Historia Gross Iser. O wiosce, która nagle zniknęła z mapy

Do dziś zachował się tylko jeden budynek – Chatka Górzystów, która przypomina o tajemniczej wiosce. Schronisko turystyczne na Hali Izerskiej to dawna szkoła w Gross Iser. Miejscowość, która powstała w XVII wieku, ma długą historię.

Spis treści:

Historia Gross Iser
Schronisko Chatka Górzystów

Historia Gross Iser

Wioska Gross Iser (Wielka Izera) na Hali Izerskiej powstała na początku XVII wieku. Podobno pierwszy dom wybudował niejaki Thomas, uznawany za ewangelickiego uchodźcę z Czech. Budowa kolejnych domów przebiegała powoli. Teren był bagnisty, brakowało dróg. Warunki panujące w Górach Izerskich nie sprzyjały osadnictwu. Zimy były długie i srogie. Miejscowość nazywano „Małą Syberią”. Określenie pasuje nawet do obecnych warunków panujących w Nadleśnictwa Świeradów na Hali Izerskiej. Obecnie w Polsce najniższe średnie temperatury w zimie notuje się właśnie w tamtejszej stacji meteorologicznej.

Mieszkańcy Gross Iser przez lata wykorzystywali to, co oferowała natura. Łowili pstrągi, hodowali bydło i owce. Wyrabiali sery, przędli wełnę, pracowali też przy wyrębie lasów. Warunki były ciężkie, ale mimo tego w połowie XVIII wielu wioska liczyła już 20 domów. W tym okresie powstała tam szkoła. To tam raz w tygodniu pastor odprawiał nabożeństwo. Najbliższy cmentarz znajdował się w Świeradowie. Dziś znanym jako uzdrowisko w sercu Sudetów Zachodnich.

Rozkwit Świeradowa w drugiej połowie XIX wieku wpłynął też pozytywnie na Wielką Izerę. Kuracjusze chodzili na wycieczki z uzdrowiska do Gross Iser. Rozwijała się turystyka narciarska. Mężczyźni z wioski wydobywali borowinę z torfowisk. Do dziś jest ona wykorzystywana w uzdrowisku do kąpieli i okładów leczniczych.

W latach 30. XX wieku w Gross Iser były już 43 domy mieszkalne, a prócz nich stara i nowa szkoła, gospody, schroniska, kawiarnia, domek myśliwski i straż pożarna. Wioska, która istniała przez kilka wieków, przetrwała jeszcze II wojnę światową, ale tuż po jej zakończeniu wszystko się zmieniło. Wkroczenie Armii Czerwonej i nakaz opuszczenia tych terenów przez ludność niemiecką oznaczał koniec Gross Iser.

– Na spakowanie się mieliśmy kilka godzin. Prawie nic nie zdążyliśmy ze sobą zabrać – po latach wspominał Günter Möhwald, który mieszkał w nieistniejącej już dziś miejscowości. Dawni mieszkańcy żyją dziś głównie w Niemczech.

Przeczytaj również: Wierszyna – wieś na Syberii, w której mówi się po polsku

Schronisko Chatka Górzystów

Chatka Górzystów to schronisko turystyczne na Hali Izerskiej. Przed II wojną światową mieściła się tam szkoła w Gross Iser. Można się o tym dowiedzieć z tablic pamiątkowych, które wiszą w budynku.

Schronisko jest czynne cały rok, ale jak wyjaśniają gospodarze, nie jest to miejsce dla osób, które szukają luksów. Za oświetlenie służą świeczki, ale jest kominek, przy którym można usiąść z gitarą. Na blogach podróżniczych zawsze powtarzają się dwie rady związane z tym miejscem. Warto wcześniej zarezerwować sobie nocleg, bo są okresy w roku, w których schronisko jest oblegane. W Chatce Górzystów trzeba też spróbować kultowych naleśników.