Etyka - najważniejsze punkty
Część I
- Bóg jako jedyna substancja – Deus sive Natura, brak substancji poza Bogiem.
- Nieskończoność i wieczność Boga – posiada nieskończenie wiele atrybutów, człowiek poznaje tylko myślenie i rozciągłość.
- Deterministyczny porządek świata – brak przypadkowości, wszystko wynika z konieczności Natury.
- Bóg nie jest osobowy – nie posiada świadomości ani woli.
- Konsekwencje – brak stworzenia świata, odrzucenie dualizmu umysł–materia.
Część II
- Jedność umysłu i ciała – dwa aspekty tej samej substancji.
- Umysł jako idea ciała – myśli są odbiciem stanów ciała.
- Trzy stopnie poznania:
- Opinie i wyobrażenia (błędne i niepewne).
- Poznanie rozumowe (rozumienie konieczności).
- Intuicja intelektualna (pełna wiedza o Bogu/Naturze).
- Konsekwencje – odrzucenie dualizmu duszy i ciała, poznanie intuicyjne jako droga do szczęścia.
Część III
- Afekty jako naturalna część rzeczywistości – wynikają z koniecznych praw Natury.
- Podstawowe afekty:
- Pożądanie (conatus) – dążenie do zachowania istnienia.
- Radość (laetitia) – wzrost zdolności do działania.
- Smutek (tristitia) – spadek zdolności do działania.
- Afekty wtórne – miłość, nienawiść, zazdrość itp. jako kombinacje podstawowych emocji.
- Konsekwencje – emocje są konieczne i naturalne, można nad nimi panować przez rozum.
Część IV
- Człowiek jako niewolnik afektów – dopóki nimi rządzą emocje, nie jest wolny.
- Afekty mogą prowadzić do destrukcji – smutek, lęk, nienawiść osłabiają zdolność działania.
- Cnota jako siła rozumu – wolność polega na rozumowym zrozumieniu i kontrolowaniu emocji.
- Konsekwencje – prawdziwa wolność to panowanie nad afektami, dążenie do wiedzy prowadzi do szczęścia.
Część V
- Wolność to poznanie konieczności – im lepiej rozumiemy świat, tym bardziej jesteśmy wolni.
- Miłość intelektualna do Boga (amor intellectualis Dei) – najwyższa forma szczęścia i doskonałości.
- Nieśmiertelność umysłu – trwałość w wiecznych prawdach, a nie w indywidualnym istnieniu.
- Konsekwencje – odrzucenie tradycyjnej nieśmiertelnej duszy, najwyższy stan egzystencji to harmonia umysłu z prawami Natury.
