We współczesnym świecie, przy rażących i coraz bardziej zanikających granicach wyznaczających normy zachowań, warto się zająć takim problemem jak etyka. Rozpoczynając dywagacje na ten temat należałoby w ogóle określić co to jest etyka. Sama nazwa etyka wywodzi się z języka greckiego, ze słowa ethos - zwyczaj. Etyka jest nauką, a dokładnie jednym z działów tak potężnej i wielkiej nauki jaką jest filozofia, zajmuje się badaniem moralności, oraz tworzeniem rozległych systemów myślowych. Te systemy myślowe, nad którymi pracowali, dumali i nadal rozmyślają liczni światli etycy, filozofowie dają wskazówki jak żyć szczęśliwie, jak działać efektywnie, bez szkody dla innych, oraz jak być sprawiedliwym, dobrym człowiekiem W tym miejscu, należy zwrócić uwagę by nie mylić etyki z moralnością. Pojęcie moralności bowiem jest bardzo trudne do jednoznacznego zdefiniowania. Zależy od tego w jakim środowisku, w jakim społeczeństwie żyjemy. To bowiem, co w jednym otoczeniu będzie uznawane za moralne, będzie podlegać wartościowaniu etycznemu, w innym środowisku może być uznane za złe, niemoralne. O naszej moralności decyduje to, jakie normy, wartości, wzory postępowania funkcjonują i są akceptowane w społeczeństwie.

Jednostka a etyka.

Otaczający nas świat niewątpliwie nie wpływa korzystnie na zachowania etyczne, wzrost moralności człowieka. Zaczynamy żyć szybko, gonić za karierą i pieniądzem. Bezmyślnie bierzemy udział, często nie zdając sobie sprawy, w coraz szybszym "wyścigu szczurów". Co jest tragiczne, ma on miejsce już od najmłodszych lat. Należy się w tym pędzie zatrzymać i zastanowić co jest naprawdę ważne, jakie postępowanie jest etyczne. Wsłuchać się w głos ludzkiego sumienia i co najważniejsze, żyć zgodnie z nim. Ważną rzeczą jest, byśmy w napływie niegodziwości, kłamstwa i oszustwa nas otaczającego umieli odkryć zachowania moralne, dobre, słuszne. Byśmy nie ulegli modzie na niemoralne, aczkolwiek często łatwiej prowadzące do celu, zachowania ludzi pełne agresji. Należy sobie więc odpowiedzieć na pytanie, jak dzisiejszy człowiek powinien traktować innych. Co robić by być szlachetnym, godnym przykładu człowiekiem we współczesnym świecie, pomimo panującej mody?

Myślę, iż czcigodny człowiek winien mieć przede wszystkim w sobie dużo empatii - czyli umiejętności współodczuwania. Zdolność do zrozumienia ludzkiego cierpienia, bólu, nieszczęścia jest niezbędna do uświadomienia sobie często trudnych życiowych sytuacji. Ponadto pożądaną cechą jest opiekuńczość, skłonność do poświęcenia dla drugiego człowieka. Przez tą zdolność rozumieć można także ogrom odwagi, jaki potrzebny jest, by podjąć się opieki, a tym samym ponosić odpowiedzialność za drugą osobę. W kontaktach z ludźmi niezwykle szlachetną cechą jest także odpowiedzialność i uczciwość. Dzięki tym cechom ludzie mogą nam zaufać, czuć się przy nas bezpieczni, mieć pewność, że nie zrezygnujemy z podjętych zobowiązań. Czcigodny człowiek bowiem nie może ulegać nagłym pokusom, pomimo zmieniających się sytuacji, winien trwać wierny swoim zasadom. Do powyższych cech można naturalnie dodać szereg innych, w zależności od tego w jakiej kulturze żyjemy i co jest w niej cenione najbardziej.

W tym miejscu można zadać pytanie, czy taki człowiek w ogóle istnieje we współczesnym świecie? Czy jest możliwe by ktoś taki żył wśród nas? Czy ma szansę na egzystencję? Myślę, że tak. Problem jest jednak w tym, że w codziennym biegu nie łatwo zauważyć tych ludzi. Prawdziwym etycznym wyzwaniem, jest bowiem żyć w naszych realiach i nie zatracić wyżej wymienionych cnót. Wszak rodzące się dzieci mają wysoki stopień empatii, a proces socjalizacji stopniowo ją w nich zabija.

Warto wśród naszego otoczenia znaleźć ludzi, którzy mają powyższe cechy, bo niewątpliwie tacy są. Każdy z nas winien odnaleźć taki autorytet. Przykładem takiego człowieka może być prof. Tadeusz Kotarbiński, który nie tylko uczy i mówi jak powinien się człowiek zachowywać, ale także opiekując się innymi, swoim życiem daje tego świadectwo.

Miejsce etyki we współczesnym świecie.

W dzisiejszym świecie można zauważyć szybsze tempo naszego życia. Poświęcamy się w coraz większym stopniu obowiązkom nakładanym na nas w pracy, w tym samym czasie zapominając o wyznawanych przez nas wartościach. Stopniowo przestajemy mieć czas na rozwijanie naszej osobowości, kultywowanie tradycji, a także duchowego aspektu naszego jestestwa. Społeczeństwo XXI wieku ulega gwałtownej laicyzacji. W związku z zanikaniem wiary współczesny człowiek ma problemy z odnalezieniem prawdy i dobra, nie ma gdzie szukać źródła wartości, wzorów postępowania. Dlatego właśnie w czasach nam współczesnych tak ważne stają się rozważania natury etycznej, dywagacje na tematy moralne. Zmusza nas do tego niejako rozwój techniki, medycyny. Nasze społeczeństwo ma do rozstrzygnięcia we własnym sumieniu wiele poważnych problemów etycznych, które przyszły wraz z rozwojem cywilizacji. Ważkimi problemami do rozważenia w kategorii etyki są takie problemy jak eutanazja, aborcja, sztuczne podtrzymywanie przy życiu, transplantacje narządów, klonowanie, wojny, rozbrojenia. Kłopoty te należy rozważać nie tylko na gruncie jednostki i jej sumienia, ale także w aspekcie globalnym. W związku z postępującym laickim trybem życia współczesny człowiek musi dokonać pewnego przewartościowania zasad. Staje przed zadaniem rozważenia norm postępowania, wzorów zachowań, ustalenia praw nie w oparciu o prawdy wiary, ale o nowe świeckie zasady funkcjonowania społeczeństwa. Oprócz powyższych problemów, które stoją przed nowoczesnym pokoleniem, pozostają jeszcze do rozpatrzenia kłopoty w aspekcie środowiskowym. Współczesny świat staje się bardziej agresywny, stopniowo przestajemy zwracać uwagę na otaczające nas środowisko przyrodnicze, w polityce coraz więcej fałszu i zakłamania, zmienia się także rodzaj i czas jaki poświęcamy na nasza pracę, a co za tym idzie diametralnej zmianie ulega znaczenie i struktura rodziny. Wśród tych wszystkich zmian człowiek musi odnaleźć siebie, od nowa ustalić pewne wartości i priorytety, według których żyć. Współczesny człowiek musi także dokonać zmiany swojej osobowości, niejako dostosować się do otaczającego, zmieniającego się środowiska i warunków, w których musi funkcjonować. Warto jednak przy tym pamiętać by człowiek XXI wieku, rozstrzygając osobiste dylematy moralne nie tracił poczucia odpowiedzialności za siebie, swoje środowisko, a także losy całego globu.

Priorytetowe cele etyki w zmieniającym się świecie.

W otaczającym nas świecie, dyskusje na temat podniesienia moralności winny tyczyć się szczególnie następujących sfer:

  • wychowanie dzieci, młodzieży, edukowanie społeczeństwa;
  • polityka;
  • problemy wojenne

Wszyscy zapewne zauważają problem znieczulicy społecznej otaczającej nas zewsząd. Ludzie stają się bezwzględni, chciwi, zachłanni, nie wrażliwi na krzywdę i ból drugiego człowieka, zakłamani, fałszywi. Przestają dbać o porządek, ograniczając się jedynie do własnego podwórka. Nie dbają już o dobro publiczne, a współczesna młodzież częstokroć w swojej bezmyślności dopuszcza się bezsensownych aktów wandalizmu. Dlatego właśnie problemem, przed którym staje współczesna etyka, jest dążenie do podniesienia moralności nam współczesnych. Jeśli jednak chcemy by dorastający obywatele wyznawali pewne wartości normy, dążyli do akceptowanych przez społeczeństwo celów musimy od jak najmłodszych lat starać się wpajać im właściwe wartości. Winniśmy nie tylko mówić jak należy postępować, czym się w gąszczu współczesnego świata kierować, ale także świecić przykładem. Jest to niewątpliwie od najmłodszych lat funkcja rodziny, która jest przecież pierwotnym środowiskiem socjalizacji każdego człowieka, ale także ma tu ogromne znaczenie szkoła. W szkole bowiem powinniśmy zwracać baczną uwagę nie tylko na wyposażenie ucznia w wiedzę, ale na pokazanie mu pewnych wartości, zasad, wpojenie wzorów zachowań. Ważnym aspektem jest pokazanie młodemu człowiekowi kim jest jako człowiek, ale także jako obywatel. Wpojenie miłości, rozmiłowanie go w pięknie naszej ojczyzny. Mowa tu naturalnie o aspekcie patriotycznym, tak ważnym, szczególnie w postępującym procesie globalizacji, oraz po wstąpieniu Polski do UE. Współcześnie w szkołach skupiamy się za bardzo na encyklopedycznym zapamiętywaniu materiału, zapominając, że siedzi przed nami młody człowiek, oczekujący na pewne wskazówki jak żyć, jak postępować.

Warto w tym miejscu zdać sobie sprawę, że to przecież od nas zależy jaki będzie świat, w którym żyjemy. To my decydujemy o stanie naszego środowiska naturalnego, o naszej wolności, szczęściu, wszystko to zależy od naszych decyzji.

Kolejnym polem, na którym rozważania etyczne mają duże znaczenie jest polityka. Żyjemy w czasach, w których następują przeobrażania systemów totalitarnych, dyktatur w kierunku systemów demokratycznych. Te zmiany niosą za sobą konieczność przeobrażania własnego spojrzenia na świat. Niestety typowe postawy społeczne charakterystyczne dla "starych" ustrojów, takie jak ksenofobia, czy nacjonalizm są nadal aktualne w naszych społeczeństwach. Celem rozważań etycznych jest tu naświetlenie tych problemów, a także poszukania ich rozwiązań.

Nurtującym współczesny świat problemem, który winien być rozstrzygnięty w aspekcie moralnym jest problem agresji, wojen, ciągle postępującego zbrojenia państw. Naturalnie jedyne moralnie przyjęte rozwiązanie tych kwestii to dążenie do zaprzestania wszelkich działalności wojennych, zbrojeniowych, oraz zmierzanie do pokojowego współistnienia wszystkich państw. Co jak wiadomo jest rzeczą trudną i wymaga wysokiej moralności głów państw.

Konkludując należy stwierdzić, że etyka była jest i będzie kwestią bardzo ważną w życiu człowieka. Człowiek we współcześnie przeobrażającym się świecie potrzebuje nakreślić sobie nowe cele, wartości normy postępowania, które pozwolą mu żyć. Aktualne dylematy moralne odzwierciedlają niewątpliwie sytuacje, wobec których w ostatnich stuleciach stanął i nadal staje człowiek. Mowa tu o wojnach, czy kataklizmach. W dzisiejszym świecie, przy coraz szybszym tempie życia należy na chwile się zatrzymać i zastanowić nad sobą i wartościami jakie się wyznaje. Warto także znaleźć w naszym świecie ludzi, którzy dadzą nam przykład, za którymi warto będzie podążyć w swym doskonaleniu w aspekcie moralnym.