Spis treści:

Matura z języka polskiego na poziomie podstawowym odbyła się 7 maja 2024 roku. Wyniki majowych zmagań maturzyści poznali 9 lipca, wtedy też na stronach Centralnej Komisji Edukacyjnej pojawiło się wstępne podsumowanie rezultatów.

W terminie głównym do egzaminu z polskiego przystąpiło 245 966 osób. W przypadku języka polskiego progu zdawalności nie przekroczyło 5 proc. uczniów. Wszyscy ci, którzy nie zdali tylko jednego z egzaminów obowiązkowych mogą napisać go jeszcze raz. W tym roku egzaminy poprawkowe odbędą się 20 sierpnia (21 sierpnia część ustna).

Co powtórzyć i jak przygotować się do egzaminu, żeby ta data okazała się szczęśliwa? O wskazówki zapytaliśmy nauczycielkę języka polskiego – Dominikę Saję.

Czytaj również: Pytania jawne matura 2025. Lista pytań i odpowiedzi

Co sprawia największe problemy na maturze z języka polskiego?

Według ekspertki uczniowie najbardziej obawiają się zadań z części historycznoliterackiej (za tę część można zdobyć ok. 25%), jednak najtrudniejszą częścią egzaminu jest wypracowanie. 

Egzamin z języka polskiego składa się z trzech części: czytania ze zrozumieniem (język polski w użyciu), testu historycznoliterackiego i wypracowania o charakterze argumentacyjnym. Ostatnia składowa egzaminu jest najwyżej punktowana (ok. 58%), więc w ostatnich dniach przygotowań warto pochylić się właśnie nad nią.

Przeczytaj: Jak napisać wypracowanie maturalne na 100%? Praktyczne porady

Jak przygotować się do poprawkowej matury z języka polskiego?

Na liście zagadnień, które koniecznie trzeba powtórzyć do egzaminu, nasza ekspertka wymienia 3 elementy: 

  • zapis notatki syntezującej;
  • podstawowe zasady interpunkcji;
  • chronologia epok.

Ci, którzy będą poprawiali maturę ustną powinni przypomnieć sobie różnice między tekstem kultury a utworem literackim.

To, czy będziemy powtarzać materiał do ostatniej minuty przed wejściem na salę, czy skończymy przygotowania dzień wcześniej i zostawimy trochę czasu na "ułożenie wiedzy w głowie" zależy od indywidualnych preferencji. Jeden aspekt, o którym powinni pamiętać wszyscy jest dość oczywisty, choć w żaden sposób nie zmniejsza to jego wagi – przed egzaminem trzeba się porządnie wyspać!

O czym pamiętać podczas matury z polskiego? 10 wskazówek

Na kilka dni przed egzaminem nikogo nie interesują wszelkie zawiłości procesu oceniania czy szczegóły dotyczące konstrukcji arkusza. Liczą się konkrety, które mogą przełożyć się na większą zdobycz punktową. Właśnie tak do tematu podeszła nasza ekspertka, która przygotowała dla poprawkowiczów listę 10 krótkich i prostych wskazówek. 

Ich wykorzystanie z pewnością przełoży się na kilka dodatkowych punktów – czy to dzięki zawarciu informacji, które w innym razie umknęłyby naszej uwadze, czy też chroniąc zdających przed zawarciem w pracy fragmentów niepotrzebnych, skutkujących ujemnymi punktami. 

  1. Po otrzymaniu arkusza przeczytaj uważnie instrukcje i każde polecenie do zadań. Zastanów się nad odpowiedzią oraz za każdym razem argumentuj swoje stanowisko merytorycznie.

  2. Test historycznoliteracki jest ułożony chronologicznie epokami, co oznacza, że jeśli w pytaniu pierwszym pojawiła się epoka romantyzmu, to w kolejnym pytaniu nie pojawi się pytanie o np. antyk. Miej to na uwadze podczas rozwiązywania testu.

  3. Zapisuj tytuły dzieł w cudzysłowie. 

  4. Odwołując się do zagranicznych elementów kultury, np. piosenka, serial – pamiętaj, że musi ono mieć oficjalne tłumaczenie na język polski.
     
  5. Pamiętaj, o tym, że wypracowanie musi mieć 300 wyrazów (wliczają się w to spójniki), więc zrealizuj ten punkt w pełni, jednak nie pisz elaboratów (więcej niż na 500 słów). Powodem może być fakt, że błędy językowe są liczone w całej pracy, a im praca dłuższa, tym większe ryzyko popełnienia błędów.

  6. Dokładnie przeanalizuj temat i postaw tezę (dla uporządkowania myśli warto skorzystać z brudnopisu).

  7. Spełnij wymogi formalne, czyli odwołaj się do lektury obowiązkowej, przedstaw co najmniej 2 argumenty oraz odwołaj się do 2 kontekstów.

  8. Jeśli nie jesteś przekonany, czy dany utwór jest powieścią, opowiadaniem lub dramatem (tragedią lub komedią) – pomiń ten aspekt, nie ma on wpływu na całokształt pracy, a każdy błąd rzeczowy jest traktowany jako punkt ujemny. Możesz za to użyć sformułowania: dzieło, książka, lektura, tekst, utwór.

  9. Zwróć uwagę, że chcąc odwołać się do mitologii jako do lektury obowiązkowej — musisz wskazać jej twórcę, czyli Jana Parandowskiego. Użycie sformułowania, np.: "w micie o Prometeuszu […]" (bez wskazania, że utwór pochodzi z Mitologii Jana Parandowskiego) zostanie potraktowane jako kontekst, a nie utwór.  

  10. Po napisaniu całej pracy — przelicz wyrazy, bo egzaminatorzy naprawdę to sprawdzają.

Zobacz też: Matura poprawkowa 2024 z matematyki. Ekspert pokazuje, jak uniknąć błędów

Błąd kardynalny. Czy jest się czego bać i jak go uniknąć?

Błąd kardynalny – nazywany potocznie "kardynałem" – to rodzaj specyficznego błędu, który świadczy o kompletnej nieznajomości utworu opatrzonego w kanonie lektur jako lektura obowiązkowa albo braku znajomości danej epoki. 

Błędy kardynalne zawsze straszą maturzystów, chociaż w gruncie rzeczy trudno je popełnić. Żeby egzaminatorzy zdyskwalifikowali na tej podstawie naszą pracę musielibyśmy np. napisać, że Lalka to powieść, opisująca żarliwą miłość Izabeli Łęckiej do Stanisława Wokulskiego, którego to uczucia nie odwzajemniał bohater lektury.

Przeczytaj: Stypendia dla studentów. Sprawdź, jakie warunki trzeba spełnić

Rady, które pozwolą uniknąć "kardynała" są tak naprawdę bardzo proste:

  • odwołuj się do tekstów, które znasz; 
  • unikaj nieprawidłowej interpretacji i przypisywania tekstowi znaczeń, których nie ma; 
  • opieraj swoje interpretacje na treści utworu, a nie swoich domysłach.

3 mity o wypracowaniu na maturze z polskiego. Tak NIE stracisz punktów

Wokół matury z języka polskiego, a szczególnie najwyżej punktowanej i jednocześnie najbardziej "miękkiej" w interpretacji części – wypracowania – z upływem lat narosło kilka mitów. 

Nasza ekspertka zwraca uwagę na trzy powszechne, ale fałszywe przekonania, które mogą niepotrzebnie skomplikować konstruowanie wypowiedzi pisemnej.

Wypracowanie to rozprawka

Wypracowanie maturalne to wypracowanie o charakterze argumentacyjnym, więc może być to: esej, przemówienie, rozprawka itp. Bezpiecznie jednak trzymać się rozprawki, bo tę formę wypowiedzi znacie od lat.

Zawsze lepiej odwołać się do lektury obowiązkowej na samym początku pracy

Nie, to wy decydujcie o formie waszej wypowiedzi. Realizujecie temat zgodnie z przyjętą przez siebie koncepcją, jednak musicie odwołać się do lektury obowiązkowej.  Jeżeli w ten sposób będzie wam wygodniej – nie ma problemu. Jeśli jednak odwołacie się do niej w dalszej części wypracowania to sprawdzający nie odejmie za to punktów.

Należy podać dwa rodzaje kontekstów

Musicie przywołać dwa konteksty, ale nie muszą to być dwa rodzaje kontekstów, np. filologiczny i społeczny. Spokojnie możecie odwołać się do dwóch z tej samej kategorii, np. dwóch kontekstów historycznoliterackich.

Wyniki matur poprawkowych zostaną opublikowane 10 września 2024 roku.

Marcin Szałaj

Czytaj także:

Bon na zasiedlenie także dla studentów. Kto może skorzystać?

Nowe zasady egzaminu zawodowego. Mniej czasu na wgląd do pracy

Matura bez progu 30 procent? MEN proponuje nowe zasady egzaminów dojrzałości i ósmoklasisty