Spis treści:

Obowiązek szkolny a obowiązek nauki w Polsce

W Polsce nauka jest obowiązkowa do 18. roku życia. Mamy jednak dwa obowiązki edukacji – szkolny oraz nauki. Czym się one od siebie różnią?

Obowiązek szkolny rozpoczyna się w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7. rok życia. Trwa natomiast do ukończenia szkoły podstawowej, chyba że nim to się stanie, uczeń skończy 18 lat.

Czy zatem nastolatek, który otrzymał świadectwo ukończenia szkoły podstawowej planowo, czyli w wieku 14 lub 15 lat, nie musi już chodzić do szkoły? Nie. Wówczas musi kontynuować edukację, wypełniając obowiązek nauki, który trwa do 18. roku życia. Może to robić:

  • w szkole ponadpodstawowej; 
  • biorąc udział w zajęciach w ramach kształcenia ustawicznego poza szkołą (np. w akredytowanych placówkach);
  • u pracodawcy, odbywając przygotowanie zawodowe;
  • w szkole wyższej (dotyczy osób, które ukończyły szkołę średnią przed osiągnięciem pełnoletności).

W Polsce mamy też obowiązek przedszkolny. Nie oznacza to jednak, że dziecko musi chodzić kilka lat do przedszkola, a jedynie przez rok — do oddziału zerowego w przedszkolu lub szkole podstawowej. Obowiązek ten rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat.

Przeczytaj również: Tak rodzice w USA przygotowują dzieci do pierwszego dnia w szkole. Film rozrywa serce

Ile dni można nie chodzić do szkoły?

O niespełnianiu obowiązku szkolnego można mówić wtedy, gdy uczeń w ciągu miesiąca nie pojawił się na co najmniej 50 proc. zajęć, a jego nieobecność jest nieusprawiedliwiona. Zatem bezpodstawne niepojawianie się w szkole ciągiem przez 2 tygodnie może być już uznane za niespełnianie obowiązku szkolnego.

Wówczas oczywiście wychowawca i pedagog szkolny kontaktują się z rodzicami lub opiekunami ucznia. Jeśli sytuacja nie ulegnie poprawie lub kontakt przez dziennik elektroniczny albo przez telefon będzie niemożliwy, szkoła skontaktuje się z rodzicami listownie. Jeśli to również zawiedzie, niespełnianie obowiązku szkolnego przez ucznia będzie zgłoszone do urzędu gminy, która jest uprawniona do tego, by zażądać jego wypełniania. 

Dziecko nie chodzi do szkoły — konsekwencje dla rodzica

Rodzice dziecka, które podlega obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, są zobowiązani do tego, żeby dopilnować, by dziecko uczęszczało na zajęcia. Gdy sprawa trafi do urzędu gminy, w pierwszej kolejności organ wyśle do rodziców upomnienia. Następnym krokiem będzie wszczęcie egzekucji, które może poskutkować grzywną w wysokości 10 tys. złotych. Może być ona jednak nakładana kilkukrotnie, aż do sumarycznej kwoty 50 tys. złotych.

Jeśli zawiodą wszystkie powyższe sposoby, sprawa może zostać skierowana do sądu rodzinnego. Ten organ ma za zadanie wyegzekwować od rodziców posłanie dziecka do szkoły. Zatem jeśli i to nic nie zdziała, sprawa może się skończyć nawet pozbawieniem opiekunów władzy rodzicielskiej lub umieszczeniem dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej. 

Przeczytaj również: Jakie zmiany czekają uczniów w nowym roku szkolnym? Nie wszystkie cieszą

Dziecko nie chodzi do szkoły — konsekwencje dla ucznia

Wagarowanie ma dla ucznia wiele poważnych konsekwencji. Oczywiście pierwszą i najważniejszą z nich jest to, że nie chodząc do szkoły, najprawdopodobniej dziecko narobi sobie zaległości, a co za tym idzie, będzie mieć później duże braki w wiedzy, które mogą utrudniać dalszą naukę.  

Kolejne skutki wagarów to oczywiście obniżenie zachowania oraz nieklasyfikowanie z przedmiotów z powodu niemożności wystawienia przez nauczyciela oceny końcowej, spowodowane nieobecnością ucznia na co najmniej 50 proc. zajęć. To natomiast może zaprowadzić do nieotrzymania przez dziecko promocji do następnej klasy.  

Statuty i regulaminy niektórych szkół przewidują różne sposoby na wyciąganie konsekwencji z wagarów. Nowe przepisy mają również dawać dyrektorom szkół większe możliwości zastosowania wobec nieletnich określonych środków wychowawczych np. zobowiązać ucznia do wykonania określonych prac porządkowych na rzecz szkoły.

Dlaczego uczniowie nie chodzą do szkoły?

Choć wielu osobom wydaje się, że wagarują tylko uczniowie, którym nie chce się uczyć lub chodzić do szkoły, to przyczyny tego zjawiska mogą być różne. Zazwyczaj są to problemy w szkole, w domu lub ogólny stan psychiczny dziecka. Poniżej przedstawiamy listę najczęstszych przyczyn długotrwałego wagarowania:

  • słabe oceny i niepowodzenia nauce, których dziecko się wstydzi;
  • odrzucenie przez grupę rówieśniczą;
  • konflikty z rówieśnikami;
  • znajomość z osobami, które również wagarują i uleganie ich wpływowi;
  • bycie ofiarą przemocy w szkole;
  • konflikty z nauczycielami (szczególnie wówczas, gdy dziecko opuszcza zajęcia głównie z konkretnego przedmiotu);
  • ogólny bunt przeciwko instytucji szkoły lub metodom nauczania konkretnych nauczycieli;
  • kłopoty w domu (kłótnie, rozwód rodziców, śmierć rodzica, chęć zwrócenia na siebie uwagi opiekunów itp.);
  • strach przed niespełnieniem oczekiwań rodziców czy nauczycieli (częste dla zdolnych uczniów, na których ciąży zbyt duża presja);
  • fobia szkolna lub fobia społeczna;
  • zły stan psychiczny, który uniemożliwia chodzenie do szkoły (niezdiagnozowane: depresja, lęki, nerwica itd.).

Przeczytaj również: Wyprawka szkolna. Jak zaoszczędzić na wyposażeniu ucznia?

Skutki wagarowania

Oczywiście głównymi skutkami wagarowania są opuszczenie się w nauce, narobienie sobie zaległości i pogorszenie się relacji z rówieśnikami. To wszystko natomiast często prowadzi do kolejnych wagarów, które pogłębiają te problemy i w ten sposób krąg się zamyka. Dlatego uczniowi często tak trudno przerwać ten proces i wrócić do nauki.  

U wagarującego ucznia prócz pogorszenia kontaktów z rówieśnikami pogarszają się również relacje z rodzicami i nauczycielami. To natomiast może prowadzić również do konfliktów między rodzicami a nauczycielami, których współpraca jest bardzo ważna w kontekście pomocy opuszczającemu zajęcia dziecku.

Uczeń, który nie chodzi do szkoły, zazwyczaj spędza czas poza domem, często z nudów włócząc się po mieście, co może prowadzić do rozwoju kolejnych problemów, takich jak: wejście w nieodpowiednie towarzystwo, popadnięcie w uzależnienia, ucieczki z domu czy dopuszczanie się wykroczeń (np. kradzieże, bójki itp.).

Długotrwałe wagarowanie może natomiast zaprowadzić do wykształcenia się mogących utrudniać funkcjonowanie także w życiu dorosłym nawyków i przyzwyczajeń np. braku odpowiedzialności, obowiązkowości czy nieprzestrzegania praw lub nierespektowania norm społecznych.

Jak przeciwdziałać wagarowaniu dziecka?

By przeciwdziałać nieuczęszczaniu dziecka do szkoły, przede wszystkim trzeba znaleźć sedno problemu, a później zająć się jego likwidacją. To, w jaki sposób to zrobimy, będzie zależało od tego, z jakim problemem mamy do czynienia. Na wstępie na pewno warto poinformować dziecko (nie strasząc go) o konsekwencjach i skutkach wagarowania, by miało świadomość, z czym może się to wiązać, ponieważ często uczniowie po prostu nie zdają sobie z tego sprawy.

Najlepiej działać wspólnie ze szkołą — wychowawcą, pedagogiem czy psychologiem szkolnym, szczególnie jeśli okaże się, że problem jest związany ze szkołą (tj. problemy w nauce, przemoc rówieśnicza, odrzucenie przez grupę, konflikty z nauczycielami).

Problem wiążący się sytuacją w domu, należy postarać się wyjaśnić w gronie rodzinnym, a gdy okaże się to niemożliwe, można wybrać się na terapię dla rodzin. Również w przypadku fobii szkolnej czy problemów ze stanem psychicznym dziecka warto skorzystać z pomocy psychologicznej lub psychiatrycznej.  

Z uwagi na to, że najczęściej dziecko wagarujące ma zaniżoną samoocenę, dobrze jest rozwijać jego poczucie wartości i stwarzać mu szanse na osiągniecie sukcesów. Jeśli wagary są spowodowane słabymi ocenami najlepiej pomóc mu w nauce – samodzielnie lub przy pomocy korepetytora. Dobrze jest także starać się być wspierającym i cierpliwym, a po usunięciu problemów, które sprawiają, że dziecko nie chodzi do szkoły, pomóc mu w powrocie do nauki w dobrej atmosferze. 

oprac. Joanna Cwynar


Rozwiąż nasze quizy:

QUIZ ortograficzny. Czy wiesz, jak zapisać te rzadko używane wyrazy?

Bardzo trudny QUIZ z wiedzy ogólnej. Nieliczni zdobywają 100 proc.

QUIZ: Byłeś uczniem w PRL? Z łatwością odpowiesz na te pytania, choć przy 9. może być różnie