W tym artykule przeczytasz o:
Ukraina to kraj położony w Europie Wschodniej ze stolicą w Kijowie i z ukraińskim językiem urzędowym. Ma powierzchnię 603 548 km² i liczbę ludności wynoszącą 44,13 miliona osób.
Relacja na żywo z wojny w Ukrainie (kliknij >>)
Ukraina – historia w pigułce
W starożytności na obecnych ziemiach Ukrainy mieszkali Antowie. Następnie ziemie te, od początku średniowiecza, zajmowali ich słowiańscy potomkowie — Chorwaci, Drewlanie, Dulebowie, Polanie, Tywercy, Ulicze, Wołynianie. Centrum państwa staroruskiego (zwanego Rusią Kijowską) jednoczącego wschodnich Słowian, był Kijów. Władca ruski — książę Włodzimierz I Wielki — dzięki Bizancjum w 988 roku przyjął chrzest.
W XII wieku nastąpił rozpad Rusi Kijowskiej na księstwa dzielnicowe, a w XIII powstało Księstwo Halickie, które zjednoczyło większość ziem dzisiejszej Ukrainy z Kijowem. Późniejszy najazd mongolski całkowicie podzielił dawną Ruś na kilka części. W XIV i XV wieku rozpoczęło się natomiast tworzenie Rosji, ponieważ kolejne obszary wyzwalały się spod władzy Mongolii i zaczęła na nie spływać ludność z różnych grup etnicznych.
Powstanie kozaczyzny w XVI wieku sprawiło, że po raz pierwszy zaczęła się budzić ukraińska świadomość narodowa. W 1569 roku w efekcie unii lubelskiej Ukraina została wcielona do Korony, a kolejne powstania kozackie (m.in. najbardziej znane kierowane przez Chmielnickiego) zaprowadziły do jeszcze większego umacniania się świadomości narodowej Ukrainy i do walk o samodzielność. Walki te poskutkowały jednak podziałem ukraińskich terenów wzdłuż Dniepru pomiędzy Rosję i Rzeczpospolitą. Mimo tego wciąż nie przestawały działać ruchy partyzanckie. Po rozbiorach Rzeczpospolitej większość ziem ukraińskich została wcielona do Rosji, a pozostała mała część do Austrii.
W drugiej połowie XIX wieku Ukraina była podzielona na kilka zróżnicowanych pod względem świadomości narodowej części. Rosja kolonizowała Ukrainę, Ukraińców przesiedlała na azjatyckie tereny, a także uskuteczniała rusyfikację i prześladowania. Po rewolucji z 1905 zaczęły powstawać ruchy polityczne i oddziały paramilitarne, a w 1917 ruchy niepodległościowe, prowadzące do powstania Ukrainy (powstała wówczas Ukraińska Republika Ludowa tj. URN), ale były tłumione przez Armię Czerwoną. W 1920 URN zawarła z Polską sojusz dotyczący wspólnej walki przeciw bolszewikom, jednak ludność nie poparła tego pomysłu, a ryski traktat pokojowy Polski z bolszewikami z 1921 roku sprawił, że URN przestała istnieć. Jej tereny rozdzielono między Polskę, Czechosłowację, Rumunię i Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republikę Radziecką (RFSRR).
W grudniu 1922 roku utworzona Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka (USRR) weszła w skład ZSRR wraz z innymi republikami sowieckimi, stając się największą republiką związkową po rosyjskiej. Na jej terenie walczono wówczas z religią, indoktrynowano komunistycznie, rusyfikowano, miały również miejsce czystki. W czasie wybuchu II wojny światowej i agresji na Polskę obszary ukraińskie znajdujące się na terenach polskich i rumuńskich zostały wcielone do USRR.
W czasie II wojny światowej Ukraińcy z Galicji Wschodniej liczyli na powstanie państwa pod protekcją Niemiec. Ukraińskie organizacje nacjonalistyczne, prócz działań na rzecz niepodległości, wprowadzały także terror. Prowadziły walki z Niemcami, Polakami i komunistami. Niemcy nigdy nie utworzyli państwa ukraińskiego, a jedynie wprowadzili na tych ziemiach represje. Obecne granice Ukraina uzyskała dopiero po wojnie.
Niestety po II wojnie światowej reżim komunistyczny został odbudowany w USRR. Tatarów deportowano z Krymu, działaczy niepodległościowych osadzano w obozach koncentracyjnych, a ludność z Galicji Wschodniej wywożono w głąb Rosji. Do śmierci Stalina uskuteczniano rusyfikację. W 1954 z okazji 300-lecia tzw. zjednoczenia Ukrainy z Rosją Ukraina z polecenia Chruszczowa dostała Krym. Podczas rządów Breżniewa powróciła rusyfikacja, a przez to odrodziły się ruchy narodowe, które stały się jeszcze aktywniejsze po katastrofie Czarnobylu.
W nocy z 25 na 26 kwietnia 1986 r. wyniku awarii przy przegrzaniu się rdzenia reaktora doszło do wybuchu wodoru, pożaru oraz rozprzestrzenienia się substancji promieniotwórczych w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej. To jedna z dwóch w historii katastrof, którym przyznano najwyższy, siódmy, stopień dotkliwości Międzynarodowej Skali Zdarzeń Jądrowych i Radiologicznych (INES). Drugim zdarzeniem jest katastrofa Elektrowni Atomowej Fukushima Nr 1 w Japonii w 2011 roku. Skażeniu uległo 9 proc. obszaru Ukraińskiej SRR, współcześnie konsekwencje katastrofy nadal dotykają niepodległą Ukrainę.
W 1990 uchwalono ustawę o suwerenności Ukrainy w ramach ZSRR, a w sierpniu 1991 proklamowano jej pełną niepodległość. Wybory wygrał wówczas Łeonid Makarowycz Krawczuk. W 1996 roku wprowadzono ukraińską walutę — hrywnę.
W 2004 odbyły się wybory prezydenckie, w których według oficjalnych danych zwyciężył prorosyjski Wiktor Janukowycz. Opozycja podejrzewała, że wybory były sfałszowane, a w kraju odbyły się liczne protesty nazwane „pomarańczową rewolucją”. Po wyroku sądu wybory powtórzono i wygrał je tym Wiktor Juszczenko, jednak dwa lata później, z powodu kryzysu politycznego, premierem został Janukowycz, który zwyciężył również w wyborach w 2010 roku. W latach 2013-2014 przeciwko niemu i jego polityce odbywały się liczne protesty (tzw. Euromajdan), których tłumienie przyniosło wiele ofiar. W końcu został on odsunięty od władzy, jednak zwycięstwo Euromajdanu zaprowadziło do coraz silniejszych ruchów separatystycznych na terenach, gdzie mieszkało wielu Rosjan. To natomiast poskutkowało aneksją Krymu i wojną w Donbasie. 24 lutego 2022 roku nastąpiła inwazja Rosji na Ukrainę, będąca eskalacją trwającej od 2014 roku wojny.
Przeczytaj również: Cudzoziemcy w polskich szkołach — zasady przyjmowania
Ukraina — geografia
Ukraina sąsiaduje z Polską, Słowacją, Węgrami, Rumunią, Mołdawią, Rosją, Białorusią i ma dostęp do Morza Czarnego oraz Morza Azowskiego. Prócz stołecznego Kijowa, największymi miastami kraju pod względem liczby mieszkańców są: Charków, Odessa, Dniepr, Donieck, Zaporoże, Lwów, Krzywy Róg.
77,8 proc. obywateli kraju stanowią Ukraińcy, 17,3 proc. Rosjanie, a inne mniejszości poniżej 1 proc. 2/3 ludności Ukrainy mieszka w miastach. Według Operation World 61,1 proc. ludności jest prawosławna, 19,5 proc. bezwyznaniowa, 8,5 proc. grekokatolicka, a 1,7 proc. rzymskokatolicka.
Największe rzeki, które przepływają przez Ukrainę to Dniepr, Prypeć, Dniestr, Desna. Kraj jest głównie równinny, a większość jego obszaru należy do Niziny Wschodnioeuropejskiej. Ukraińskie wyżyny nie są wysokie, a góry to Karpaty i Góry Krymskie. Najwyższym szczytem kraju jest Howerla, a największym i najgłębszym jeziorem — Świtaź.
W Ukrainie występuje głównie klimat umiarkowany ciepły kontynentalny, charakteryzujący się dużą ilością opadów i dużymi rocznymi amplitudami temperatur. Na Półwyspie Krymskim występuje klimat podzwrotnikowy morski. Kraj słynie z bardzo żyznych gleb — większość obszaru stanowią czarnoziemy, dlatego blisko 70 proc. powierzchni Ukrainy to pola uprawne.
Administracyjnie Ukraina podzielona jest na 24 obwody podobne do polskich województw. Wydzielonymi miastami jest Kijów i Sewastopol. Republika Autonomiczna Krymu ma własny rząd i konstytucję.
Przeczytaj również: Plecak ucieczkowy. Co warto mieć przygotowane w razie niebezpieczeństwa?
Ukraina — złoża
Ukraina ze względu na swoje czarnoziemy jest dużym eksporterem zbóż. Sprzedaje za granicę przede wszystkim słonecznik, olej słonecznikowy, olej rzepakowy i kukurydzę.
Jeśli chodzi o surowce energetyczne, to miała duże zasoby węgla, jednak zostały one zajęte przez separatystów. Ukraina posiada jednak jedne z większych w Europie złóż łupków bitumicznych, z których można produkować gaz łupkowy. Ponadto ma największe w Europie zasoby uranu i duże złoża metali — żelaza, manganu (wykorzystywanego w medycynie) i tytanu (wykorzystywanego w lotnictwie).
Przeczytaj również:
Zbiórka Polsatu na rzecz dzieci z Ukrainy
Zdarzyło w marcu. Jakie ważne wydarzenia miały kiedyś miejsce w tym miesiącu?
Ciekawe zjawiska optyczne na niebie
Komentarze (0)