Spis treści:

Nieśmiertelna meduza 

Meduzy to parzydełkowce o galaretowatym ciele, które kształtem przypominają parasol lub dzwon. Turritopsis dohrnii to gatunek stułbiopława z rodziny Oceanidae. Choć mierzy zaledwie pół centymetra średnicy, to od lat zaskakuje naukowców. Wszystko za sprawą niezwykłej umiejętności, którą można nazwać powracaniem do dzieciństwa lub sposobem na nieśmiertelność. Dlatego bywa porównywana do głównego bohatera filmu „Ciekawy przypadek Benjamina Buttona”, który zamiast się starzeć, stopniowo młodniał. 

Nieśmiertelna meduza jest znana od dawna. Została odkryta w XIX wieku przez zoologa René-Primevère’a Lessona. Choć niezwykłą umiejętność regeneracji potwierdzono dopiero pod koniec XX stulecia. Nadal jednak pozostaje ciekawym obiektem do badań dla naukowców z całego świata. 

 

Fenomen Turritopsis dohrnii 

Na czym polega fenomen nieśmiertelnej meduzy? Na odwróceniu procesu rozwojowego i powrocie do stadium larwalnego. Naukowcy dla zobrazowania tego zjawiska porównują fazy rozwoju Turritopsis dohrnii do innych zwierząt. To tak, jakby kurczak mógł wrócić do jajka, a motyl do postaci larwy. Brzmi dziwnie? Turritopsis dohrnii potrafi to zrobić, choć cykl rozwojowy wygląda u niej inaczej niż u wspomnianych zwierząt. 

Turritopsis dohrnii rozmnaża się płciowo. Zakłada się, że zapłodnienie zachodzi w wodzie, dając początek bezpłciowej larwie (planuli), która pływa w głębinach. Potem zmienia się w polipa i osiada na dnie morza lub oceanu. Głównym zadaniem jest utrzymanie się przy życiu. Kiedy warunki stają się odpowiednie, z polipa powstaje zdolna do rozmnażania płciowego meduza. Wszystko zmienia się, gdy nadchodzi kryzys – brak pożywienia albo znaczne uszkodzenie ciała. Wtedy następuje reset. Meduza zaczyna od nowa, powraca do formy polipa i stara się przetrwać. Podczas przemiany wszystkie komórki ulegają całkowitemu zredukowaniu do form zarodkowych. Zdolność meduzy Turritopsis dohrnii do odmładzania się wynika z właściwości jej komórek. Proces, który wtedy zachodzi nazywa się transdyferencjacją. Dzięki niemu dojrzałe komórki zmieniają się w taki sposób, aby spełniać inne funkcje w organizmie.

Przeczytaj również: Jedna osa morska może zabić nawet 60 osób. Gdzie można ją spotkać?

Gdzie żyje nieśmiertelna meduza?

Największe zagęszczenie Turritopsis dohrnii zaobserwowano w Morzu Śródziemnym i w wodach u wybrzeży Japonii. Jednak można ją znaleźć w morzach na całym świecie, np. atlantyckich wodach u wybrzeży Panamy, Florydy, Hiszpanii, Włoch, ale w znacznie mniejszych skupiskach. Prawdopodobnie w kolejne miejsca docierała dzięki przemieszczaniu się ludzi. Podróżowała w wodach balastowych statków. 

Przeczytaj również: Jadowity pająk zbliża się do Polski. Jak wygląda i co się dzieje po jego ukąszeniu?

Ile żyje nieśmiertelna meduza?

Turritopsis dohrnii potrafią skutecznie zareagować na znaczne uszkodzenie ciała, co pomaga im w przedłużaniu życia. Jednak są narażone na liczne zagrożenia. Również dlatego, że są bardzo małe. Z tego powodu często kończą swoje życie jako pokarm dla innych zwierząt morskich.  

Podczas eksperymentów potwierdzono, że w kontrolowanym środowisku laboratoryjnym Turritopsis dohrnii wznawiała swój cykl życia ponad pięćdziesiąt razy. Jednak niejednokrotnie trafiała do niego uszkodzona, ale właśnie dzięki temu odkryto jej niezwykłą zdolność. W obliczu stresującego wydarzenia hydromeduzy przebudowywały swoje tkanki i przekształcały się w polipy. Proces ten nie został jeszcze zaobserwowany w naturze, a takie badanie może dać ciekawe wyniki. 

 
 
 
 
 
Wyświetl ten post na Instagramie
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Post udostępniony przez Jessie Jordan (@creative.conservationist)

 

Co dają badania nad meduzą? 

W sierpniu 2022 roku hiszpańscy naukowcy w czasopiśmie akademickim „Proceedings of the National Academy of Sciences” opisali, co wyróżnia tego parzydełkowca od innych. Porównali sekwencję genetyczną Turritopsis dohrnii do sekwencji innej meduzy, która po osiągnięciu dojrzałości traci zdolność do odmłodzenia się. Naukowcy odkryli, że u nieśmiertelnej meduzy pojawiają się geny, które sprawiają, że lepiej radzi sobie z kopiowaniem i naprawianiem DNA. Stawiają też hipotezę, że potrafi zachować końcówki chromosomów (telomerów), które u innych zwierząt wraz z wiekiem ulegają skróceniu. 

To nie koniec analiz, bo odkrycie wszystkich tajemnic meduzy ma znaczenie dla jakości życia ludzi. Wyniki mogą przysłużyć się zrozumieniu procesów i funkcjonalności białek, co wpłynie na postęp w badaniach nad starzeniem się organizmów. Poznanie mechanizmu odnowy komórek może zostać wykorzystane zarówno w kremach odmładzających, jak i w leczeniu nowotworów.

oprac. Monika Wąs

 

Rozwiąż nasze quizy:

QUIZ ortograficzny. Czy wiesz, jak zapisać te rzadko używane wyrazy?

Bardzo trudny QUIZ z wiedzy ogólnej. Nieliczni zdobywają 100 proc.

QUIZ: Byłeś uczniem w PRL? Z łatwością odpowiesz na te pytania, choć przy 9. może być różnie