Spis treści:
- Co to jest mural?
- Czym się różni graffiti od muralu?
- Mural w sztuce – historia
- Najciekawsze polskie murale
- Murale na świecie
Co to jest mural?
Mural to wielkoformatowe malowidło ścienne, umieszczone w przestrzeni miejskiej – na budynku albo murze. Jego zadaniem jest nieść jakieś przesłanie – społeczne, polityczne, kulturowe albo upamiętniać istotne wydarzenia. Murale powstają w konkretnych lokalizacjach nieprzypadkowo. Przykładem może być nowopowstały mural z bohaterami „Jeżycjady” Małgorzaty Musierowicz, który zdobi budynek nigdzie indziej, jak tylko w poznańskich Jeżycach.
Coraz częściej murale wykorzystuje się również w celach marketingowych, umieszczając na budynkach (często w dosyć zakamuflowany sposób) namalowane reklamy.
Jak powstają murale? Zaczyna się od pomysłu, który później przeradza się w projekt. Jako że murale to legalne dzieła, przed wykonaniem dopełnia się również wszelkich formalności, dzięki którym możliwe jest namalowanie go na budynku. Samo wykonanie zajmuje od kilku do kilkunastu dni – w zależności od tego, jak duży i jak skomplikowany jest projekt.
Czym się różni graffiti od muralu?
Murale i graffiti to wyraziste i przykuwające wzrok formy street artu. Nie są to jednak pojęcia tożsame. Co więc je różni?
- Graffiti powstaje często spontanicznie, murale są zaplanowane, zaprojektowane.
- Graffiti z założenia jest nielegalne, cechuje je terytorializm. „Wrzutki” robione są często w nocy albo w ubraniach niepozwalających zidentyfikować autora. Murale zaś są uzgodnione z miastem, często sponsorowane i zamawiane przez władze miejskie.
- Graffiti maluje się sprayem, zaś murale najczęściej wałkiem i pędzlem.
Mural w sztuce – historia
Jeśli przyjmiemy, że muralem jest każde malowidło naścienne, ich historia zaczyna się jakieś kilkadziesiąt tysięcy lat temu. Najstarsze tego typu znaleziska odkryto w Jaskini Chauveta we Francji – badacze szacują, że liczą one około 30 tysięcy lat! Podobne dzieła odnaleziono w wielu miejscach na świecie: w Lascaux we Francji, Altamirze w Hiszpanii, w budowlach zasypanych pyłem wulkanicznym Pompejów, w ruinach pałacu Knossos na Krecie oraz w egipskich piramidach.
Nowoczesna historia murali zaczyna się natomiast w XX wieku, w Meksyku. To tam zaczęto na większą skalę pokrywać malowidłami ściany gmachów instytucji. Początkowo przedstawiały one ważne zdarzenia i momenty z prekolumbijskiej i ówczesnej historii. Miały również przesłanie – odnoszono się w nich do świąt, zwyczajów i rytuałów. Wszystko po to, by pomóc Meksykanom w zachowaniu swojej tożsamości. Forma dużego malowidła trafiała także do niepiśmiennej części społeczeństwa.
Wśród najbardziej znanych artystów malujących murale w Meksyku był Diego Rivera. Jego twórczość, przepełniona aluzjami i metaforami, była znana nie tylko lokalnie, ale rozszerzyła się na cały świat.
W Polsce historia murali zaczyna się w okresie PRL-u. Z jednej strony wykorzystywał je komunistyczny reżim jako narzędzie propagandowe, z drugiej zaś – anonimowi artyści stosowali tę formę wyrazu, aby krytykować władzę.
Przeczytaj również: Nauczyciel WF-u maluje jak Beksiński. Jego obrazy sprzedają się za duże pieniądze
Najciekawsze polskie murale
W Polsce w większości dużych miast murale spotyka się na każdym kroku. Najciekawsze polskie murale znajdują się między innymi w Warszawie,
- Mural „Kamień i co?” – Warszawa, Waliców 14
Namalował go w 2009 roku Wiktor Malinowski. Obraz składa się jedynie z pytania „kamień i co?” oraz połyskującego, czerwonego balona uciekającego w powietrze. Mural znajduje się na ścianie domu, który niegdyś mieścił się na terenie getta. To jeden z niewielu obiektów, który zachował się z czasów przedwojennej Warszawy.
- Mural „Opowieść śródecka z trębaczem na dachu i kotem w tle” – Poznań, Śródka 3
Jest to wyjątkowy mural 3D, który zrealizowała Fundacja Artystyczno-Edukacyjna „Puenta”. Mural ten jest nietypową formą opowiedzenia historii Śródki — dzielnicy miasta, którą zamieszkiwało niegdyś wielu rzemieślników i kupców.
- Mural z podobizną Artura Rubinsteina – Łódź, Sienkiewicza 18
Namalował go w 2014 roku na ścianie zrewitalizowanej kamienicy Eduard Kobra, brazylijski artysta street artowy. Bardzo kolorowy mural przedstawia portret znanego pianisty Artura Rubinsteina, który wychował się w Łodzi. Inspiracją do wykonania tego dzieła było zdjęcie muzyka, zrobione w połowie XX wieku w berlińskim zoo.
Te przykłady stanowią niewielką część tego, co prezentują artyści na ścianach polskich miast. Ciekawych koncepcji artystycznych jest więcej – np. mural z portretem Olgi Sipowicz (Kory) połączony z motywem drzewa na wzór kasztanowca, który rośnie obok. Drzewo stało się częścią malowidła, co powoduje, że mural zmienia się o każdej porze roku. Autorem projektu jest Bruno Althamer, a mural można podziwiać przy ulicy Nowy Świat 18/20 w Warszawie.
Murale na świecie
W 2015 roku mural najbardziej znanego ulicznego artysty Banksy’ego „Dziewczynka z balonem” został sprzedany za pół miliona funtów. Ta zawrotna cena nie powinna dziwić – murale od dawna uznawane są za sztukę, a Banksy to z pewnością jeden z najbardziej rozpoznawalnych artystów. Inne, znane na świecie murale to:
- „Braterski pocałunek” Dmitrij Vrubel – obraz przedstawia Leonida Breżniewa i Ericha Honeckera zjednoczonych w pocałunku; grafika jest repliką zdjęcia legendarnego pocałunku wykonanego przez fotografa prasowego Régisa Bossu z 1979 roku,
- „We the youth” Keith Haring – Haring, podobnie jak Banksy, ma swój niezwykle charakterystyczny i rozpoznawalny styl, który czyni go jednym z najciekawszych street artowych twórców; w 1987 roku z pomocą kilku licealistów stworzył w dzielnicy Point Breeze w Filadelfii „We the Youth”, jeden z pierwszych nowoczesnych murali na świecie,
- „The Global Angel Wings Project”, Colette Miller – seria obrazów przedstawiających wielobarwne skrzydła anielskie; pierwszy powstał w Los Angeles, a obecnie można je znaleźć w wielu krajach na całym świecie.
Wielka sztuka czy niepotrzebne malunki szpecące tkankę miejską? Zwolenników wielkoformatowych malowideł, upamiętniających ważne wydarzenia okazuje się być bardzo wielu. Murale nawiązujące do historii miasta czy przedstawiające związane z nim postaci coraz częściej pojawiają się w turystycznych przewodnikach, jako ciekawa i warta odwiedzenia atrakcja.
Przeczytaj również: Mona Lisa zniknęła, a Monet się odkleja! Najbardziej zuchwałe kradzieże obrazów
Oprac. Redakcja
Źródła: oczamimlodych.pl, dzieje.pl, label-magazine.com, bryk.pl
Odpowiedzi do zadań z podręczników do historii znajdziesz tutaj:
Rozwiązania zadań z zeszytu ćwiczeń do historii
Historia – rozwiązania zadań z podręcznika
Rozwiązania zadań z podręcznika do historii
