Władza sądownicza w Polsce:

Podstawową funkcją organów sądownictwa w naszym kraju jest zapewnienie ochrony prawnej, tzn. prowadzenie ochrony przy pomocy obowiązujących przepisów prawa: dóbr oraz wartości koniecznych do egzystencji jak również prawidłowego rozwoju ludności, zarówno jednostki jak i grup społecznych.

Organy wydające rozstrzygnięcia:

Organy sądownictwa w Rzeczpospolitej Polskiej:

Sąd Najwyższy zajmuje się nadzór nad prawidłowym funkcjonowaniem sądów powszechnych i wojskowych pod względem orzekania (jest to tzw. nadzór judykacyjny).

Rozpoznawanie odwołań od prawomocnych wyroków m.in. sądów okręgowych. Rozpatrywanie apelacji przez Sąd najwyższy to ostatni etap na drodze postępowania.

Sądy powszechne dzielą się na:

  1. Sądy Rejonowe (obejmują swym zasięgiem jedną lub więcej gmin)
  2. Sady Okręgowe, zwane Wojewódzkimi (obejmują swym zasięgiem teren przypisany minimum dwóm sądom rejonowym)
  3. Sądy Apelacyjne (obejmują swym zasięgiem przynajmniej teren przypisany dwóm Sądom Okręgowym)

W Polsce wyróżniamy także sądy wojskowe, należą do nich Sądy Garnizonowe oraz Sądy poszczególnych Okręgów Wojskowych a także Sądy Administracyjne tj. Naczelny Sąd Administracyjny wraz ze swymi zamiejscowymi delegaturami.

W struktury sądownictwa utworzono organ zwany Krajową Radą Sądownictwa, której zadaniem jest czuwanie nad niezawisłością sędziów w czasie prowadzenia postępowania i orzekania.

Do organów sądownictwa należą również: Trybunał Konstytucyjny oraz Trybunał Stanu.

Trybunał Konstytucyjnywydaje orzeczenia w sprawach zgodności ustaw, rozporządzeń z mocą ustawy oraz umów międzynarodowych z obowiązującą Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku, rozwiązuje spory kompetencyjne powstałe pomiędzy centralnymi i jednocześnie konstytucyjnymi instytucjami w państwie. Orzeczenia wydane przez ten Trybunał mają charakter ostateczny.

Trybunał Stanu wydaje orzeczenia w sprawach dotyczących naruszenia przepisów zawartych w Konstytucji i ustawach przez następujące podmioty: Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów oraz wszystkich jej członków, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Prezes Narodowego Banku Polskiego, Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych, członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Posłów a także Senatorów. Najczęściej Trybunał ten rozpatruje sprawy dotyczące ciężkiej zdrady stanu np. zarzut szpiegostwa.

Zasady działania sądownictwa w Polsce:

1. Zasada spójności systemów poszczególnych organów sądowych zakłada identyczne reguły przebiegu postępowania oraz wydawania orzeczeń. Dzięki niej wymiar sprawiedliwości jest bardziej skuteczny. W zasadzie tej zawarty jest również nadzór prawidłowości orzeczeń prowadzony przez Sąd Najwyższy jak również to, ze wszystkie organy władzy sądowniczej wydają orzeczenia w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej.

2. Zasada niezawisłości sędziów zakłada, że podlegają oni wyłącznie Konstytucji oraz ustawom, mają prawo do swobodnej oceny dowodów przedstawionych w postępowaniu. Posiadają immunitet, który zapewnia im nieusuwalność ze stanowiska, zakaz przenoszenia do innego sądu bez wyrażenia na to osobistej zgody. Sędziowie są powoływani na czas nieokreślony przez Prezydenta RP na podstawie wniosku Krajowej Rady Sądownictwa.

3. Zasada instrumentacyjności mówiąca, że sądy wyższe w hierarchii instancyjnej nie mają prawa do wydawania wiążących poleceń czy też wskazówek jeżeli chodzi o treść wyroku sądom niższym w tej hierarchii podczas rozwiązywania konkretnych, indywidualnych spraw.

4. Zasada kolegialności (wieloosobowego rozstrzygania spraw) oraz zasada udziału w posiedzeniu ławników (ławnicy wybierani są na cztery lata).

5. Zasada jawności postępowania.

6. Prawo każdego obywatela do obrony.

Organy zajmujące się kontrolą przestrzegania przepisów obowiązującego prawa:

1. Prokuratura do jej zadań należy ściganie sprawców przestępstw oraz występowanie jako oskarżyciel publiczny przed obliczem sądów. Jej strukturę tworzą dwie części: jednostki organizacyjne prokuratury powszechnej, do której zaliczamy następujące jednostki: rejonowe, okręgowe, apelacyjne jak również Prokuraturę Krajową a także jednostki organizacyjne prokuratury wojskowej tj. garnizonowe i okręgowe razem z Naczelną Prokuraturą Wojskową.

2. Rzecznik Praw obywatelskich sprawdza czy nie doszło do złamania przepisów prawa dotyczących respektowania praw przysługujących wszystkim polskim obywatelom podczas sprawowania swych funkcji przez różne podmioty np. tj. organy administracji publicznej jak również czy nie doszło do łamania reguł określających formy współżycia oraz sprawiedliwości społecznej. Rzecznik nie ma kompetencji uprawniających go do wydawania rozstrzygnięć, może tylko występować z wnioskami do odpowiednich organów administracji oraz instytucji państwowych o rozpatrzenie danego przypadku łamania lub naginania obowiązujących przepisów. Rzecznik jest powoływany przez obie izby Parlamentu (najpierw Sejm a potem Senat wyraża lub nie swoją zgodę). Jego kadencja trwa pięć lat. W swym działaniu postępuje wedle zasady niezawisłości oraz niezależności względem innych instytucji. Ponosi odpowiedzialność za prawidłowość sprawowania urzędu przed obliczem Sejmu.

3. Najwyższa Izba Kontroli prowadzi kontrolę w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej, kontrolę finansów podmiotów gospodarujących a także sprawdza prawidłowość funkcjonowania pod względem organizacyjno - administracyjnym (w szczególności: legalność, gospodarność, celowość oraz rzetelność) takich podmiotów jak: organy administracji rządowej, Narodowy Bank Polski czy też inne jednostki tworzące struktury organizacyjne i gospodarcze państwa (m.in. tj.: spółki komunalne) tylko w obszarze, w którym do swej działalności wykorzystują majątek skarbu państwa lub majątek komunalny jak również czy dotrzymują zobowiązań finansowych wobec państwa. Kontroluje także realizację ustawy budżetowej oraz centralne plany dotyczące finansów państwa.

Najwyższa Izba Kontroli działa w oparciu o zasadę kolegialności. Jej najwyższym organem jest Prezes wybierany na sześcioletnią kadencję przez obie Izby Parlamentu na takich samych zasadach jak Rzecznik Praw Obywatelskich.

4. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji jest organ administracji, którego najistotniejszym zadaniem jest prowadzenie polityki państwa odnośnie wszystkiego co dotyczy środków masowego przekazu, czyli wydawanie koncesji, ustalanie wysokości abonamentu, zasady funkcjonowania reklam na łamach prasy radia i telewizji itp. Posiada prawo do wydawania rozporządzeń. Czuwa nad przestrzeganiem wolności słowa czy też interesu publicznego a także prawa obywateli do swobodnego dostępu, do informacji podawanych przez media. Rada funkcjonuje zgodnie z zasadą niezależności. Jej skład tworzy dziewięciu członków, wybieranych przez obie Izby Parlamentu oraz Prezydenta na sześcioletnią kadencję. Jej organami pomocniczymi, prowadzącymi przede wszystkim obsługę w zakresie prawnym są: notariat, adwokatura a także prawnicy.

5. Trybunał Konstytucyjny oraz Trybunał Stanu (opisane nieco wyżej). Podmioty, które mogą występować do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności danego aktu prawnego z Konstytucją to: Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej, Marszałkowie Sejmu i Senatu, pięćdziesięciu Posłów, trzydziestu Senatorów, Prezes Rady Ministrów, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prokurator Generalny, Prezes Najwyższej Izby Kontroli a także Rzecznik Praw Obywatelskich.

Władza na szczeblu lokalnym.

Na mocy reformy administracji z 1999 roku terytorium Polski zostało podzielone na: gminy, powiaty a także szesnaście województw.

Organami jednostek samorządu terytorialnego są:

- W samorządach gminnych jest to Rada Gminy oraz jej Zarząd, na czele którego stoi wójt, burmistrz albo prezydent miasta.

- W samorządach powiatowych jest to Rada Powiatu wraz z jego Zarządem, którego pracami kieruje Starosta.

- W samorządach wojewódzkich jest to Wojewódzki Sejmik Samorządowy, któremu przewodniczy Wojewoda mianowany przez Prezesa Rady Ministrów.

Charakterystyka gospodarki wolnorynkowej:

1. Proces wymiany jest to sposób w jaki o najmniej dwa podmioty wymieniają się towarami, usługami lub zasobami. Wyróżniamy trzy sposoby a mianowicie: społeczno - gospodarcza, naturalno - towarowa oraz (dokonywana rzadko) towar za towar.

2. Towar jest to przedmiot uczestniczący w procesie wymiany.

Mechanizm rynkowy oddziałuje na rynek w następujący sposób:

A) Narzędzie a także miejsce, w którym dokonuje się określenia wartości dóbr, usług oraz zasobów

B) Dostarcza cennych i niezbędnych informacji różnym podmiotom gospodarczym.

C) Jest warunkiem koniecznym do wykorzystania dostępnych zasobów gospodarczych.

D) Elastycznie oddziałuje na stan równowagi gospodarczej.

E) Weryfikuje przydatność danego rodzaju produkcji oraz dostosowuje ją do potrzeb zgłaszanych na rynku przez konsumentów.

1. Mechanizm rynkowy jest to automatyczny i nieprzerwany proces podejmowania decyzji przez konsumentów oraz producentów, na który nie ma większego wpływu pojedynczy podmiot gospodarczy. Nazywany jest katalizatorem procesów zachodzących w gospodarce.

2. Popyt jest to wielkość dóbr lub usług, jaką pragniemy nabyć w określonym czasie i po określonej cenie.

3. Podaż jest to wielkość towarów, oferowanych przez producentów do sprzedania w określonym czasie i po danej cenie.

4. Prawo popytu mówi, że równolegle, gdy wzrasta cena jakiegoś dobra (przy tzw. założeniu ceteris paribus, czyli że poza ceną wszystkie inne czynniki pozostają bez zmian), to zmniejsza się na nie popyt i na odwrót.

5. Tabela podaży jest to statystyczna metoda, za pomocą której przedstawia się jakieś zależności - zestawienie ilości pewnego dobra oferowanego na rynku do sprzedaży w określonym czasie i po określonej cenie.

6. Krzywa podaży (w formie grafu) jest to ilustracja przedstawiająca oddziaływanie ceny na to ile określonego dobra oferuje się na rynku do sprzedaży.

7. Prawo podaży mówi, że równolegle, gdy wzrasta cena jakiegoś dobra, (przy założeniu ceteris paribus) to wzrasta także chęć producentów do zwiększenia produkcji tego dobra - tym samym wzrasta jego ilość oferowana do sprzedaży na rynku i na odwrót.

8. Równowaga ceny rynkowej jest to sytuacja optymalna z punktu widzenia gospodarki. Najprościej mówiąc wielkość popytu i podaży są sobie równe.

9. Równowaga rynkowa- jest to stan, który występuje w przypadku równoważenia się wszystkich sił mających wpływ na rynek.

Rynek oraz zjawisko konkurencji:

1. Konkurencja występuje gdy podmioty uczestniczące w grze rynkowej zmierzają do uzyskania coraz lepszej pozycji wobec pozostałych uczestników, zwanych konkurentami.

2. Gospodarka wolnorynkowa zakłada minimalną, sprowadzoną tylko do konieczności ingerencję organów państwa w życie gospodarcze. Główni twórcy tego typu gospodarki to: Hayek, Friedman oraz Brenner.

3. System regulowanej gospodarki rynkowej zakłada, że interwencjonizm państwowy jest dopuszczalny tylko w pewnych ograniczonych ramach. Realizowany może być poprzez środki finansowe pośredniego wpływu. Twórcy: Tobin oraz Samuelson.

4. Działalność gospodarcza jest to prowadzenie działalności: wytwórczej, handlowej oraz usługowej w sposób zorganizowany, ciągły na swój własny rachunek, w celu osiągnięcia zysku.

Zasady według, których prowadzona powinna być działalność gospodarcza:

1. Zasada swobody działalności gospodarczej.

2. Każdy sektor gospodarki oraz każdy podmiot są równe w stosunku do obowiązujących przepisów prawa.

3. Zasada ponoszenia samodzielnej odpowiedzialności jednostki prowadzącej działalność gospodarczą w stosunku do wierzycieli za swoje zobowiązania.

4. To co nie zostało zabronione prawem, jest dozwolone.

5. Zasada konkurencyjności.

Przedsiębiorstwo oraz jego różne typy:

Przedsiębiorstwo jest to podmiot gospodarczy, prowadzący na własny rachunek działalność o charakterze produkcyjnym lub usługowym w celu osiągnięcia jak najwyższych dochodów. Zatrudnia ono różne czynniki produkcji, czyli pracę, ziemię, kapitał w celu wytwarzania określonych dóbr oraz usług, które sprzedaje konsumentom tj.: gospodarstwa domowe, rolne, inne przedsiębiorstwa a także organy władzy.

Przedsiębiorstwo charakteryzują następujące cechy:

1. Cel działalności

2. Suwerenność ekonomiczna

3. Odrębna osobowość prawna

4. Odrębne struktury organizacyjne

5. Wyodrębniony obszar działalności

Gałęzie działalności przedsiębiorstw:

  1. Przemysł
  2. Handel
  3. Transport
  4. Budownictwo
  5. Rolnictwo
  6. Usługi

Typy przedsiębiorstw:

1. Państwowe: posiadają własne dochody oraz są czasem dotowane ze skarbu państwa. Działają zgodnie z zasadami samorządności. Posiadają osobowość prawną a ich statut określa ich strukturę organizacyjną oraz charakter i rodzaj działalności np.: energetyka itp.

2. Spółdzielcze: jest to forma organizacji gospodarczej do której dobrowolnie przynależą członkowie wspólnoty. Środki niezbędne do prowadzenia działalności są własnością wszystkich jej członków i pochodzą z wpłat, z tytułu członkostwa.

3. Spółki kapitałowe:posiadają kapitał zakładowy podzielony pomiędzy wszystkich wspólników zgodnie z wartością ich wkładów na: udziały w Sp. Z.O.O. oraz akcje w S.A. Spółki kapitałowe są zbywalne.

4. Spółki osobowe: (we wszystkich obowiązuje zasada solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki)

A) Spółka cywilna: należy do co najmniej dwóch lub większej liczby osób. Odpowiedzialność wspólników jest nieograniczona, nie posiada osobowości prawnej.

B) Spółka jawna: obowiązkowo należy ją zarejestrować, nie posiada osobowości prawnej.

C) Spółka komandytowa: zakładana w przypadku prowadzenie działalności poprzez duży podmiot (przedsiębiorstwo) lub dobra forma dla prowadzenia gospodarstwa rolnego.

5. Spółka z udziałem kapitału zagranicznego: z angielskiego: joint venture, jest to forma organizacyjna współpracy dotycząca realizacji wspólnych inicjatyw przez partnerów: krajowego wraz z zagranicznym.

Marketing: jest to działalność gospodarcza, polegająca na kształtowaniu stosunków między producentem a odbiorcą towarów, dotycząca w szczególności ustalania wielkości produkcji, określania poziomu cen, metod dystrybucji, usług gwarancyjnych, reklamy a także promocji sprzedaży.

Cele prowadzenia działań marketingowych:

1. Zwiększenie dochodów ze sprzedaży.

2. Zwiększenie ilości sprzedanych produktów.

3. Pozyskanie nowych klientów.

4. Rywalizacja z konkurencją.

5. Promocja marki, jej produktów, komunikacja rynkowa.

6. Tworzenie grup przedsiębiorstw.

Kooperacja: jest to forma porozumienia, zakładająca dobrowolną współpracę podmiotów na podstawie umowy. Strony zachowują swoją dotychczasową osobowość prawną a także samodzielności gospodarczą w kwestiach, które nie zostały zastrzeżone we wspólnym układzie. Przykłady kooperacji to: konsorcjum oraz kartel.

Konsorcjum: jest to nietrwałe porozumienie podmiotów. Jego celem jest przeprowadzenie transakcji handlowych, bankowych albo pieniężnych do których niezbędne są środki przekraczające możliwości finansowe pojedynczych podmiotów.

Kartel: jest to porozumienie przedsiębiorców z jednej branży, zawierany w celu współpracy oraz ograniczenia konkurencji istniejącej między tymi podmiotami.

Koncern powstaje na skutek połączenia minimum dwóch podmiotów o odrębnej osobowości prawnej, które chcą działać pod wspólnym zarządem. Jest on sposobem na koncentrację kapitału. Tworzy się go w wyniku wykupu akcji przedsiębiorstw lub fuzji.

Holding: najczęściej jest to rodzaj spółki akcyjnej złożonej z ogromnych przedsiębiorstw w celu pełnej kontroli nad mniejszymi podmiotami. Jest to nietrwała forma współpracy i często dotyczy tylko pojedynczego przedsięwzięcia.

Fuzja: jest to trwałe i ścisłe złączenie dwóch podmiotów celu utworzenia silnej jednostki i zwiększenia swojej atrakcyjności i pozycji na rynku w stosunku do konkurentów.

Trust: forma porozumienia kilku podmiotów, które tracą swą niezależność gospodarczą i prawną w celu wzmocnienia swoich pozycji na rynku.

Charakterystyka system pieniężno - kredytowego:

Banki zajmują się świadczeniem usług o charakterze finansowym m.in. poprzez prowadzenie operacji zarówno gotówkowych jak też kredytowych. Są samodzielnymi oraz samofinansującymi podmiotami gospodarczymi, posiadają osobowość prawną. Funkcjonują na mocy Ustawy o Prawie Bankowym - nakłada ona obowiązek prowadzenia nadzoru bankowego przez Narodowy Bank Polski. Mogą zawiązywać między sobą spółki oraz realizować wspólne inicjatywy gospodarcze. Ich akcjonariuszami mogą być zarówno osoby prawne ale również osoby fizyczne.

Kredyt: czyli inaczej mówiąc pożyczka udzielana przez kredytodawcę (wierzyciela) kredytobiorcy (dłużnik) określonej wartości w postaci pieniądza lub towaru na zasadach zwrotu równowartości w ustalonym przez strony terminie.