Niebezpieczni giganci. Które aktywne wulkany stanowią zagrożenie?

Aktywne wulkany stanowią atrakcję niemal wszędzie, gdzie występują. Są niezwykłym elementem krajobrazu, a do tego wzbudzają wiele emocji: od ekscytacji i zachwytu, aż po przerażenie. Nic dziwnego – media regularnie donoszą o tym, że któryś z gigantów się budzi. Czy rzeczywiście stanowią zagrożenie?

Spis treści:

Gdzie są czynne wulkany na świecie?
Jaki jest największy aktywny wulkan?
Jaki jest najgroźniejszy wulkan na świecie?

Gdzie są czynne wulkany na świecie?

Czynnym wulkanem nazywa się wulkan, który wybuchł w ciągu ostatniego tysiąca lat. Szacuje się, że na Ziemi jest ich obecnie około 500. Gdzie są czynne wulkany na świecie? Znajdują się właściwie na wszystkich kontynentach: w Afryce, obu Amerykach, Australii i Europie. Niektóre wulkany wykazują stałą aktywność (jak włoski Stromboli, który prezentuje swój spektakl nieprzerwanie od 2000 lat), inne budzą się co kilkaset lat. Choć generalna aktywność wulkanów się zmniejszyła, każdego roku obserwuje się około 50-70 erupcji.

Wulkanów, które stale wyrzucają w powietrze wulkaniczny pył jest na świecie około 20. Obserwacją aktywności wulkanów zajmują się obserwatoria rozmieszczone na całym świecie. Dzięki temu można obserwować globalny stan wulkanów. Wszystkie obserwatoria tworzą powiązaną sieć monitoring, dlatego nawet najbardziej groźne giganty raczej nie wybuchną niezapowiedzianie.

Do najbardziej aktywnych wulkanów na świecie należą:

Popocatepetl w Meksyku – ten leżący na Wyżynie Meksykańskiej gigant w języku azteckim oznacza „dymiącą górę”; od 1347 roku, gdy wybuchł po raz pierwszy, jego erupcje są regularne – było ich już 20, ostatnia w 2007 roku; w lutym 2024 roku przebudził się kolejny raz, wyrzucając ogromne ilości popiołu;
Volcán de Fuego w Gwatemali – jego pierwszą erupcję odnotowano w 1524 roku i od tamtego czasu wybuchł 59 razy; ostatni duży wybuch tego wulkanu miał miejsce w 1979 roku, natomiast obecnie wulkanolodzy obserwują jego stopniowo wzrastającą aktywność,
Etna – leżąca na Sycylii Etna pierwszy raz wybuchła w 6190 roku p.n.e. – od tamtej pory zanotowano ponad 200 wybuchów, a od 2021 roku naukowcy obserwują znaczny wzrost aktywności tego wulkanu; najnowsza erupcja miała miejsce 23 lipca 2024 – wulkaniczny pył wzbił się na wysokość ponad 8 km, a opadając pokrył leżącą nieopodal Katanię,
Mount St. Helen w Stanach Zjednoczonych – ma wysokość 2550 m n.p.m. i jest jednym z najbardziej aktywnych wulkanów w USA; jego najbardziej zapamiętana erupcja miała miejsce w 1980 roku – wówczas siła wybuchu pozbawiła go 1/3 wysokości; ta erupcja była szczególnie istotna również dlatego, że ją pierwszą udało się przewidzieć wulkanologom, dzięki czemu ewakuowano w porę większość okolicznych mieszkańców; badacze przewidują, że kolejne erupcje Mount St. Helen będą jeszcze silniejsze niż ta z 1980 roku.

Zobacz również: Kraina Wygasłych Wulkanów i mofeta w Małopolsce. Gratka nie tylko dla geologów

Jaki jest największy aktywny wulkan?

Wybranie jednego największego aktywnego wulkanu świata nie jest łatwe z prostej przyczyny: takie obiekty można klasyfikować na różne sposoby, biorąc pod uwagę na przykład wysokość względną lub bezwzględną, lub zajmowaną powierzchnię. Jeśli jednak trzeba byłoby wskazać jednoznacznie, jaki jest największy aktywny wulkan na świecie, większość źródeł na pierwszym miejscu zestawienia umieszcza Mauna Loa na Hawajach. Ten gigant ma wysokość 4170 m n.p.m., natomiast pod wodą znajduje się drugie tyle góry, a dokładnie 4975 m. Oznacza to, że wysokość względna wulkanu wynosi aż 9145 m! Mauna Loa ostatni raz wybuchł w 1995 roku.

Jeśli zaś chodzi o najwyższy aktywny wulkan świata, jest nim leżący w Andach Środkowych Llullaillaco, którego wysokość to 6723 m n.p.m. Do tej pory wybuchł on 3 razy: w 1854, 1868 i 1877 roku.

Zobacz również: Europejskie Hawaje. Wulkaniczny archipelag pośrodku oceanu

Jaki jest najgroźniejszy wulkan na świecie?

Odpowiedź na pytanie, jaki jest najgroźniejszy wulkan na świecie nie jest oczywista. Kierując się jednak skalą zniszczeń, które może wyrządzić i zagrożeniem dla ludzkości, za najbardziej niebezpieczne można uznać:

wulkan Merapi, nazywany „górą ognia”, położony na Jawie, w Indonezji – w jego pobliżu żyje 24 mln ludzi; przez 300 dni w roku z wulkanu wydobywa się dym, a w 2013 roku wystrzelił z niego słup dymu na wysokość 2 tys. m,
wulkan Fuji położony w Japonii – w jego pobliżu mieszka 25 mln ludzi; leży na styku trzech płyt tektonicznych i wybucha średnio co 100 lat, choć po raz ostatni erupcja miała miejsce ponad 300 lat temu,
wulkan Agung na Bali – w jego okolicy mieszkają 4 mln ludzi; najpotężniejsza erupcja miała miejsce w 1963 roku i trwała rok – zginęło wówczas ponad 2 tys. mieszkańców wsi położonych u stóp wulkanu; obecnie obserwuje się wzmożoną aktywność sejsmiczną.

Wulkany od setek lat fascynują ludzi – przede wszystkim dlatego, że przez wieki nie rozumiano, co dzieje się pod ziemią. Z tego powodu często przypisywano wulkanicznym stożkom magiczne właściwości. Dzisiaj nauka i technologia dysponują narzędziami do monitorowania aktywności wulkanów, a dzięki temu można szybko zareagować na nadchodzącą erupcję, na przykład ewakuując mieszkańców okolicy.