości. Przed nami jest – Jądro ciemności. Traktat moralny zapowiada rozstanie Czesława Miłosza z jego ojczyzną. Rówieśnikom autor zapowiada nadejście Jądra ciemności. Niewątpliwie wyrażenie Jądro ciemności jest zaczerpnięte z tytułu utworu Jądro ciemności. Joseph Conrad był autorem Jądra Ciemności.
Dzieło literackie Jądro ciemności niesie za sobą głębokie przesłanie moralne. W centrum jego zainteresowań stoi człowiek i etyka. Etyka Conradowska oznacza przestrzeganie zasad moralnych. Człowiek powinien postępować zgodnie z etyką. Niezależnie od wpływu okoliczności, miejsca, czasu człowiek powinien przestrzegać i co najważniejsze kierować się zasadami moralnymi. Tym samym, Czesław Miłosz odwołując się do wyrażenia Jądro ciemności przypuszcza, że nadchodzi czas borykania się ludzkości z dominującym złem.
Tytuł utworu Jądro ciemności ma znaczenie symboliczne. Angielski tytuł „Heart of Darkness” (serce ciemności). Polskie tłumaczenie to „Jądro ciemności”. Połączenie słów jądro i ciemność jest symboliczne. Niemożliwe jest wyznaczenie ”jądra” w ciemności, która jest co do zasady nieograniczona, by móc w pełni zrozumieć tytuł, należy odnieść się do aspektu moralnego. Można pokusić się o interpretację, że jądro to ta część „dobra” a ciemność to część „zła”. Tym samym, Czesław Miłosz w Traktacie moralnym odwołuje się do kondycji jednostki ludzkiej w XX wieku. Wiek, który zaczyna się od wojen, totalitaryzmu oraz zła i cierpienia. Utwór jest jednocześnie próbą odnalezienia dobra i nadziei, ale także krytyką świata i obawą przed przywołanym na końcu utworu Jądrem ciemności.
Analiza i interpretacja – krótka
Traktat moralny Czesława Miłosza to utwór literacki odwołujący się do kondycji jednostki. Traktat moralny Czesława Miłosza powstał 1947 roku. W 1948 roku utwór został opublikowany w piśmie „Twórczość”, kolejno zaś przedrukowany w 1953 roku w Światło dzienne.
Dzieło literackie Czesława Miłosza Traktat moralny rozpoczyna się symbolicznym zdaniem: „Gdzież jest, poeto, ocalenie?” Czy coś ocalić może ziemię? Cóż dał tak zwany świt pokoju? […] Nadziejom gorycz, sercom skrytość, A wątpię, czy obudził litość”.
Czesław Miłosz w utworze odwołuje się do koncepcji jednostki w świecie. Człowiek jest uwikłany w coś, co jest ponad nic, czyli w historię. Niemniej jednak, powinien mieć także wiedzę o przeszłości Gdy zmienisz punkt, z którego patrzysz: Islandzkie przeglądając sagi Pełnej nie dajesz im powagi, W staroindyjskie wątpisz mity, Obca Ci wiedza Atlantydy.
Czesław Miłosz odwołuje się także do tytułowej moralności. Człowiek wobec narzuconych ideologii jest bezradny. Często musi się dostosować do otoczenia. Miłosz krytykuje wszelkie skrajne ideologie, które są przeciwko człowiekowi. Tymczasem każdy wiary pragnie, Prosi, by wskazać mu poradnie, Epoka nasza czyli zgon, Ogromna Die Likwidation, […] Ceń ją, bo przez nią świat się zmienia Budzący lekkie zastrzeżenia.
Czesław Miłosz podkreśla upadek moralności oraz nieustające zmiany. Poeta także zaznacza, że każdy człowiek decyduje sam o sobie. Żyjesz tu i teraz. Masz jedno życie, jeden punkt. Co zdążysz zrobić, to zostanie, Choćby ktoś inne mógł mieć zdanie. Każdy człowiek zdaniem Miłosza powinien wziąć życie w swoje ręce i sam o sobie decydować.
W Traktacie moralnym Czesława Miłosza można dostrzec poszukiwanie sensu życia. Jak żyć w zgodzie z tytułową moralnością w ciężkich czasach. Miłosz zadaje pytania. Jak odnaleźć uniwersalne wartości, które byłyby ponad wszelkie ideologie, historię. Polski laureat literackiej nagrody Nobla w Traktacie moralnym podkreśla wartość dobra, moralności, prawdy o świecie i człowieku. Niemniej jednak, Czesław Miłosz ma realne podejście do życia, zdaje sobie sprawę z konfliktu postawy moralnej ze światem pełnym cierpienia i wszechogarniającego zła. Autor podkreśla jednak, że jednostki nie są bezradne. Lawina bieg od tego zmienia, Po jakich toczy się kamieniach. I, jak zwykł mawiać już ktoś inny, Możesz, więc wpłyń na bieg lawiny.
Miłosz w charakterystyczny i symboliczny sposób zaznacza, że człowiek może wpłynąć na bieg lawiny, czyli na bieg, kierunek życia. Życia, które jest wartością nadrzędną. Czesław Miłosz w Traktacie moralnym namawia także do wiary w marzenia. Marzeń masz być ambasadorem, Tych marzeń sennych z głębi mroku. Czesław Miłosz w Traktacie moralnym w symboliczny sposób nawołuje ludzi do samodzielnego myślenia, podejmowania decyzji, odpowiedzialności za własne wybory i decyzje. Życie w zgodzie z moralnością nie należy do najłatwiejszych. Niemniej jednak, warto wykazać się odwagą, gdyż wierność wartościom zgodnym z człowiekiem, daje prawdziwą wolność.
Kolejno Czesław Miłosz krytykuje zachwyt obcymi. Na obcych zresztą bardzo nie licz. U nas ciekawy jest Witkiewicz. Umysł drapieżny. Jego książek Nie czytać – prawie obowiązek. W ciągu najbliższych stu lat chyba Nikt w Polsce jego dzieł nie wyda. Utwór Miłosza odwołuje się również do wartości, które nie powinny być narzucane z zewnątrz przez obcych. Należy doceniać własną kulturę i jej wybitnych przedstawicieli. Łatwiej, niż sądzisz, zgubić duszę Przez niewłaściwe towarzystwo, Bo jesteś gąbką – wchłaniasz wszystko. Zasada musi być surowa, Niech się nic w próbie nie uchowa, Wzrok masz jak promień mieć Roentgena […] Lepiej, byś miał się wydać oschły, Byleby ciebie nie obrosły Mchy tropikalne dusz niemytych. Miłosz podkreśla, jak ważne jest środowisko człowieka jakim się otacza. Człowiek i jego postępowanie jest często wypadkową osób, którymi się otacza.
Traktat moralny Czesława Miłosza kończy się słowami Nie czekaj darmo treuga Dei, Bo z życia, które Tobie dano, Magiczną nie uciekniesz bramą. Idźmy w pokoju, ludzie prości. Przed nami jest – Jądro ciemności. Czesław Miłosz nawołuje do korzystania z daru życia. Wyrażenie Jądro ciemności jest zaczerpnięte z tytułu utworu Jądro ciemności. Joseph Conrad był autorem Jądra Ciemności.
Jądro ciemności niesie za sobą przesłanie moralne. W centrum jego zainteresowań stoi człowiek i etyka. Etyka Conradowska oznacza przestrzeganie zasad moralnych. Niezależnie od wpływu okoliczności, miejsca, czasu człowiek powinien przestrzegać i co najważniejsze kierować się zasadami moralnymi. Tym samym, Czesław Miłosz odwołując się do wyrażenia Jądro ciemności przypuszcza, że nadchodzi czas borykania się ludzkości z dominującym złem. Tytuł utworu Jądro ciemności ma znaczenie wymowne. Angielski tytuł „Heart of Darkness” (serce ciemności). Polskie tłumaczenie to „Jądro ciemności”. Połączenie słów jądro i ciemność jest symboliczne. Niemożliwe jest wyznaczenie ”jądra” w ciemności, która jest co do zasady nieograniczona, by móc w pełni zrozumieć tytuł, należy odnieść się do aspektu moralnego. Jądro to ta część „dobra” a ciemność to część „zła”.
Czesław Miłosz w Traktacie moralnym odwołuje się do kondycji jednostki ludzkiej w XX wieku. Wiek, który zaczyna się od wojen, totalitaryzmu oraz dominującego zła. Utwór jest jednocześnie próbą odnalezienia dobra i nadziei, ale także krytyką świata przed przywołanym Jądrem ciemności.
Podmiot liryczny i adresat wiersza
Traktat moralny Czesława Miłosza powstał 1947 roku. W 1948 roku utwór został opublikowany w piśmie „Twórczość”, kolejno zaś przedrukowany w 1953 roku w Światło dzienne.
Dzieło literackie Czesława Miłosza Traktat moralny rozpoczyna się symbolicznym zdaniem: „Gdzież jest, poeto, ocalenie?”.
W Traktacie moralnym Czesława Miłosza zarówno podmiot liryczny jaki i adresat wiersza odgrywają ważną rolę. Podmiot liryczny to osoba inteligentna, posiadająca dużą wiedzę i mądrość życiową. Podmiot liryczny jest świadomy dobra i zła panującego na świecie. Reprezentuje krytyczną postawę i jednocześnie motywacyjną. Podmiot liryczny pełni rolę przewodnika duchowego narodu. Adresat w utworze nie jest jednoznacznie określony. Można interpretować, że adresatem jest współczesny człowiek, żyjący w czasach powojennej Polski.
Adresatem Traktatu moralnego może być także, każdy kto pragnie zrozumieć sens życia, historię i tytułową moralność.
Data powstania
Traktat moralny Czesława Miłosza powstał 1947 roku. W 1948 roku utwór został opublikowany w piśmie „Twórczość”, kolejno zaś przedrukowany w 1953 roku w Światło dzienne. Dzieło literackie Czesława Miłosza Traktat moralny rozpoczyna się symbolicznym zdaniem: „Gdzież jest, poeto, ocalenie?”
Traktat moralny Czesława Miłosza został napisany po wojnie w Waszyngtonie. Polski laureat Nagrody Nobla w Traktacie moralnym podejmuje problematykę moralnej diagnozy kondycji w powojennej Polsce. Czesław Miłosz nawołuje do roli poety, który powinien być przewodnikiem duchowym dla całego narodu. Romantyzm i idea romantyczna jest jednak daleka pisarzowi. Polski laureat Nagrody Nobla nawiązuje do twórczości Norwida, Słowackiego czy Mickiewicza.
Geneza i gatunek wiersza
Traktat moralny Czesława Miłosza powstał 1947 roku. W 1948 roku utwór został opublikowany w piśmie „Twórczość”, kolejno zaś przedrukowany w 1953 roku w Światło dzienne. Dzieło literackie Czesława Miłosza Traktat moralny rozpoczyna się znamiennymi słowami, kluczowym i podstawowym pytaniem dla zrozumienia całego utworu: „Gdzież jest, poeto, ocalenie?”
Czesław Miłosz w swojej twórczości podejmował temat refleksji nad obowiązkami poety oraz jego rolą w społeczeństwie, w którym przyszło mu żyć. Niewątpliwie Czesław Miłosz to świadek wszelkich wydarzeń tragicznej historii XX wieku. Zdaniem pisarza poezja powinna stać po stronie człowieka, jego wartości, po stronie daru, jakim jest życie ludzkie. Wartości humanistyczne dla pisarza są priorytetem. Rolą poety, pisarza powinna być ochrona życia człowieka, ochrona przed złem i dominującym chaosem. Czesław Miłosz był klasycystą – w swoich rozważaniach świadomie odwoływał się do wartości kultury i źródeł tradycji. Tradycji, która stanowiła wartość nadrzędną, gdyż przekazywana była z pokolenia na pokolenie.
Traktat moralny Czesława Miłosza z 1947 roku, jeżeli chodzi o formę gatunkową jest traktatem. Traktat jest gatunkiem naukowo – filozoficznym. Traktat popularny był w epokach dawnych, często pisany w języku łacińskim. Traktat często jest obszernych rozmiarów. Traktat porusza kwestie istotnych zagadnień naukowo – filozoficznych. Niewątpliwie, warto wspomnieć, o kilku traktatach w historii literatury. Między innymi: Traktat teologiczno – polityczny z 1670 roku Barucha Spinozy. Dziś pojęcie traktat, ma za zadanie podkreślić wagę i rolę utworu, między innymi omawiany Traktat moralny Czesława Miłosza, ale także Traktat o łuskaniu fasoli Wiesława Myśliwskiego z 2007 roku, który doskonale porusza tematykę natchnienia i kontaktu z wszechogarniająca naturą.
Traktat moralny Czesława Miłosza głosi wartości w zgodzie ze służbą prawdzie. Czesław Miłosz napisał Traktat Moralny w Waszyngtonie. W rozmowie Aleksandra Fiuta z Czesławem Miłoszem, pisarz komentuje: Traktat moralny był napisany w 1947 roku w Waszyngtonie, gdzie pracowałem w polskiej ambasadzie. Wysłałem go zaraz redaktorowi „Twórczości”, Kazimierzowi Wyce. Cenzura nie ingerowała w treść dzieła literackiego, Traktat moralny został opublikowany w całości, pomimo, iż można było dostrzec zdaniem historyków literatury, że zawarte w Traktacie moralnym aluzje były oczywiste.
Należy wspomnieć, iż w historii literatury polscy pisarze poruszali tematykę roli poety, pisarza. Między innymi utwory Jana Kochanowskiego Odprawa posłów greckich czy Ignacego Krasickiego Do króla. Czesław Miłosz dokonał wyjątkowej rzeczy i w Traktacie moralnym także poruszył rangę i rolę artystów, pisarzy czy też poetów. Tym samym, Czesław Miłosz w Traktacie moralnym odwołuje się do kondycji jednostki ludzkiej w XX wieku. Wiek, który zaczyna się od wojen, totalitaryzmu oraz zła i cierpienia. Utwór Czesława Miłosza jest jednocześnie próbą odnalezienia dobra i nadziei, ale także krytyką świata i obawą przed przywołanym na końcu utworu Jądrem ciemności.
Problematyka
Traktat moralny Czesława Miłosza powstał 1947 roku. W 1948 roku utwór został opublikowany w piśmie „Twórczość”, kolejno zaś przedrukowany w 1953 roku w Światło dzienne. Dzieło literackie Czesława Miłosza Traktat moralny porusza problematykę refleksji nad obowiązkami i zadaniami poety oraz jego istotną rolą w społeczeństwie.
Dzieło literackie Traktat moralny rozpoczyna się wymownym wersem „Gdzież jest, poeto, ocalenie?” Miłosz jako moralista porusza problematykę refleksji o ideologiach, wartościach, tradycjach, filozofiach świata, w którym przyszło mu żyć. Czesław Miłosz to świadek dramatycznych wydarzeń w historii Polski i świata w XX wieku. Zdaniem pisarza poezja powinna stać po stronie człowieka, jego wartości. Wartości humanistyczne dla Miłosza stanowią rolę nadrzędną.
Zadaniem poety, powinna być ochrona życia człowieka, ochrona przed złem tego świata. Polski noblista porusza wartość poety. Czesław Miłosz moralizuje, iż poeta powinien być przewodnikiem, wzorem, nauczycielem dla swojego narodu. Poeta winien być twórcą natchnionym, który inspiruje do dalszego działania i daje wzór innym, za najważniejsze uznaje wolność i godność człowieka. Czesław Miłosz w rozmowie z Aleksandrem Fiutem podkreśla: „Wydaje mi się jednak, że dla dzisiejszego czytelnika ważniejsze od tych szczegółów jest uświadomienie sobie, jakie to było dziwactwo. Krytyka wobec Miłosza była bezwzględna.
Kiedy ukazał się Traktat poetycki, w Polsce powiedzieli: On zwariował. Historię literatury wierszem pisze. […] Można więc powiedzieć, że i Traktat moralny, i Traktat poetycki były wymierzone przeciwko awangardzie, przeciwko nowoczesności […]. Krytyka wobec Miłosza nie przebierała w słowach. Traktat moralny ujawnia problematykę refleksji nad zadaniami poety oraz jego wartościową rolę w społeczeństwie polskim.
Traktat moralny Czesława Miłosza został napisany po wojnie w Waszyngtonie. Polski laureat Nagrody Nobla w Traktacie moralnym podejmuje problematykę moralnej diagnozy kondycji w powojennej Polsce. Miłosz nawołuje do roli poety, który powinien być przewodnikiem duchowym dla całego narodu. Romantyzm i idea romantyczna jest jednak daleka pisarzowi. Czesław Miłosz nawiązuje do twórczości Norwida, ale także Słowackiego czy Mickiewicza. Tym samym, działalność artystyczna Norwida oraz Słowackiego nie jest pisarzowi obca. Poezja Czesława Miłosza nawiązuje w jakimś stopniu do Mickiewicza, Słowackiego, Norwida. Pisarz podpowiada jak zachować egzystencjalną wartość człowieka w czasach represji, manipulacji i wszechogarniającego zła. Czesław Miłosz dokonał czegoś wyjątkowego, powołując istotną rolę poety.
Znaczenie tytułu
Znaczenie tytułu dzieła literackiego Traktat moralny Czesława Miłosza należy upatrywać w odwołaniu do gatunku literackiego, jakim jest utwór. Traktat moralny Miłosza, jak sam tytuł wskazuje jest traktatem.
Traktat moralny Czesława Miłosza z 1947 roku, jeżeli chodzi o formę gatunkową jest traktatem. Traktat porusza kwestie istotnych zagadnień naukowo – filozoficznych. Czesław Miłosz użył także określenia moralny, moralność. Termin moralność Słownik Języka Polskiego Państwowego Wydawnictwa Naukowego określa jako zespół ocen, norm czy zasad określających zakres poglądów przyjętych za właściwe. Moralność rozumiana jest także jako całokształt zachowań oceniany przez społeczeństwo jako wartościowy i cenny.
Tym samym, znaczenie tytułu Traktat moralny Czesława Miłosza w swoim założeniu nawiązuje do gatunki, jakim jest traktat, podkreślając ważne zagadnienia z dziedziny wiedzy, życia. Pisarz miał na celu podkreślenie roli moralności poety. Poety, który winien być wzorem, przewodnikiem, nauczycielem moralnym swojego narodu.
Biografia autora
Czesław Miłosz – urodził się w 1911 roku na Litwie, zmarł w 2004 roku w Krakowie. Polski poeta, pisarz, eseista, powieściopisarz, tłumacz. Laureat Literackiej Nagrody Nobla. Czesław Miłosz jest jednym z najbardziej znanych pisarzy polskich na świecie. Młodzieńcze lata spędził na Litwie, studiował polonistykę i prawo na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Pracował w Polskim Radiu w Wilnie oraz w Warszawie. W czasie okupacji Polski, Czesław Miłosz przebywał w stolicy. Pracował jako urzędnik ambasady w Nowym Jorku, kolejno mieszkał we Francji, potem w USA. Czesław Miłosz był wykładowcą literatury na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. W latach siedemdziesiątych przetłumaczono twórczość Czesława Miłosza na język angielski. Dzięki temu, pisarz zyskał międzynarodową sławę. Literacką Nagrodę Nobla otrzymał w 1980 roku. Po upadku komunizmu Czesław Miłosz zamieszkał w Krakowie, został honorowym mieszkańcem Krakowa w 1993 roku.
Do najważniejszych utworów polskiego pisarza należały Poemat o czasie zastygłym, Ocalenie, Światło dzienne, Traktat poetycki, Traktat moralny, Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada, Hymn o Perle, To, Orfeusz i Eurydyka.
Czesław Miłosz to jeden z najważniejszych i największych pisarzy polskich. Pisarz jako laureat Nagrody Nobla w 1980 roku oraz wielu innych wartościowych nagród, tłumaczony na wiele języków świata. Doktor honoris causa uniwersytetów w Polsce i w USA. Wybitny obywatel Litwy oraz Krakowa. Polski historyk literatury Kazimierz Wyka pisał o Czesławie Miłoszu Wyrósł nad głowy swoich rówieśników i rywali poetyckich. Stoi przed nim trud już nie tylko na miarę jego pokolenia (...). Trud na miarę poezji, która nie przemija, gdy przemijają jej czasy. Czesław Miłosz jest wzorem wielu współczesnych pisarzy w Polsce i na świecie. Poezja Miłosza jest ceniona przez znawców literatury światowej.
