Nazwa - słowo lub wyrażenie, które jest rozumiane w sposób jednoznaczny, może określać podmiot lub orzecznik orzeczenia imiennego w zdaniu (orzeczenie imienne określa w , że dany podmiot jest jakiś - np. Piotr jest hydraulikiem, stał się hydraulikiem, został hydraulikiem)
Desygnat - rzecz, dla której znakiem jest określona nazwa, przedmiot, do którego się określona nazwa stosuje, np. to co znajduje się pod naszymi stopami jest desygnatem nazwy "kula ziemska"
Zakres nazwy - to wszystkie desygnaty określonej nazwy, np. jeżeli mówimy o zakresie nazwy "student", to mamy tu na myśli wszystkie te osoby, które są studentami, nie chodzi tu natomiast o jakieś międzynarodowe zrzeszenie studentów; zakres nazwy zazwyczaj jest ustalany mając na uwadze klasę przedmiotów będącymi desygnatami nazwy; zakres odnoszący się do nazwy indywidualnej zawiera jeden desygnat, a zakres nazwy generalnej jest określony przez treść danej nazwy
Podział nazw:
- ze względu na ilość słów wchodzących w skład nazwy:
- nazwy proste - w ich skład wchodzi tylko jedno słowo, np. "zeszyt", nazwa prosta nie musi być rzeczownikiem
- nazwy złożone - w ich skład może wchodzić kilka słów, np. uczeń, który mieszka w Kaliszu, nazwa złożona obejmuje różne części mowy
- ze względu na ilość desygnatów obejmujących zakres nazwy:
- nazwy ogólne - nazwy mające większą ilość desygnatów, np. koń, żołnierz, krzesło)
- nazwy jednostkowe - nazwy mające tylko jeden desygnat, np. najwyższy szczyt górski w Polsce, stolica Holandii, Juliusz Słowacki
- nazwy puste (bezpodmiotowe) - nazwy nie mające desygnatów, np. dwustupiętrowy dom w Warszawie, syn bezdzietnej matki, nazwy te mogą coś znaczyć, ale nic nie oznaczają, w przypadku nazw generalnych, to takie nazwy mają pewną treść - każą poszukiwać osób lub przedmiotów charakteryzującymi się określonymi cechami (w przypadku nazw konkretnych), ale zazwyczaj jest tak, że rzeczy o takich celach po prostu nie ma
- ze względu na to, do czego odnoszą się nazwy:
- nazwy konkretne - znak rzeczy (np. "krzesło"), osób (np. "barman") lub czegoś, co jest naszym wyobrażeniem (np. "nimfa")
- nazwy abstrakcyjne - nie są konkretnymi znakami rzeczy, osób lub naszych wyobrażeń, wskazują na określoną cechę, która jest wspólna wielu rzeczom (np. "białość") lub na jakiś stan rzeczy (np. "cisza")
- ze względu na znaczenie nazw:
- nazwy indywidualne - odnoszą się do konkretnych przedmiotów, ale nie przypisują im określonych właściwości, które miałyby wyróżnić dany przedmiot, nazwa indywidualna jest przypisana do danego przedmiotu przez cały okres jego istnienia, bez względu na charakterystyczne cechy tego przedmiotu (nie licząc przypadków, gdy zmieniamy nazwę danego przedmiotu), niemowlę, które po urodzeniu zostało nazwane "Jan Kowalski", będzie nosić tą nazwę pomimo zmian zachodzących w jego życiu (kiedy będzie dzieckiem, mężczyzną, starcem, gdy będzie zmieniać wygląd i zawód), nazwy indywidualne są nadawane nie tylko rzeczom rzeczywistym, ale także wyobrażeniom (np. postaciom literackim czy fikcyjnym miejscowościom, które występują na kartach powieści)
- nazwy generalne - są przypisywane przedmiotom ze względu na określone cechy tych przedmiotów, nazwy "stół", "dom", "uczeń technikum" odnoszą się do wszystkich przedmiotów mających cechy stołu, domu czy ucznia technikum
- ze względu na zakres nazwy:
- nazwy ostre - nazwa ma ostry zakres wtedy, gdy potrafimy (przy dobrej znajomości języka) bez żadnej wątpliwości określić, czy dany przedmiot jest desygnatem określonej nazwy, jeżeli nazwy są wyraźne, to dzięki temu stają się ostre - oznacza to, że potrafimy określić pewne cechy, które są wystarczające do rozróżnienia desygnatów jednej nazwy od innej, nazwy ostre mogą być dla nas nazwami intuicyjnymi - kierując się ogólnymi cechami danego przedmiotu i nie zastanawiając się nad treścią nazwy, potrafimy powiedzieć, czy ów przedmiot jest desygnatem danej nazwy
- nazwy nieostre - z nazwami tego typu mamy do czynienia wtedy, gdy pomimo poznania określonych cech danego przedmiotu, nie potrafimy powiedzieć, czy jest on desygnatem danej nazwy, w przypadku języka potocznego zdecydowana większość nazw jest w jakimś stopniu nieostra, gdy mówimy "chory umiera", to trudno określić, od jakiej chwili nie jest już desygnatem nazwy "chory" (czy w chwili śmierci klinicznej, biologicznej czy wtedy, jak urzędnik sporządzi akt zgonu)
Stosunki między zakresami nazw:
W opisywaniu stosunków pomiędzy zakresami nazw ograniczymy się do nazw, które posiadają desygnaty (pominiemy nazwy puste).
- stosunek zamienności zakresów - można wskazać przedmioty, które są desygnatami zarówno nazwy S, jak i nazwy P, jednak nie istnieją desygnaty nazwy S, które nie są jednocześnie desygnatami nazwy P oraz nie ma takich desygnatów nazwy P, które nie są desygnatami nazwy S, np. S - miasto położone nad Wisłą, P - miasto nad Wisła, w którym znajduje się uniwersytet (Toruń, Warszawa, Kraków, Gdańsk)
- stosunek podrzędności zakresów - można wyróżnić takie przedmioty, które są desygnatami nazwy S i nazwy P, w tym przypadku nie istnieją przedmioty, które byłyby desygnatem nazwy S nie będąc jednocześnie desygnatem nazwy P, ale są takie przedmioty, które są desygnatem nazwy P, ale nie są desygnatem nazwy S, np. S - wróbel, P - ptak
- stosunek nadrzędności zakresów - można wyróżnić przedmioty, które są desygnatami nazwy S i nazwy P, poza tym istnieją przedmioty, które są desygnatami nazwy S, a nie są desygnatami nazwy P, ale nie istnieją przedmioty, które są desygnatami nazwy P, a jednocześnie nie są desygnatami nazwy S, np. S- lekarz, P - chirurg
- stosunek krzyżowania się zakresów - istnieją przedmioty, które są desygnatami nazwy S i jednocześnie nazwy P, można także wyróżnić przedmioty, które są desygnatami nazwy S, a nie są desygnatami nazwy P oraz takie, które są desygnatami nazwy P, a nie są desygnatami nazwy S, np. S - student, P - inwalida
- stosunek wykluczania się zakresów - istnieją przedmioty, które są desygnatami nazwy S, a nie są desygnatami nazwy P, są takie przedmioty, które są desygnatami nazwy P, a nie są desygnatami nazwy S, nie ma takich przedmiotów, które są desygnatami zarówno nazwy S, jak i nazwy P, np. S - nos, P - pięść; dwie odmiany stosunku wykluczania się zakresów nazw to:
A. stosunek sprzeczności zakresów dwóch nazw - stosunek ten zachodzi wtedy, gdy istnieje jakaś jedna nazwa oraz nazwa o negatywnym stosunku do tej pierwszej, np. "dom", "nie - dom", taką parę określa się nazwami sprzecznymi, w takim przypadku zakresy dwóch nazw tworzą klasę o charakterze uniwersalnym - każdy przedmiot zalicza się zakresu pierwszej lub drugiej nazwy
B. stosunek przeciwieństwa zakresów dwóch nazw - mamy do czynienia z nim wtedy, gdy nazwy nie mają wspólnych desygnatów, a zakresy tych nazw nie składają się na klasę uniwersalną, np. "słowik", "osioł", w takim przypadku wiadomo, że jeżeli dany przedmiot jest desygnatem jednej z nazw, to nie może być równocześnie desygnatem drugiej nazwy, istnieją także takie przedmioty, które nie są desygnatami ani jednej ani drugiej nazwy
W każdym stosunku między zakresami nazw można wyróżnić także takie przedmioty, które nie są desygnatami ani nazwy S ani nazwy P.
