Stary Cmentarz Żydowski we Wrocławiu. Idealne miejsce do jesiennej zadumy

Jesienią, gdy kolorowe liście otulają grobowce, a mgła dodaje tajemniczości, stary cmentarz przy ul. Ślężnej we Wrocławiu staje się szczególnie klimatyczny, choć jest to klimat nieco mroczny. Tysiące zabytkowych macew, w tym kilka wydobytych jeszcze z mroków średniowiecza to główny, lecz niejedyny powód wyjątkowej atmosfery tego miejsca. Jakie tajemnice skrywa cmentarz-muzeum? Kiedy można go odwiedzić?

Spis treści:

Stary Cmentarz Żydowski przy ul. Ślężnej – historia nekropolii
Co oznaczają symbole na wrocławskich macewach? Muzeum Sztuki Cmentarnej
Zwiedzanie Starego Cmentarza Żydowskiego. Informacje praktyczne

Stary Cmentarz Żydowski przy ul. Ślężnej – historia nekropolii

Nekropolia przy ul. Ślężnej powstała w 1854 roku, by stać się miejscem wiecznego spoczynku wielu wybitnych postaci – profesorów, kupców, artystów, naukowców, rabinów i zasłużonych działaczy społecznych.

Pierwszy oficjalny pochówek miał miejsce 17 listopada 1856 roku, gdy na cmentarzu pochowano Lobela Sterna – zasłużonego kupca. Miejsce to służyło społeczności żydowskiej aż do wybuchu II wojny światowej. Oficjalnie cmentarz został zamknięty w 1943 roku. Na niektórych nagrobkach do dziś można znaleźć ślady po kulach – żydowski cmentarz uniknął całkowitego zniszczenia, co nie oznacza, że na jego terenie nie toczyły się walki.

Z biegiem czasu kirkut z czasem rozrósł się z 3 do blisko 5 hektarów. Obecnie znajduje się na nim około 12 tysięcy nagrobków. Wśród nich można natknąć się na wiele starszych macew, pochodzących z różnych zakątków miasta, gdzie żydowskie cmentarze istniały jeszcze w średniowieczu.

stary cmentarz zydowski slezna wroclaw — **Spacerom po starym wrocławskim kirkucie towarzyszy niezwykły klimat, jakiego zwykle szukamy w filmach. Tu sami możemy poczuć się jak pogrążeni w zadumie bohaterowie dużego ekranu** /fot. domena publiczna

Najstarszy z przeniesionych nagrobków datowany jest na 4 sierpnia 1203 roku i upamiętnia kantora Dawida, którego przedstawiono jako „człowieka o głosie miłym”.

Przeczytaj: Znani, których już nie ma wśród nas. Gdzie są pochowani Miłosz, Szymborska, Kapuściński?

Co oznaczają symbole na wrocławskich macewach? Muzeum Sztuki Cmentarnej

Stary Cmentarz Żydowski we Wrocławiu wyróżnia się bogactwem rzeźby nagrobnej oraz różnorodnością stylów architektonicznych. Znaleźć można tutaj tradycyjne macewy, ale i monumentalne, rodzinne grobowce nawiązujące do przeróżnych stylów i okresów – od elementów charakterystycznych dla gmachów starożytności aż po przykłady modernizmu. Wiele nagrobków ozdobiono symbolami, które opowiadają historię zmarłych.

Motywy na macewach mają wyraźnie określone znaczenie:

złamane drzewo lub kwiat symbolizują nagłą śmierć;
dłonie kapłana złożone w geście błogosławieństwa pojawiają się na grobach osób pełniących posługę kapłańską;
księga oznacza, że pochowany był człowiekiem uczonym w piśmie, rabinem.

symbole na macewach cmentarz we wroclawiu — Symbole umieszczone na macewach przybierają różne formy, jednak znaczenie poszczególnych rycin jest jasno i ściśle ustalone i ma informować odwiedzających o historii życia pochowanego w danym miejscu człowieka /fot. Aneta Hoppe (Kfas)/CC BY-SA 3.0

Wszystko to sprawia, że niektóre nagrobki same w sobie stanowią małe dzieła sztuki i bogaty przekrój architektury cmentarnej na przestrzeni 800 lat.

Od 1975 roku wrocławska nekropolia figuruje w rejestrze zabytków, niedługo potem ruszyły pierwsze prace konserwacyjne nad macewami, murami i alejkami wytyczonymi na cmentarzu.

W 1991 roku na jej terenie utworzono oddział Muzeum Miejskiego Wrocławia – Muzeum Sztuki Cmentarnej (od 1988 roku istniało tam samodzielne Muzeum Architektury Cmentarnej).

Przeczytaj: Złamane drzewo, misa, złączone dłonie. Genealożka objaśnia symbolikę żydowskich nagrobków

Zwiedzanie Starego Cmentarza Żydowskiego. Informacje praktyczne

Cmentarz można zwiedzać codziennie, a jego godziny otwarcia różnią się w zależności od sezonu: zimą (listopad-marzec) od 9:00 do 16:00, a latem (kwiecień-październik) od 9:00 do 18:00.

W czwartki zwiedzanie jest bezpłatne. W inne dni tygodnia konieczny jest zakup biletu:

15 zł – bilet normalny;
10 zł – bilet ulgowy.

Dokładny adres obiektu to ul. Ślężna 37/39, 50-301 Wrocław.

W okresie wiosenno-letnim muzeum oferuje również spacery z przewodnikami, którzy odkrywają przed zwiedzającymi fascynujące historie i znaczenia symboliki nagrobnej.

Właśnie teraz Stary Cmentarz Żydowski najsilniej przyciąga swoim niezwykłym klimatem. Macewy i grobowce otulone złotymi liśćmi, mgła nad alejkami, a także wszechogarniająca cisza otaczająca zwiedzających, sprawiają, że spacer po tym miejscu staje się niezapomnianym doświadczeniem la wszystkich, którzy potrafią docenić nutę zadumy i melancholii.

Przełom października i listopada to czas, gdy zwiedzanie nabiera szczególnego uroku – cisza i zmuszająca do refleksji atmosfera idealnie komponują się z historią tego miejsca.