Spis treści:
Twierdza Srebrna Góra
Jedna z najważniejszych atrakcji Dolnego Śląska powstała w XVIII wieku. Inicjatorem był król pruski Fryderyk II Wielki. Okoliczna ludność była zmuszona do pomocy przy budowie, ale prócz niej zatrudniano średnio około 4 tysiące robotników. Pierwszym komendantem został Franz Ludwig de Rosiere. Historia powstawania tego niezwykłego miejsca jest równie długa, co ciekawa.
Twierdza Srebra Góra to nie jeden obiekt, a zespół fortów. Trzon tworzy zespół bastionów z Donjonem (obronną wieżą wewnątrz). W twierdzy zaplanowano ogromną ilość pomieszczeń fortecznych. 299 kazamaty zostało rozmieszczonych na trzech kondygnacjach. Nie były to tylko magazyny, prochownia i zbrojownia, ale także warsztaty rzemieślnicze, browar, piekarnia, szpital, kaplica czy więzienie. Podobno najdroższą inwestycją związaną z tym miejscem było wydrążenie kilku studni w litej skale. Najgłębsza z nich miała ponad 80 metrów. Koszt trzeba było ponieść, bo obrona obiektu bez dostępu do wody, nie jest możliwa.
W 1807 roku Twierdza Srebra Góra była oblężona przez armię pod dowództwem Hieronima Bonaparte, młodszego brata słynnego cesarza Francuzów. Walki przerwano i zakończono pokojem w Tylży. Zniszczenia zostały naprawione i w połowie XIX wieku twierdza znów była postawiona w stanie gotowości. Wymarsz wojsk z obiektu nastąpił w 1867 roku. Od tego czasu był tam m.in. poligon saperski.
Pod koniec wieku miejsce to było już atrakcją turystyczną. Otwarcie Kolei Sowiogórskiej łączącej Srebrną Górę z Nową Wsią Kłodzką ułatwiła dotarcie. Donjon odremontowano po I wojnie światowej. Powstała tam restauracja, w której mogło przebywać jednocześnie aż trzystu gości.
W trakcie II wojny światowej w fortach Twierdzy Srebrna Góra znajdował się obóz jeniecki Oflag VIII B. Uwięziono tam m.in. generała Tadeusza Piskorza (byłego szefa Sztabu Głównego Wojska Polskiego). W pierwszych latach po wojnie dewastacja obiektu postępowała. Jednak w latach 60. XX wieku harcerze i młodzież górnicza wyremontowała forty: Donjon, Ostróg oraz Wysoka Skała. W tym okresie Twierdza Srebrnogórska została wpisana do rejestru zabytków. Na początku XXI wieku otrzymała status pomnika historii.
To miejsce znów przyciąga miłośników historii i niezwykłych krajobrazów. Twierdzę Srebrna Góra można obejrzeć dokładnie, a w kwietniowe soboty i we wtorek przed majowym weekendem można się wybrać na nocne zwiedzanie. Wycieczka zaczyna się o 20.00 i trwa około dwóch godziny. Kazamaty podczas zwiedzania są oświetlone tylko przez pochodnie. Turyści mają też szansę zobaczyć nocną panoramę z korony Donjonu i poczuć się jak w prawdziwej twierdzy. Zaplanowano pokaz ładowania i wystrzału z repliki siedemnastowiecznej armaty. To nie jedyna okazja, aby obejrzeć dolnośląską atrakcję.
Przeczytaj również: Zamek Bolczów. Tajemnicze ruiny na Dolnym Śląsku
Twierdza Kłodzko
Zachwyca nie tylko na zdjęciach z lotu ptaka. Twierdza Kłodzko to zabytek architektury militarnej, który ma długą i niezwykłą historię. Już w X wieku czeski kronikarz Kosmas wspominał o średniowiecznym warownym grodzie. Kilka wieków później znalazł się tam imponujący system fortyfikacyjny. Jak i dlaczego go tworzono?
Zamek Niższy (lub Zamek Dolny) powstał już XVI wieku. Jednak słynne dzieło koronowe, czyli obiekt obronny złożony z trzech bastionów połączonych dwoma kurtynami, stworzono w kolejnym stuleciu. Nie wiadomo, jak nazywał się niderlandzki architekt, dzięki któremu powstało. Natomiast znane jest nazwisko włoskiego architekta, który je przebudował. Był nim Giovanni de Galliano Pieroni – inżynier wojskowy, matematyk, astronom, syn architekta pracującego na dworze Medyceuszy.
Zagrożenie ze strony wojsk szwedzkich wpłynęło na dalszą rozbudowę twierdzy. Powstały raweliny, dzięki którym osłonięto kurtyny dzieła koronowego. Jednak gdy Hrabstwo Kłodzkie zostało odebrane Austrii, król pruski Fryderyk II Wielki zadbał o dalszą modernizację obiektu. Był to niezwykle ważny punkt obronny zdobytych terenów. Wtedy powstał m.in. fort pomocniczy na Owczej Górze (Nowa Twierdza). Prusacy wyburzyli zamek, a w jego miejsce postawili Donżon z kazamatami na kilku poziomach. Mieściły się tam nie tylko pomieszczenia dla załogi, zbrojownia, magazyny, ale także piekarnia.
Twierdza Kłodzko zyskała największy zasięg przestrzenny w XIX wieku. Powstały wtedy szańce obozu warownego. W tym samym stuleciu straciła też swój obronny charakter. Przekształcono ją w magazyn i więzienie. W trakcie II wojny światowej osadzano tam m.in. jeńców wojennych.
W latach 60. XX wieku twierdzę wpisano do rejestru zabytków. Od 2006 roku są organizowane Dni Twierdzy Kłodzko. Wtedy na jej stokach odbywa się rekonstrukcja bitwy, do której doszło w nocy z 23 na 24 czerwca 1807 roku. Szturm wojsk francuskich był na tyle skuteczny, że dowódca obrony generał Götzen poddał twierdzę.
Turyści, którzy chcą dokładnie obejrzeć Twierdzę Kłodzko, mogą skorzystać z głównej trasy (po górnej części twierdzy i ekspozycjach) oraz z labiryntu. Do podziemi schodzi się z przewodnikiem. Można zobaczyć jedyne w Polsce chodniki kontrminowe, czyli takie, dzięki którym obrońcy mogli zabezpieczać się przed podkopami wroga. Obie trasy są biletowane. Darmowa jest ścieżka wokół twierdzy.
Twierdza Kłodzko również oferuje noce zwiedzanie. Turyści wchodzą do podziemi, słyszą głośne wystrzały z armaty, idą ciemnymi korytarzami, w których może być ślisko. To nie jest zwykła przechadzka, ale rodzaj spektaklu. Jego uczestnicy mają przez kilkanaście minut poczuć się jak w oblężonej twierdzy. Dlatego dzieci do lat ośmiu nie mogą skorzystać z tej atrakcji.
Źródła: forty.pl, prabook.com, twierdza.klodzko.pl, um.klodzko.pl, bryk.pl
Monika Wąs
Przeczytaj również:
Pałac zamożnej skandalistki. Budowa pochłonęła równowartość trzech ton złota
Lędów – uroczysko pełne tajemniczych ruin
Gross Iser – wioska, której nie ma. Dlaczego zniknęła z mapy?
