Spis treści:
- Ryjówka aksamitna – trzeci jadowity ssak w Polsce
- Czy ryjówka jest jadowita?
- Gdzie można spotkać ryjówkę aksamitną?
- Czy ryjówka jest pod ochroną?
- Ryjówka aksamitna – ciekawostki
Ryjówka aksamitna – trzeci jadowity ssak w Polsce
Ryjówka aksamitna (łac. Sorex araneus) to pospolity ssak występujący w całym kraju. Jest niewielka – jej ciało to zaledwie do 8 cm długości, waży 4–17 gramów. Ma długi ogon. Pokryta jest gęstym brunatnym lub brunatno-kasztanowym owłosieniem na grzbiecie, a białym lub szarawym na stronie brzusznej. W zimie jest ciemniejsza, a w lecie jej futro jaśnieje.
Wyróżnia ją wyciągnięty ryjek i delikatna czaszka. Co ciekawe kształt głowy ssaka się zmienia zależnie od sezonu. Dochodzi do tzw. zjawiska Dehnela, czyli kurczenia się zimą narządów, które zużywają duże ilości energii. Zaobserwowano je również np. u kretów.
Ryjówka aksamitna ma aż trzydzieści dwa zęby, a ich końcówki są zabarwione na czerwono. Jest drapieżnikiem. Żywi się m.in. dżdżownicami, owadami, ślimakami, małymi płazami, a nawet padliną. Gdy grozi jej głód, sięga m.in. po nasiona drzew. Zjada niemal tyle, co waży. Ma wysokie tempo metabolizmu, je co około 2–3 godziny. Jeżeli nie może zdobyć pokarmu przez około dziesięć godzin, może umrzeć.
Przeczytaj również: Wyglądają jak pająki na sterydach. Potrafią otworzyć kokosa
Czy ryjówka jest jadowita?
Wytwarzanie jadu przez ssaki jest rzadkością. Przez wiele lat uważano, że w Polsce są tylko dwa takie gatunki – rzęsorek rzeczek i rzęsorek mniejszy. To przekonanie zmieniło odkrycie Krzysztofa Kowalskiego z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Pawła Marciniaka i Leszka Rychlika z Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Polscy naukowcy udowodnili, że ten mały niepozorny ssak jest jadowity. Pobrali wyciąg ze ślinianek rzęsorka rzeczka oraz ryjówki aksamitnej. Następnie sprawdzili wpływ jadu ssaków na erytrocyty żab z rodzaju Peophylax. Wyniki badań były jednoznaczne. Ryjówka aksamitna okazała się jadowita. Szczegółową analizę opublikowano na łamach „Zoological Letters”.
Charakterystyczna cecha niewielkiego ssaka jest niezwykle ważna w jego codziennym funkcjonowaniu. Jad pomaga ryjówce aksamitnej upolować większą zdobycz, co zapewnia jej pokarm na dłużej, a więc chroni przed śmiercią głodową.
Przeczytaj również: Największe owady w Polsce. Jeden z nich pustoszy ogrody
Gdzie można spotkać ryjówkę aksamitną?
Ryjówka aksamitna żyje w wielu miejscach w Europie, m.in. w Polsce. Można ją zobaczyć głównie w lasach, zaroślach, na polach i łąkach, w parkach oraz w ogrodach, a nawet na cmentarzach. Zamieszkuje pod ziemią lub w zmurszałych pniach. Chętnie, jako schronienie wykorzystuje nory i tunele innych małych gryzoni, np. myszy.
Żeruje całą dobę, ale największa aktywność ssaka przypada na porę nocną. Porusza się wtedy głównie po powierzchni ziemi. Słabo się wspina, ale potrafi pływać.
Przeczytaj również: Wiecznie uśmiechnięty płaz potrafi zregenerować swój mózg. Jak on to robi?
Czy ryjówka jest pod ochroną?
Ryjówka aksamitna może przeżyć nawet czternaście miesięcy. Jednak średnio trwa to krócej, bo około sześciu miesięcy. Notuje największą śmiertelność zimą. Zazwyczaj samce żyją dłużej niż samice. Okres ciąży i karmienia młodych osobników jest wyjątkowo wyczerpujący.
Czasem zwierzę jest zabijane przez ptaki lub inne ssaki, ale wcale nie jest łatwym celem. Wydziela specyficzną woń, która przypomina zapach piżma, co odstrasza przeciwników. Gatunek nie jest zagrożony wymarciem.
Przeczytaj również: Jadowity pająk zbliża się do Polski. Jak wygląda i co się dzieje po jego ukąszeniu?
Ryjówka aksamitna – ciekawostki
Ryjówki aksamitne wykorzystują echolokację. Zwierzęta te potrafią zażarcie bronić terenów, na których żyją. Zadanie nie jest proste. Zasięg funkcjonowania tych małych ssaków może dochodzić nawet do 3 tys. metrów kwadratowych. Obroną zajmują się samce.
Oprac. Monika Wąs
Odpowiedzi do zadań z podręczników z biologii znajdziesz tutaj:
Biologia – objaśnienia do zadań z podręcznika
Biologia – objaśnienia i rozwiązania do zadań z podręcznika
Biologia – rozwiązania do zadań z podręcznika
