Konstytucja i państwo

1. konstytucja - najważniejszy dokument w państwie. Zawiera podstawowe zasady, które w tym państwie obowiązują. Konstytucję uchwalają przedstawiciele obywateli państwa- parlament, a dodatkowo obywatele zatwierdzający ją w referendum. W ten sposób sami decydują o tym, jak urządzone jest państwo

2. rola konstytucji w państwie:

- wyznacza kompetencje najważniejszych organów władzy, ustala zależności między nimi oraz zawiera katalog praw i obowiązków obywateli

- konstytucja integruje wszystkich obywateli, wskazując na to, co mają oni ze sobą wspólnego, jakie historyczne wydarzenia ukształtowały ich wspólnotę, jakie wartości uznają za najważniejsze

- konstytucja wskazuje cele do jakich wspólnota obywatelska ma dążyć

3. Nadrzędna ranga konstytucji wynika ze szczególnego trybu jej uchwalania oraz zmieniania i jej szczególnej mocy

4. trybunał konstytucyjny - jest to szczególny sąd, którego podstawowym zadaniem jest sprawdzanie, czy ustawy uchwalone przez parlament i inne akty prawne są zgodne z obowiązującą konstytucją. Do trybunału konstytucyjnego mogą zwracać się:

- prezydent państwa

- posłowie

- premier

- rzecznik praw obywatelskich

5. Preambuła - uroczysty wstęp do ważnych aktów prawnych; w tym do konstytucji zawierający cele i motywy, którymi się kierowano tworząc dany akt 

6. Polskie konstytucje

- konstytucja 3 maja 1791 r. - pierwsza konstytucja w Europie, 2. na świecie, zniosła Liberum veto i wolną elekcję, wzmocniła władzę króla, ale nie weszła w życie, ustrój monarchii konstytucyjnej

- konstytucja marcowa 1921 r. - ustrój republiki parlamentarnej

- konstytucja kwietniowa 1935 r. - najważniejsze uprawnienia w rękach prezydenta, ustrój republika prezydencka

- konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 1852 r. - wzorowana na Konstytucji radzieckiej

- konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej 1997 r. 

7. Rzeczpospolita Polska jest ustrojem demokratycznym, władza w państwie pochodzi od narodu, przestrzegane są prawa i wolności obywateli

8. Rzeczpospolita Polska jest państwem prawnym, co oznacza, że wszyscy obywatele wraz z organami władzy muszą działać zgodnie z prawem, Polska zobowiązuje się do przestrzegania prawa międzynarodowego

9. Rzeczpospolita Polska jest państwem jednolitym - unitarnym, tzn., że na terenie całego państwa obowiązuje jednolite prawo; gminy, powiaty i województwa nie są suwerenne

Władza ustawodawcza

1. Parlament w Polsce składa się z 2 izb - sejmu i senaty

2. Wybory do parlamentu odbywają się według następujących zasad:

a) wybory powszechne (wszyscy obywatele mogą wziąć udział)

b) wybory są bezpośrednie (musimy wziąć udział sami, głosujemy bezpośrednio na kandydata)

c) wybory są równe (każdy głos znaczy tyle samo)

d) wybory są tajne (anonimowe)

e) wybory do sejmu są proporcjonalne a do senatu większościowe

3. Pracami sejmu i senatu kierują marszałkowie i vi-ce marszałkowie

4. Prawa wyborcze:

- czynne - prawo do wybierania

- bierne - prawo do kandydowania

5. Członkowie partii politycznej tworzą klub parlamentarny, te kluby, które wspierają rząd to koalicja, te które rząd zwalczają - opozycja

6. Zadania sejmu:

- uchwalanie ustaw

- sejm kontroluje władzę wykonawczą, a w szczególności co roku rozpatruje sprawozdanie rządu z wykonania ustawy budżetowej

- sejm wybiera i powołuje:

* sędziów trybunału konstytucyjnego

* sędziów trybunału stanu

* prezesa najwyższej izby kontroli

* rzecznika praw obywatelskich

7. Immunitet - przywilej posłów i senatorów, który chroni ich przed możliwością aresztowania bez zgody sejmu czy senatu

8. Interpelacja - pisemne pytanie kierowane przez posła do premiera bądź ministra, na które ci mają obowiązek odpowiedzieć w określonym czasie

9. Wotum nieufności - uchwała, w której sejm żąda ustąpienia z rządu jakiegoś ministra

Jak powstaje ustawa?

1. Projekt nowej ustawy trafia najpierw do odpowiedniej komisji sejmowej, która analizuje i poprawia projekt- I czytanie

2. Następnie z projektem ustawy zapoznają się posłowie na posiedzeniu plenarnym sejmu, dyskutują i wnoszą swoje poprawki - II czytanie

3. Podczas II czytania ustawy posłowie głosują poprawki i cały projekt

4. Uchwalony projekt trafia do senatu, senat może zaakceptować ustawę i przekazać ją do prezydenta, wnieść swoje poprawki bądź odrzucić ustawę, w tych dwóch wypadkach ustawa znów trafia do sejmu

5. Prezydent może:

a) podpisać ustawę, wtedy wchodzi ona w życie po opublikowaniu w dziennikach ustaw

b) zawetować ustawę, posłowie mogą odrzucić weto większością 3/5 głosów

c) przekazać ustawę do trybunału konstytucyjnego