Spis treści:

Wprowadzenie i teza

Wprowadzenie: Każde społeczeństwo składa się z wielu grup społecznych i nawet najbardziej homogeniczne społeczności zawierają w sobie jakieś mniejszości. Trudno jest jednak dogodzić wszystkim i sprawić, aby każda grupa społeczna była w pełni zadowolona z funkcjonowania państwa. Taka wizja jest po prostu utopią, która w realnym świecie nie ma szans się ziścić. Nie oznacza to jednak, że nie da się stworzyć państwa, w którym poszczególne grupy społeczne współpracują ze sobą na rzecz rozwoju kraju. Jest to możliwe, jednak wymaga wyznaczenia sobie wspólnego celu i ustalenia jednej wizji. A to, jak się okazuje, bywa przeszkodą nie do pokonania. Szczególnie mocno pokazała to historia Polski – gdyby wszystkie grupy społeczne zjednoczyły się w walce o wolność, to być może nasz kraj nie zniknąłby z mapy aż na 123 lata. Problem dogadania się ze sobą grup społecznych opisali między innymi Stanisław Wyspiański w „Weselu” oraz Adam Mickiewicz w „Dziadach cz. III”. 

Teza: Utrudnienie w porozumieniu się między przedstawicielami różnych grup społecznych mogą wynikać z wychowania, różnic kulturowych, odmiennych priorytetów roli tradycji i samej historii.  

Rozwinięcie - „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego

Rozwinięcie: Problem braku porozumienia grup społecznych podjął Stanisław Wyspiański w „Weselu”. W tym niezwykle ważnym narodowym dramacie próbował on opisać przyczyny takiego stanu rzeczy. W bronowickiej chacie, która symbolizuje Polskę, bawią się zarówno chłopi, jak i inteligencja. Pan Młody jest inteligentem z Krakowa, a Panna Młoda – prostą chłopką. Symbolizują oni dwie warstwy społeczne. Pan Młody jest zachwycony żoną, popada wręcz w modną wówczas „chłopomanię”, czyli w zachwyt chłopską kulturą i wiejskim życiem. To, według Wyspiańskiego, pierwszy powód wzajemnego niezrozumienia tych warstw społecznych. Inteligencja idealizuje wiejskie życie, uważa chłopów za poczciwych prostaczków, traktuje wieś jak urokliwy, ale jednak przestarzały skansen, będący odskocznią od miasta. Jednak chłopi nie są już tacy, jak jeszcze jakiś czas temu – to ludzie, którzy obecnie mają aspiracje, chcą otworzyć się na świat, czytają i są zorientowani w polityce. Inteligencja, która wciąż patrzy na chłopów przez pryzmat stereotypów i nie widzi w nich zmiany, nie uważa ich także za równych sobie. Hipokryzję inteligencji, która zachwyca się wsią, ale w rzeczywistości czuje się lepsza, symbolizuje Hetman, ukazujący się Panu Młodemu. 

Drugą przyczyną nieporozumienia pomiędzy chłopami a inteligencją są dawne krzywdy, które nie odeszły w niepamięć. Przez lata chłopi byli uciskani i wyzyskiwani przez szlachtę – ich status bliski był statusowi niewolnika. To sprawia, że nie są oni chętni, aby zaufać inteligentom, czyli potomkom swoich „panów”. W „Weselu” pojawia się również wątek rabacji galicyjskiej, która miała miejsce w 1846 roku i była wynikiem buntu chłopów przeciwko złemu traktowaniu. Krwawy odwet chłopów na szlachcie do dziś przeraża inteligencję – boją się oni, że historia może się powtórzyć. Symbolem historycznych wydarzeń, które wpływają na negatywne stosunki, jest widmo Jakuba Szeli – przywódcy powstania.  

„Wesele” kończy się sceną chocholego tańca – koszmarnego, lunatycznego tańca, który symbolizuje niezdolność narodu do zjednoczenia się i wszechobecny marazm. 

Kontekst - „Dziady cz. III” Adama Mickiewicza

Kontekst: Problem z porozumieniem się grup społecznych jest świetnie przedstawiony w III części „Dziadów” Adama Mickiewicza. Jedna z nich, czyli polska młodzież, dąży do odzyskania przez Polskę niepodległości i dobro kraju stawia ponad swoje. Młodzież, której przedstawicielami są Konrad, Tomasz, Jan Sobolewski czy Janczewski, jest gotowa cierpieć tortury, znosić prześladowania, a nawet oddać życie w zrywie wolnościowym. To idealiści, przesiąknięci do szpiku kości romantycznymi ideami wolnościowymi. Nie obchodzą ich luksusy, wygody, bogactwo, kariera – za swój cel obierają odzyskanie niepodległości. W opozycji do nich stoi arystokracja – doskonale opisana w scenie Salonu Warszawskiego. To ludzie, którym nie przyświeca w życiu żadna idea – a już na pewno nie taka, która wymagałaby poświęcenia. Lubią swoje wygodne, luksusowe życie, bale, kawki i spotkania. Kuriozalny jest fakt, że dla niektórych dam największym problemem jest wyjazd senatora Nowosilcowa z miasta – tego samego, który prześladuje polską młodzież. Arystokraci nie chcą brać udziału w powstaniach, nie chcą nawet o tym rozmawiać czy słuchać historii torturowanych chłopców. Ciepełko, komfort, luksus są tym, na czym im zależy. To tchórze, którzy swoje interesy i spokój stawiają ponad dobro kraju. 

Podsumowanie

Podsumowanie: W „Weselu” inteligencja nie mogła dogadać się z chłopami głównie ze względu na dawne zadry, z których wynikał lęk i brak zaufania. Porozumienie utrudniało też stereotypowe podejście inteligentów, widzących w chłopach ludzi uroczych, ale nienadążających za nowoczesnym światem. Współczesne problemy społeczeństw pokazują, że nie ma dobrego przepisu na stworzenie kraju, w którym dogadują się ze sobą wszystkie grupy. Choć dysponujemy wieloma narzędziami, rozwiązaniami i ideami, wciąż trudno jest doprowadzić do tego, aby w jednym społeczeństwie dobrze żyło się wszystkim ludziom. Nie ma też żadnego ustroju, który gwarantowałby wzięcie pod uwagę potrzeb wszystkich obywateli – demokracja, uznawana za ustrój idealny, również się w tym przypadku nie sprawdza. Być może jedność narodu i zadbanie o interesy wszystkich grup społecznych po prostu nie jest możliwe? Z pewnością wiele zależy od odpowiedzialnego lidera, który zainspiruje cały naród do wzajemnego dialogu. 

Zobacz pełną listę pytań jawnych na maturę ustną z języka polskiego 2026.