Kościół świętej Anny

W 1454 roku księżna Anna, która była żoną księcia mającego władzę na Mazowszu, stała się również fundatorką kościoła oraz zakonu franciszkanów, w Polsce przyjęli nazwę bernardyni.

W 1514 roku wybuchł pożar, który spowodował zniszczenie kościoła wraz z klasztorem

W latach 1440 -1505 działał błogosławiony Władysław pochodzący z Nieliniowa, jego życie związane było z kościołem świętej Anny

W latach 1515 - 1533, trwała budowa świątyni, już w tym okresie pojawiła się święta Anna, tam nazywano ją już patronką kościoła

Lata 1578 - 1584; to lata budowy późnorenesansowej dzwonnicy pochodzącej z fundacji Anny Jagiellonki z początku dziewiętnastego wieku została ona połączona z kościołem specjalnym murem arkadowym

1589 rok - powołanie bractwa świętej Anny

W1603 roku dobudowano jedno skrzydło do klasztoru

Około 1620 roku powstała kaplica należącą do czasów późnorenesansowych, to jest mauzoleum, w której jest pochowana rodzina Kryskich. Oni należą do głównych dobroczyńców kościoła

W 1657 roku w świątyni wybuchł kolejny pożar, którego przyczyną było oblężenie Warszawy, zniszczona została oprócz bogatego wnętrza świątyni również duża część budynków wraz biblioteką.

W latach od 1668 od 1750 trwała odbudowa świątyni, kościół przybrał wówczas kształt barokowy

W latach od 1658 do 1667, to okres, w którym odbudowano świątynne mury.

1701 rok zakończone zostały prace związane z organami

Lata od 1700 do 1725 - ustawiono barokowe boczne ołtarze

Lata od 1733 do 1754 - wykonano i wstawiono do zakrystii konfesjonały oraz szafy

Lata od 1750 do 1752 - Walenty Żebrowski, który jest mistrzem zakonnym ozdobił polichromią sufit oraz ściany kościoła

W latach 1750 do 1753, kaplicę rodziny Kryskich poświęcono błogosławionemu Władysławowi z miejscowości Gielniowa, polichromię wykonał Walenty Żebrowski

W 1788, ukończona została fasada, prace nad nią nadzorował architekt królewski Christian Aigner wedle koncepcji S. Kostki Potockiego

W latach od 1820 do 1821, zajęto się przebudową samej dzwonnicy, do której dobudowano arkady i kolumnady, są one widoczne przed skrzydłem klasztoru od strony zachodniej

1837 roku przy klasztorze zbudowano pod wezwaniem Matki Bożej Loretańskiej kaplicy mającej styl klasycystyczny

W latach od 1861 do 1863, Kościół świętej Anny stał się świadkiem bardzo ważnych wydarzeń, mających charakter religijny oraz patriotyczny. Jest to okres, w którym mieszkańcy stolicy działają przeciwko prowadzącym nieuczciwą politykę władzom rosyjskim. Podczas manifestacji kościół zbezczeszczono, a tego czynu dokonali żołnierze carscy, w wyniku, czego władze kościele wydały decyzje o jego zamknięciu.

8 listopada 1864 roku został zlikwidowany zakon, decyzje tą wydał car, po trzech latach zabudowania klasztorne wraz z kościołem zwrócono Archidiecezji Warszawskiej.

W roku 1885 - kolumna, na której stała Matka Boża wraz z dzieciątkiem została przeniesiona pomiędzy kościołem oraz wieżą

W roku 1928 - kościół świętej Anny oddano na rzecz duszpasterstwa akademickiego. Jej pierwszym rektorem był ksiądz Edward Szwejnica z kolei jego następcą był ksiądz Edward Detkensa, którego podczas II wojny światowej uwięziono w Dachu. Teraz trwa proces beatyfikacyjny.

W latach od 1939 do 1944 podczas bronienia się Warszawy w trakcie powstania warszawskiego zniszczono kościół znacznie

W 1945 roku rozpoczęła się jego odbudowa tuż po wyzwoleniu się stolicy. Do tej pory trwają prace związane z remontowaniem oraz konserwowaniem. Bardzo ofiarnym konserwatorem była architekt inżynier Beata Trylińska. Ona to troszczyła się o ten kościół od 1933 roku do chwili śmierci 1973 roku. Dzięki niej Kościół świętej Anny podczas wojny został uratowany. Specjalnie dla nie ufundowano w Kaplicy Matki Bożej Loretańskiej epitafium.

W 1949 roku na skutek budowy jednej z tras pewna część prezbiterium została odłączona od całego korpusu oraz powoli zaczęła się zsuwać. Bardzo szybko zareagowano, co pozwoliło uchronić cały kościół się od zawalenia. Podczas ratowania tej świątyni zastała wykorzystana metoda Cebertowicza, która polegała na wzmacnianiu gruntu. Jednak ostatnie lata przyniosły pojawienie się rys na frontonie świątyni oraz wewnątrz. Obecnie prowadzi się badania nad tym, co spowodowało wystąpienie rys.

W 1949 roku zostały odbudowane wieże

We wrześniu 1953 raku kardynał Wyszyński tutaj właśnie wygłosił ostatnie kazanie zanim go aresztowano.

W latach od 1971 do 1980 - świątynia uległa gruntownej renowacji, odnowieniu poddano polichromię i elementy związane z wystrojem, takie jak: prospekt organowy, ambonę i ołtarze. Zajmujący się renowacją konserwatorzy Władysława oraz Konstanty Tiuninowie odkryli polichromie Zebrowskiego, udało im również zrekonstruować te fragmenty, które w wyniku biegu historii zostały utracone

W roku 1976 miał miejsce Tydzień Kultury Chrześcijańskiej

Rok 1978 zakończył odnowę dzwonnicy

W czerwcu 1979 roku Jan Paweł II przed tą świątynią wyznaczył spotkanie z młodzieżą. Po skończonej homilii odmówiono Skład Apostolski. Młodzież trzymała ręce podniesione wysoko do góry. Homilia Jana Pawła II stała się cedrem życiowym dla pokolenia młodzieży polskiej była również ogromnym zobowiązaniem.;

W grudniu 1981 roku stworzony został przy kościele komitet pomocy, który miał na celu nieść pomoc tym, którzy zostali poszkodowani podczas stanu wojennego.

W roku 1992 zagrały na nowo organy, które zostały ufundowane dzięki Kościołowi Katolickiemu znajdującemu się w Austrii. Od tego czasu w świątyni organizuje się różne koncerty związane z muzyką organową.

W 1993 roku dokonano gruntownej renowacji całej fasady kościoła oraz wieży, zrobiono wówczas też ogrodzenie terenu przynależnego do kościoła

W latach od 1995 do 1997 roku została wykonana renowacja ścian kościoła po jego stronie zewnętrznej. Odremontowano też rektorat.

ARCHITEKTURA

Wystrój fasady

Bryła kościoła świętej Anny jest mieszanka 4 okresów stylowych. Do pierwszego należy styl gotycki. Zachowały się tutaj czerwone mury, które sięgają, aż do fryzu. Kolejnym stylem jest styl późnorenesansowy utrzymany w kaplicy rodziny Kryskich, dziś błogosławionego Władysława, styl ten można zobaczyć również w dzwonnicy. Następny styl to barok uwidacznia się on w nadbudowie całego kościoła oraz we wnętrzu. Ostatni czwarty to styl klasycystyczny, podkreśla ona elewacje od frontu kościoła i kaplice Matki Bożej Loretańskiej. Bernardyńska fasada kompiluje w sobie wystrój plastyczny. Natomiast treści związane religią są wyrażane przez posągi 4 ewangelistów. Tradycja podaje, że posąg świętego Jana, a szczególnie jego twarz podobna jest do twarzy króla Polski Stanisława Augusta. Posąg ten zniekształcono w trakcie konserwacji czynionej w świątyni w 1977 roku. Nad posągami umieszczone są 4 płaskorzeźby, które nie mają konkretnej tematyki. Są raczej świeckie. Nie można w nich odczytać, gdyż posiadają skomplikowaną symbolikę. Tak samo trudno jest je odnieść do któregoś z postaci ewangelisty. Należą do nich personifikacje: pierwsza z nich to obfitość umieszczona nad świętym Łukaszem, następnie sprawiedliwość i pokój umieszczona nad świętym Janem, personifikacja opieki umieszczona nad świętym Mateuszem oraz ofiarowania nad świętym Markiem. Laicką treść ma w sobie również wizerunek orła, który ma rozłożone skrzydła, skrzydlate Wiktorie.

Na dekoracje plastyczna składają się formy barokowe oraz klasycystyczne. Formy związane z barokiem posiadają girlandy w siedemnastowiecznych portalach materiału kamiennego. Taki sam motyw występuje w kształtach oraz w stiuku. W stylu barokowym pojawiają się posągi ewangelistów, u których zaznaczony jest: silnym zwrotem oraz patetycznym gestem. Płaskorzeźby mające tematykę świecką przeważają w klasycystce.

OŁTARZ GŁÓWNY

Umieszczony został w połowie dawnego prezbiterium, które miało styl gotycki. Jest podzielony na barokowe prezbiterium oraz niższą apsydę przez wybudowany w tym miejscu chór zakonny. Wzdłuż bocznych ścian zostały umieszczone stalle zakonne. Ołtarz posiada dużą wysokość, sięga ona za łuk ściany i dochodzi do gzymsu, Swoją szerokością opasuje arkadę. Materiał, który posłużył do wykonania ołtarzu stało się drewno. Drewniane ma również kolumny. Z kolei marmurowe posiada posągi, cokoły, belkowania oraz ornamenty. Jest to ołtarz dwustronny posiadający 2 mensy znajdujące się na podium. Ołtarz jest najpiękniejszym dziełem barokowym, jaki znajduje się w Warszawie. Na niego składa się: oświetlone wnętrze, galeria, która jest uniesiona podwójnymi spiętrzonymi oraz połączonymi ze sobą cokołami. Występuje tutaj również arkadowe retabulum, sześć stylowych korynckich kolumn, które posiadają posągi kardynała oraz biskupa występujące pełnym łukiem w kierunku przodu, przez co wznoszą belkowania mające szczyty faliście opadające ku arkadzie. Szczyty te ozdobione są posągami siedzących aniołów, które to rozchylają kotary umieszczone tuż pod sama rzeźbioną koroną, a ich drugą funkcje stanowi odsłanianie obrazu Matki Bożej wraz z Dzieciątkiem. Obraz ten podtrzymują 2 putta. Pomiędzy środkową mensą oraz 2 kolumnami, na których są posągi zakonników umieszczone są przejścia biegnące w kierunku absydy. Marmurowa mensa posiada marmurowe antypodium w stylu secesyjnym, a na nim znajduje się tabernakulum przybierający kształt tampietty kopułowej.

OŁTARZE BOCZNE

Kościół świętej Anny ma 6 bocznych ołtarzy. Są one umieszczone w sposób symetryczny, parami. Najwcześniej została zbudowana pierwsza para, która stoi obok prezbiterium. Z lewej strony jest widoczny ołtarz boczny, który jest poświęcony Najświętszej Marii Pannie. Z kolei po prawej stoi ołtarz Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny. Kolejna para ołtarzy to: ołtarz boczny świętego Franciszka oraz ołtarz świętego Antoniego Padewskiego, stoi tuż przy ambonie. Trzecią parę ołtarzy stanowi ołtarz świętego Stanisława biskupa, stojący w lewej kościoła z kolei drugi to ołtarz świętego Jana ewangelisty, stoi przy prawej ścianie. Każdy z tych ołtarzy został zrobiony z drewna. Są one skomponowane z kolumn, szczytów, elementów architektonicznych. Ozdabiają ich rzeźby figuralne oraz ornamentalne. Występują tutaj polichromowane na kolor oliwkowy oraz brązowy kolumny, z kolei pozłocone są części przyboczne. Ołtarzem głównym ołtarze boczne tworzą kompozycyjną całość. Różnice w ołtarzach bocznych widać przy wielkościach oraz w mniejszym przepychu posągów, ornamentów, detali architektonicznych.

AMBONA

Ambona jest postawiona przez wzgląd na jej znaczenie związane z liturgią. Jest ona zrobiona w stylu barokowym. Zawieszono ją na filarze, który jest tuż przy ścianie od południa. Posiada schodkowe wejście, które prowadzi przez korytarz znajdujący się w arkadowym mającym styl późnogotycki przejściu prowadzącym do nawy. Wykonana ona jest z drewna, posiada kolor brązowy występują na nie złocienia. Jej mównica ma kształt wklęsło wypukły, a na jej dolnym parapecie znajdują się posągi 4 zakonników. Przy wejściu umieszczone są 2 hermy, które podpierają cały baldachim, zaś na jego samym szczycie umieszczony jest posąg błogosławionego Władysława.

POLICHROMIA WYSTĘPUJĄCA NA PLATFORMACH

Sceny, które widać na 5 plafonach opowiadają legendy związane ze świętą Anną oraz Najświętszej Marii Panny, które swoje korzenie mają zaczerpnięte z tradycji. Zostały one spisane w tzw., apokryfach, do których należy Protoewangelia Jakuba. Prezbiterium wraz z nawą zostało podzielone na 5 segmentów, gdzie malowidła są skomponowane w jedną tematyczną całość. Temat główny umieszczony został na obrazie znajdującym się na plafonie. Uzupełniony jest ona alegoryczną treścią 2 medalionów będących w żagielkach oraz 2 postaci proroków oraz prorokiń. Polichromia całego wnętrza kościoła posiada formy dynamiczne, iluzyjne ołtarze, efekty malarskie, imitacje rzeźb, kanele związane z pilastrami. Detale te tworzą układ symetryczny będący całościowym programem. Ma on kompozycyjny wygląd, który odzwierciedla styl późnobarokowy.

KARTUSZE

Kartusze mają kształt figuralny umieszczone są pod belkowaniem. Pierwsze 2 są na zewnętrznych ścianach prezbiterium, kolejne 3 umieszczone są w nawie. Ukazują one cykl proroków oraz prorokiń trzymających łacińskie sentencje na wstęgach. Mają one kolor niebieskawo różowy, zaś w prezbiterium przybierają kolor beżowy. Podtrzymują je anioły.

KAPLICA BŁOGOSŁAWIONEGO WŁADYSŁAWA

Przez nią przechodzi bogaty portal. Nad portalem umieszczona jest personifikacja Sławy, która trzyma trąbę wraz z napisem Błogosławionemu Władysławowi…" Na polichromie składają się sceny obrazujące cuda bł. Władysława. Po przeciwnej stronie ołtarza umieszczony został obraz, który przedstawia błogosławionego Władysława. Ciekawe są tutaj 4 rzeźby przedstawiające kobiety, jest to część wchodząca w kompozycję ołtarza. Odzwierciedlają one kardynalne cnoty lub cnoty błogosławionego Władysława. Z lewej strony widać figurę wymowy oraz roztropności. Z kolei z prawej jest widoczna figura milczenia i stałości.

KAPLICA MATKI BOŻEJ LORETAŃSKIEJ

W niej występują groby wielkopiątkowe. Są tutaj też pamiątkowe tablice mające na celu uczcić pamięć ojców oraz swoich dziadów. Z lewej strony umieszczony jest pomnik ku chwale kawalerii oraz artylerii konnej. W epitafium zostało przeznaczone dla angielskich oraz polskich lotników niosącym pomoc podczas walk prowadzonych w Warszawie. Północna ściana zawiera pomnik, który upamiętnia pomordowanych w miejscowości Katyń.

W kościele znajduje się jeszcze:

Meble oraz samo wyposażenie zakrystii ma następujące przedmioty:

• szafę zawierającą nastawę szufladową, ułożone są na nie 3 konsole, najpierw środkowa, ona ma krzyż oraz dwie skrajne posiadające rzeźbione figurki Matki Boskiej oraz świętego Jana z 1733 roku
• szafa również na parmenty posiadająca najdłuższe wgłębiane łuki oraz nastawę szufladkową mającą powierzchnię wklęsło oraz wypukłą z 1737 roku
• Boazeria, która jest w zakrystii pomiędzy szafami oraz oknem w kierunku wschodnim, obejmuje także drzwi wiodące do skarbca i chóru zakonnego. Pochodzi ona z 1739 roku
• szafa na naczynia liturgiczne mająca wysoką nastawę oraz falistą linię, pochodzi z 1739 roku
• konfesjonał, który przedstawia wizerunek świętego Piotra, pochodzi z 1724 roku
• kolejny konfesjonał przedstawia wizerunek świętego Jana Nepomucena to, co go wyróżnia to kształtna budowa oraz bogata dekoracja mająca znaczenie symboliczne, są tutaj również sceny pochodzące z legend, dotyczą życia świętego, pochodzą z 1794 roku
• portal wejściowy prowadzący do zakrystii składa się z: dekoracji rzeźbiarskich detali architektonicznych. Przedstawia w supraporcie świętego Paschalisa, który klęczy przed samą kaplicą

W Warszawie nie ma drugiej takiej świątyni, która posiadałaby tak cenny zespół zabytków. Zachowały się tutaj doskonale meble, które stanowią wyposażenie zakrystii.

Kościół świętej Anny jest zabytkiem, o który szczególnie się dba. Oprócz bogatego wnętrza tej świątyni, która jest, mieszanką, co najmniej czterech stylów świątynia ta była również niejednokrotnie świadkiem wielu wydarzeń historycznych.