Artykuły

Kokarda narodowa na Święto Niepodległości. Jak ją zrobić prawidłowo?

Biało-czerwona rozeta, nazywana kotylionem, to kokarda narodowa. Symbol, który przypina się do ubrania podczas ważnych uroczystości. Jedną z okazji, w czasie których szczególnie chętnie się go używa, jest Święto Niepodległości. Skąd pochodzi tradycja przypinania kotylionów i dlaczego nie powinno się używać tej nazwy w odniesieniu do polskiego patriotycznego symbolu?

Kokardę narodową należy nosić z lewej strony/Fot. Adam Staskiewicz/East News

Spis treści:

Kokarda narodowa a kotylion
Symbol zrywów niepodległościowych
Kokarda narodowa a odzyskanie niepodległości
Jak zrobić kokardę na 11 listopada?
Kiedy przypinać kokardę narodową?

Kokarda narodowa a kotylion

Słowo „kotylion” pochodzi od francuskiego cotillon, oznaczającego zabawę taneczną, podczas której tancerze mają do ubrań przypięte ozdobne elementy, na przykład wstążeczki, kokardy czy bukieciki. Pary jednakowych kotylionów są rozdawane tancerzom i tancerkom, a zamysł zabawy polega na tym, aby ci, którzy mają takie same ozdoby znaleźli się w czasie tańca. Cotillon to taniec salonowy, podobny nieco do walca wiedeńskiego.

Obecnie słowo „kotylion” jest używane powszechnie do nazwania patriotycznej ozdoby przypinanej do piersi. Jednak jej prawidłowa nazwa brzmi „kokarda narodowa”.

Skąd się wzięła tradycja ich przypinania w Polsce? Pierwsze kokardy na polskich mundurach pojawiły się w XVIII wieku na nakryciach głowy piechoty. Miały wówczas biały kolor (wywodzący się od Orła Białego) i były symbolem królewskiej zwierzchności nad wojskiem. Choć Polska utraciła swą państwowość pod koniec XVIII wieku, a co za tym idzie – również swoje wojsko, można byłoby się spodziewać, że historia kokard narodowych także się zakończy.

Przeczytaj również: Kotylion a kokarda narodowa – czym się różnią?

Symbol zrywów niepodległościowych

Nic bardziej mylnego! Kokardy noszono i w czasie zaborów, natomiast wówczas ich barwami były czerwień (a właściwie karmazyn) i niebieski w odcieniu szafirowym – te kolory dominowały bowiem w ubiorze Wojska Polskiego. Kokardy biało-czerwone pojawiły się kilkanaście lat później, kiedy Sejm Królestwa Polskiego z okresu Powstania Listopadowego podjął w 1831 roku pierwszą w historii uchwałę w sprawie kokardy narodowej. Zapisano w niej, że kokardę narodową będą stanowić kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, czyli właśnie kolor biały z czerwonym.

Kokardy przypinali sobie uczestnicy powstania listopadowego, powstańcy krakowscy z 1846 roku oraz powstania styczniowego z 1863 roku. To spowodowało, że znak ten został uznany za oficjalny symbol zrywów narodowych. Scenę przypinania kokardy narodowej powstańcowi uwiecznił Artur Grottger na obrazie „Pożegnanie powstańca”, namalowanym 3 lata po Powstaniu Styczniowym.

Kokarda narodowa a odzyskanie niepodległości

Kokardy narodowe ponownie zyskały na popularności na początku XX wieku, gdy I wojna światowa rozbudziła nadzieje na odzyskanie niepodległości. Przypinanie kokard pokazało wówczas, jak duże znaczenie miały dla Polaków chcących odzyskać niepodległość tradycje Powstania Styczniowego. Kokardy narodowe przypinali do rogatywek ułani z Legionów Polskich, pojawiały się one również w Polskich Drużynach Strzeleckich, które w chwili wybuchu wojny scalono z Legionami.

Kokardy straciły na popularności dopiero w czasie II wojny światowej (jeszcze w 1919 roku były przez krótki czas oficjalnym znakiem powstańczego wojska w Wielkopolsce). Wynikało to w dużej mierze z konspiracyjnego charakteru działalności Armii Krajowej. Gdy zaś w 1944 roku żołnierze AK podjęli otwartą walkę, za swój symbol uznali naramienne biało-czerwone opaski.

Jak zrobić kokardę na 11 listopada?

Własnoręczne zrobienie kokardy narodowej nie jest trudne. Taki symbol można wykonać razem z dzieckiem i w czasie pracy wytłumaczyć mu historię oraz znaczenie Święta Niepodległości.

Do przygotowania kokardy potrzebne są: wstążki – czerwona (szersza) i biała (węższa), igła i nitka, nożyczki oraz agrafka do przypięcia.

Wykonanie kokardy krok po kroku:

odmierz około pół metra czerwonej i pół metra białej wstążki,
złóż wstążki razem i zszyj je prostym, fastrygowym ściegiem, używając wytrzymałej nitki – ten rodzaj ściegu pozwoli pomarszczyć wstążki,
podczas zszywania układaj wstążki w rozetkę,
po zszyciu całych wstążek zmarszcz je odpowiednio, ułóż w zgrabną rozetkę i zszyj, aby się nie rozchodziła, biała wstążka powinna być w środku rozety, na środku kokardy może widnieć Orzeł Biały,
z tyłu przyszyj agrafkę, którą przypniesz ozdobę do ubrania.

Kokarda narodowa z okazji 11 listopada gotowa!

Kiedy przypinać kokardę narodową?

Biało-czerwone kokardy kojarzą się głównie ze Świętem Niepodległości, choć to nie jedyny dzień, kiedy można je przypinać. Zarządzenie Nr 5/MON z dnia 9 kwietnia 2014 r. w sprawie sposobu i okoliczności stosowania symboli Rzeczypospolitej Polskiej w jednostkach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej wskazuje, że szczególnie warto przypinać je w dniach:

2 maja, czyli w Dniu Flagi Rzeczypospolitej Polskiej,
3 maja, gdy przypada Święto Konstytucji 3 Maja,
15 sierpnia, czyli w dniu Święta Wojska Polskiego.

Wybierasz się na obchody Święta Niepodległości albo na spacer i chcesz podkreślić podniosły nastrój tego dnia? Przypnij do ubrania kokardę narodową – to patriotyczny symbol, dzięki któremu zaznaczysz, że 11 listopada jest dla ciebie ważną datą.

Przeczytaj również: Polskie symbole narodowe – co oznaczają i kiedy powstały?

Oprac.: Redakcja