Spis treści:
- Co wiemy o modliszce?
- Modliszka – występowanie
- Dlaczego modliszka zjada samca?
- Co mówią badania o zjadaniu samców przez modliszki?
- Pożeranie partnera jako strategia ewolucyjna
- Jak zabija modliszka?
- Czy modliszka jest niebezpieczna dla ludzi i zwierząt domowych?
Co wiemy o modliszce?
Modliszki (Mantodea) to rząd drapieżnych owadów, które najliczniej występują w strefie tropikalnej i subtropikalnej. Są znane z charakterystycznych przednich odnóży, których używają do chwytania swoich ofiar. Żyją na całym świecie i występują w różnych rozmiarach i kolorach. Wiele gatunków tych owadów ma zdolność kamuflażu, dzięki czemu mogą doskonale ukrywać się wśród roślinności.
Co wiemy o modliszce i jej zachowaniu? Przedstawiciele tego gatunku są skutecznymi łowcami, którzy polują na różne gatunki owadów. Jednym z ich najbardziej zaskakujących praktyk jest to, że samica po kopulacji często zabija i zjada samca.
Robi to za pomocą swoich przednich odnóży i silnych szczęk. Owady te nie są uważane za niebezpieczne dla ludzi, ale mogą stanowić pewne zagrożenie dla zwierząt domowych.
Przeczytaj również: Ptak, który wygląda jak smok z „Gry o tron”. Zachwyca nie tylko wyglądem
Modliszka – występowanie
Modliszki występują na całym świecie, z wyjątkiem Antarktydy. Są one obecne w różnych środowiskach – w lasach, parkach, ogrodach, na łąkach, polach uprawnych oraz na terenach pustynnych. Wiele gatunków preferuje ciepłe i suche środowiska, ale niektóre żyją w wilgotnych tropikalnych lasach deszczowych.
Modliszki są bardzo skutecznymi drapieżcami, dzięki czemu mogą przetrwać w różnych warunkach i na wielu kontynentach. Można je zobaczyć na roślinach, gdzie czyhają na swoje ofiary, choć nie jest to łatwe. Owady te są bardzo skuteczne w polowaniu przede wszystkim ze względu na swoją zdolność do kamuflażu.
Dlaczego modliszka zjada samca?
Jednym z najbardziej zaskakujących zachowań modliszek jest to, że samica po kopulacji zabija samca i zjada go. To sprawia, że można zaliczyć je do zwierząt praktykujących tak zwany kanibalizm seksualny. Dlaczego modliszka zjada samca?
Na pozór wydaje się to zupełnie niezrozumiałe, a wręcz sprzeczne z ewolucją. Na podstawie dzieła Darwina „O powstawaniu gatunków” przyjęto bowiem zasadę, że „przeżyją najlepiej dostosowani”. Ma się to jednak nijak do kolejnych pokoleń samców modliszek, „skazanych na śmierć” tuż po odbyciu stosunku, których gatunek jednak przetrwał i ma się bardzo dobrze.
Przeczytaj również: Nazywany jest „czarną śmiercią”. Człowiek nie ma z nim żadnych szans
Co mówią badania o zjadaniu samców przez modliszki?
Badania z ostatnich lat przynoszą jednak coraz więcej dowodów, że kanibalizm seksualny daje niektórym zwierzętom naprawdę wymierne korzyści. Co prawda badacze skupili się na tarantulach, które również praktykują taki zwyczaj, jednak ich wyniki można odnieść także do tego, dlaczego modliszka zjada samca.
Według naukowców samice odnoszą bardzo duży pożytek z takiego zachowania. Te, które pożarły samca, składały jaja wcześniej i było ich więcej – nawet o 30 proc. Młode, które się z nich wykluwały, były z kolei w lepszej kondycji i szybciej się rozwijały.
Co więcej, samcom zależy na tym, by przekazać do ciała partnerki jak najwięcej nasienia. Najlepszym sposobem na przedłużenie kopulacji jest więc zajęcie samicy zjadaniem „kochanka”. Brzmi szokująco, ale natura potrafi zaskakiwać. Dowodzą tego badania – w jednej z eksperymentalnych grup samce, które nie zostały pożarte w czasie zbliżenia, kopulowały średnio 11 minut. Te zaś, które pozwoliły się zjadać, przedłużały akt nawet do 25 minut.
Pożeranie partnera jako strategia ewolucyjna
Istnieje wiele teorii na temat powodów, dlaczego modliszki zjadają samce po kopulacji. Jedną z najbardziej popularnych jest ta, że samica potrzebuje energii do składania jaj, a ciało samca stanowi dla niej źródło białka i innych substancji odżywczych. Inna głosi, że zabijanie przedstawicieli tego samego gatunku pomaga uniknąć konkurencji o potomstwo, ponieważ samiec mógłby kopulować z inną samicą.
Jednak nadal nie jest do końca pewne, dlaczego owady praktykują kanibalizm seksualny. Dalsze badania są potrzebne, aby lepiej zrozumieć ten fenomen. Wiadomo natomiast, jak zabija modliszka.
Przeczytaj również: Zestresowane rośliny wydają dźwięki, czyli jak pomidory sygnalizują, że potrzebują wody
Jak zabija modliszka?
Modliszki mają specjalnie przystosowane przednie odnóża, które doskonale nadają się do chwytania pożywienia. Kiedy owad znajdzie swoją ofiarę, zwykle roślinożerną muchę lub chrząszcza, używa nóżek, aby chwycić ją i przycisnąć ją do swojego ciała. Następnie silnymi szczękami zabija ją i zjada.
Podobnie postępuje z samcem, często jeszcze w trakcie kopulacji. Ułatwia to fakt, że jest on nieco mniejszy niż samica.
Czy modliszka jest niebezpieczna dla ludzi i zwierząt domowych?
Modliszki nie są uważane za niebezpieczne dla ludzi, ponieważ nie są w stanie zranić ich swoimi zębami, nie mają też żądła ani nie są jadowite. Człowiek nie stanowi również dla nich obiektu zainteresowania.
Niektóre gatunki mogą jednak być groźne dla zwierząt domowych, takich jak koty lub psy. Pupile mogą połknąć owada, co doprowadzi do zablokowania ich układu pokarmowego i poważnych problemów zdrowotnych.
Modliszki od lat fascynują naukowców, przede wszystkim ze względu na swoje nietypowe i nie do końca wyjaśnione zachowania reprodukcyjne. Natura jednak z pewnością nie raz jeszcze zaskoczy badaczy.
Odpowiedzi do zadań z podręczników z biologii znajdziesz tutaj:
Biologia – rozwiązania zadań z zeszytu ćwiczeń
Biologia – odpowiedzi do zadań z podręcznika
Biologia – ćwiczenia z wyjaśnieniami
