Zmiana czasu na letni w 2024. Jak wpływa na zdrowie?

To 48. rok z rzędu, w którym Polacy dwukrotnie przestawią swoje zegarki, chociaż obecnie większość z nich tak reguluje się już sama. W tym roku dzięki zmianie czasu o godzinę wcześniej zasiądziemy do wielkanocnego śniadania. Nie wskażą tego zegary, jednak z pewnością zabranie godziny snu odczują nasze organizmy. Jak zmiana czasu wpływa na zdrowie człowieka? Co robić, żeby ograniczyć ten wpływ? 4 konkretne wskazówki.

Spis treści:

Zmiana czasu na letni. Kiedy przestawiamy zegarki?
Po co wprowadzono zmianę czasu?
Od kiedy w Polsce obowiązuje zmiana czasu?
Jak zmiana czasu wpływa na zdrowie człowieka?
Jak chronić się przed negatywnym wpływem zmiany czasu? 4 wskazówki

Zmiana czasu na letni. Kiedy przestawiamy zegarki?

Czas letni w 2024 zaczyna obowiązywać od 31 marca. Zegarki cyfrowe w naszych telefonach i laptopach przestawią się same – po 1:59 na ich ekranach wyświetli się od razu 3:00, a więc w nocy z soboty na niedzielę będziemy spać o godzinę krócej.

W tym roku największymi beneficjentami zmiany czasu będą ci, którzy w sobotę wieczorem zapomną o kolacji, nie będą musieli długo czekać na wielkanocne śniadanie.

Po co wprowadzono zmianę czasu?

Krótka odpowiedź brzmi – z oszczędności.

Manipulowanie zegarkami pozwala bowiem na lepsze wykorzystanie światła dziennego. Pierwszy raz zmianę czasu wprowadzili Niemcy w 1916 roku – podczas I wojny światowej – bo pozwalało to oszczędzić kluczowe dla frontu paliwo. Niedługo później to samo zrobili Brytyjczycy i Amerykanie. Sama idea pojawiła się sporo wcześniej, właściwie zaraz po tym, jak Edison opatentował pierwszą żarówkę.

Od kiedy w Polsce obowiązuje zmiana czasu?

W Polsce (nie licząc tego, że niemiecka reforma z czasów wojny objęła także polskie terytorium pod zaborami) zmianę czasu po raz pierwszy zastosowano w 1919 roku. Był to jednocześnie pierwszy i ostatni taki przypadek w XX-leciu międzywojennym. Zmiana czasu wróciła na ziemie polskie w 1939 wraz z okupacją niemiecką. Taki stan utrzymał się też po wojnie – do 1949 roku.

Po kilku latach przerwy zmiana czasu wróciła w roku 1957, by zniknąć w 1964. Finalnie przywrócono ją w 1977 roku i od tamtej pory każdego roku Polacy dwukrotnie przestawiają swoje zegarki.

Jak zmiana czasu wpływa na zdrowie człowieka?

Badania wskazują, że negatywnie, co posłużyło grupie europosłów do wszczęcia dyskusji na temat zaniechania praktyki zmiany czasu na terenie Unii Europejskiej.

Badania, na które w zapytaniu z lutego 2023 roku powoływała się w Pernille Weiss (eurodeputowana z Danii) wskazują, że w pierwszym tygodniu po zmianie czasu:

o 8 proc. zwiększa się liczba udarów;
ryzyko zawału serca u osób z chorobami układu krążenia wzrasta o 24 proc.;
notuje się 6-proc. wzrost liczby wypadków śmiertelnych;
o 11 proc. rośnie ryzyko wystąpienia epizodów depresyjnych.

Należy uczciwie zaznaczyć, że powyższe dane pochodzą w głównej mierze z badań prowadzonych w Stanach Zjednoczonych, choć bezpiecznie można założyć, że znalazłyby one potwierdzenie także w Europie i konkretnie w Polsce.

czas na zmiany odejście od zmiany czasu — Czy to czas na odejście od zmiany czasu? Tak uważa zdecydowana większość Europejczyków (szczegóły na końcu artykułu)/ fot. Getty Images/ Canva Pro

Jak chronić się przed negatywnym wpływem zmiany czasu? 4 wskazówki

Na wstępie musimy zaznaczyć, że o zdrowie trzeba dbać przez cały rok. Zdrowy, prawidłowo odżywiony organizm poradzi sobie ze zmianą czasu bez większych problemów, zapewne skończy się na kilku dodatkowych ziewnięciach i lekkim bólu głowy.

Rozchwianie rytmu dobowego może nieść znacznie poważniejsze konsekwencje dla tych, którzy od dawna nie cieszą się najlepszym zdrowiem. Wtedy przestawienie zegarków prowadzi do przekroczenia swego rodzaju "masy krytycznej".

Wszyscy, którzy chcą zminimalizować negatywny wpływ nadchodzącej zmiany czasu, powinni wykorzystać 4 poniższe wskazówki. Nie ma w nich niczego odkrywczego – w praktyce 3 z nich to działania, które powinniśmy praktykować przez cały rok. W gruncie rzeczy na tym opiera się cała profilaktyka, to zbiór prostych czynności, które należy regularnie powtarzać, albo regularnie ich unikać.

Na dzień, a właściwie noc przed zmianą czasu połóż się do łóżka nieco wcześniej, najlepiej o godzinę.
Szczególnie w noc zmiany czasu (a najlepiej także w poprzedzającą) ogranicz do minimum wszystkie czynniki, które mogą zaburzać zdrowy sen – alkohol, popołudniowa kawa czy wieczorna herbata, ekspozycja na niebieskie światło, ekstremalny wysiłek itd.
Na dzień czy dwa przed porankiem po zmianie czasu staraj się wstawać przynajmniej równo z budzikiem (bez drzemek), a najlepiej kilkadziesiąt minut wcześniej niż zwykle. To pozwoli stopniowo wdrożyć się w odpowiedni rytm.
Poranek po zmianie czasu rozpocznij od lekkich ćwiczeń. Jeżeli pozwala na to pogoda to najlepiej zakończyć je krótkim spacerem.

Na koniec warto przytoczyć jeszcze wynik ankiety z 2018 roku, w której obywateli krajów członkowskich zapytano, czy chcą utrzymania obowiązujących zasad, czy woleliby odejście od opisywanego mechanizmu.

Odpowiedzi udzieliło ponad 4,6 miliona osób – 84 proc. zagłosowało za jak najszybszą rezygnacją ze zmiany czasu.

Prace nad projektem zdążyły się już nawet rozpocząć, jednak nim przeszły całą legislację Europa musiała skupić się na walce z pandemią, by w lutym 2022 roku płynnie przejść do zarządzania kolejnym kryzysem – agresją Rosji na Ukrainę.