NAŁÓG:

1) z medycznego punktu widzenia jest to potoczne określenie uzależnienia, określające przymus przyjmowania substancji (środka odurzającego) mającej działanie uzależniające np. uzależnienie psychiczne lub fizyczne od danej substancji. Następstwem przyjmowania substancji uzależniającej są skutki zdrowotne i społeczne.

2) potocznie jest to szkodliwy nawyk, przyzwyczajenie np. hazard.

Środki odurzające - oznaczają substancje, które mogą się stać przedmiotem nadużywania w związku z wywołaniem uzależnienia. Środkiem odurzającym jest każdy środek, który został umieszczony w spisie leków odurzających ( tworzony na zlecenie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)).

Wiele substancji określanych mianem narkotyki były lub nadal są używane w medycynie, wówczas farmaceutyki te nie są szkodliwe, gdyż stosowane są w konkretnym celu np. w celu uśmierzenia bólu.

W ostatnich latach nadużywanie środków odurzających stało się poważnym problemem nie tylko dla pojedynczej jednostki, ale również dla całego społeczeństwa. Narkotyki są wszechobecne i łatwo dostępne nie tylko w klubach i w dyskotekach, ale również w szkołach. Coraz więcej ludzi sięga po tego rodzaju środki. Należy również zauważyć, że obniżył się wiek narkotyzujących się, po narkotyki sięgają dzieci.

Uzależnieniu towarzyszy również zwiększona zapadalność na HIV, wirusowe zapalenie wątroby itp., co jest związane z dożylną drogą podawania środków odurzających, a także wykorzystaniem jednej strzykawki przez wiele osób.

Każdy początkujący narkoman sięgając po środek odurzający myśli, że nie popadnie w tego rodzaju nałóg i że ograniczy się tylko i wyłącznie do jednego środka. Niestety rzeczywistość jest całkiem inna. Na wstępie zaczyna się od palenia trawki, a potem taki człowiek dochodzi do wniosku, że skoro nie uzależnił się od tzw. skuna, to może spróbować czegoś innego i brnie w nałóg. Nałogowi towarzyszy brak kontroli nad swoimi działaniami i dlatego też człowiek uzależniony sięga po środki o silniejszym działaniu, nie kontroluje dozowanych dawek, a także jest w stanie zrobić wszystko, aby zdobyć narkotyk ( obserwuje się wzrost przestępczość wśród osób uzależnionych). Znamiennym jest również fakt, iż uzależniony może zmniejszyć dawkę substancji uzależniającej bądź zrezygnować z środka uzależniającego jednakże nie jest w stanie z nim całkowicie zerwać. U ludzi uzależnionych obserwuje się wzmożoną potrzebę zaspokojenia tzw. głodu narkotykowego, co zmusza ich do sięgnięcia po środek odurzający i na pewien okres czasu dochodzi do zagłuszenia głodu, jednakże poprzedni stan zawsze wraca i popycha narkomana w dalsze uzależnienie. Dla osoby uzależnionej nie liczy się nic prócz nałogu, potrzeba tzw. odlotu bądź haju staje się ważniejsza niż rodzina, szkoła, praca. Narkotyzowaniu się (nawet sporadycznemu) towarzyszy efekt tzw. tolerancji, który oznacza konieczność zwiększania dawki środka odurzającego, co ma powodować efekt porównywalny z wcześniejszym. Dawka, którą wzięliśmy za pierwszym razem pozwoliła, na tzw. odlot ( odprężenie, stan nadmiernej wesołości itp.) jednakże za drugim podejściem ta sama dawka nie musi wywołać takiego stanu, dopiero zwiększenie jej pozwoli na uzyskanie porównywalnego skutku.

Ze względu na tak silne działanie narkotyku, nie jest możliwym wyrwanie się z tego nałogu bez pomocy. Przy każdej próbie rzucenia nałogu u osoby uzależnionej obserwuje się stany lękowe, ból całego ciała, wymioty, dreszcze, agresję i wzmożoną potrzebę sięgnięcia po narkotyk. Potrzeba haju z każdą chwilą staje się coraz silniejsza, a zaspokojenie jej daje ukojenie i ustąpienie wszystkich dręczących objawów. Taki przebieg uzależnienia determinowany jest przez procesy neurochemiczne przebiegające w mózgu, dlatego też tak trudno jest zerwać z nałogiem. Do końca nie wiadomo, czym powodowane jest uzależnienie jednakże przyjmuje się, że jego przyczyną są właściwości środka chemicznego, które powodują specyficzne zmiany w układzie nerwowym. Wykazano, że na szybkość uzależniania się wpływają następujące czynniki: wiek (im młodszy człowiek sięgający po narkotyk tym szybciej dochodzi do uzależnienia), dawka, predyspozycje genetyczne (okazuje się, że uzależnienie u dzieci, młodzieży częściej występuje w rodzinach, w których ojciec bądź matka mieli problemy z uzależnieniem).

Narkotyki są wyjątkowym problemem ze względu na to, że często rodzice nie zauważają, iż ich dzieci sięgają po tego rodzaju środki, zrozumienie problemu przychodzi zbyt późno. Dzieci i młodzież skrzętnie ukrywają swój nałóg, priorytetem dla nich staje się zatajenie przed rodzicami swojego uzależnienia. Zażywaniu narkotyków towarzyszą różnego rodzaju objawy takie jak np. pobudzenie, zwężone bądź rozszerzone źrenice, rozkojarzenie, problemy w szkole te wszystkie rzeczy powinny zwrócić uwagę rodziców, należy pamiętać, że wczesne rozpoznanie nałogu ułatwia wyleczenie się z niego.

Częstym problemem jest również to, iż rodzice zdają sobie sprawę z uzależnienia dziecka jednakże ukrywają problem, co spowodowane jest wstydem przed otoczeniem, bądź strachem. Zdarza się również, że rodzice są terroryzowani przez narkomana- dziecko i nie potrafią się temu przeciwstawić.

Wyróżnia się trzy rodzaje uzależnienia:

  1. Uzależnienie fizyczne, czyli tzw. zwiększanie tolerancji na narkotyk;
  2. Uzależnienie psychologiczne cechujące się brakiem potrzeby zaspakajania potrzeb psychicznych;
  3. Uzależnienie społeczne przejawiające się w przynależności do grupy osób akceptujących i propagujących zażywanie narkotyku.

Środki odurzające możemy podzielić na:

  • Opiaty;
  • Psychotropowe;
  • Konopie indyjskie i pochodne;
  • Halucynogenne;
  • Wziewne;
  • Leki nasenne i uspokajające;

Opiaty - zalicza się tu substancje, które uzyskiwane są z przetworzonego maku lekarskiego (np. tzw. kompot, który uzyskiwany jest w warunkach domowych ze słomy makowej), a także syntetyczne środki przeciwbólowe. Środki te działają na tzw. receptor opiatowy.

Do grupy tej należą: opium, morfina, kodeina, heroina, metadon ( syntetyczny, doustny narkotyk substytut heroiny, stosuje się go również w leczeniu narkomanów)

Morfina- znalazła zastosowanie jako środek przeciwbólowy; ma ona silne działanie i podawana jest chorym najczęściej na chorobę nowotworową ze złym rokowaniem w celu uśmierzenia bólu. Przyjmuje się dożylnie bądź doustnie

Kodeina- pozyskiwana z morfiny; często stosowana u chorych na ciężkie choroby płuc w postaci ampułek bądź tabletek.

Heroina- pochodna morfiny; można przyjmować ją: dożylnie, poprzez wciąganie do nosa, paląc. Środek ten występuje w postaci brązowych bryłek ( brown sugar) lub białego proszku.

Czas działania heroiny szacuje się na 6 - 12 godzin.

Działanie:

  • zmniejszenie łaknienia;
  • podwyższenie granicy bólu;
  • osłabienie;
  • zwiększona potliwość;
  • obniżenie ciśnienia krwi;
  • obniżenie temperatury ciała;
  • zaparcia;
  • kłopoty z oddawaniem moczu;
  • impotencja;
  • zwężenie źrenic i osłabienie ich zdolności reagowania na światło;

Skutki przyjmowania:

  • wyniszczenie fizyczne i psychiczne organizmu;
  • uszkodzenie narządów miąższowych takich jak np. wątroba;
  • przewlekłe zaparcia;
  • zaburzenia menstruacji;
  • zmiany zapalne skóry;
  • zanik żył powierzchniowych tzw. zapadanie się żył;

Zażywanie heroiny jest przyczyną uszkodzenia mózgu, płuc, serca, wątroby. W przypadku ostrego zatrucia, dochodzi do śmierci.

Psychotropowe - ogólnie są to środki poprawiające pamięć (tzw. świeżą pamięć, krótkotrwałą) cechują się również tym, że poprawiają koncentrację i sprawność. Kokaina wpływa w sposób dodatni na poziom dopaminy- środek wpływający na ośrodki przyjemności w mózgu, co powoduje uczucie euforii zmniejsza niepokój, niesie za sobą poczucie pewności siebie. Duże dawki powodują euforyczne doświadczenia, a także halucynacje i paranoję.

Do grupy tej należą: amfetamina, kokaina, crack.

Amfetamina- jest narkotykiem pochodzenia syntetycznego, występuje w postaci białego proszku lub tabletek. Można ją używać na kilka sposobów doustnie, dożylnie, poprzez wciąganie przez nos. Działa przez ok. 11- 12 godz. Powoduje ona uwolnienie neuroprzekaźników z zakończeń nerwowych, a także hamuje ich wychwyt zwrotny (całkowita blokada). Uwalniana jest noradrenalina, dopamina, serotonina ( najmniejsza ilość). Takie działania prowadzą do zwiększenia aktywności układu nerwowego, a także do pobudzenia całego organizmu.

Działanie:

    • silne pobudzenie psychomotoryczne;
    • brak łaknienia;
    • poszerzenie źrenic;
    • przyspieszona akcja serca;
    • przyspieszony oddech;
    • podwyższa ciśnienie krwi;
    • zwiększone wydalanie moczu;
    • uszkodzenie szkliwa nazębnego;

Jakie skutki ze sobą niesie!

Narkotyk ten powoduje znaczne wyczerpanie organizmu. Obserwuje się zaburzenia wzroku i słuchu w wypadku przyjmowania dużych dawek, którym towarzyszy arytmia serca ( może dojść do zawału). Po ustąpieniu działania narkotyku pojawiają się oznaki wyczerpania organizmu takie jak potrzeba snu, ogromne zmęczenie, depresja, utrata wagi, spadek odporności na infekcje, silne migreny, zawroty głowy.

Przy długotrwałym zażywaniu może dojść do psychozy amfetaminowej.

Zmniejsza się łaknienie, ale dochodzi do zwiększonego wysiłku fizycznego (dyskoteka, sport, ciężka praca), co może prowadzić do śmierci spowodowanej nadmiernym wyczerpaniem i odwodnieniem.

Potoczne nazwy amfetaminy:

białe, amfa, fuka, funia, speed, białko, władek, wład, white power, proń, proch, prochy, prąd, proton, pronto, wciąganie, feta, tynk, szuwax, sztynks, szmata, siupa, ścierwo, śnieg, szlif, koń, dziad, kiełcz, doktor.

Kokaina- uzyskiwana z krzewu koki, ma postać białego proszku. Może być przyjmowana takimi samymi drogami, co amfetamina. Czas działania 20-30 min.

Crack- substancja pochodzenia naturalnego w postaci białych kryształków uzyskiwanego z połączenia sody oczyszczonej i liści krzewu koki. Często palony w fajce po zmieszaniu z tytoniem lub marihuaną. Działa przez ok. 15 - 20 min.

Działanie:

Środki te hamują wychwyt noradrenaliny poprzez receptory ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, co powoduje:

  • silny skurcz naczyń krwionośnych, a co za tym idzie wzrost ciśnienia tętniczego;
  • rozszerzenie źrenic;
  • rozkurcz mięśniówki oskrzeli;
  • zahamowanie perystaltyki jelit;
  • zahamowanie wydzielania śliny;
  • hamowanie wychwytu dopaminy;

Zażywanie prowadzi do:

  • miażdżycy;
  • choroby wieńcowej;
  • niewydolności mięśnia sercowego;
  • nadczynności tarczycy;

Używaniu tych środków towarzyszą:

  • nadpobudliwość i wzmożona aktywność;
  • pobudzenie seksualne;
  • pewność siebie;
  • rozszerzone źrenice, słabo reagujące na światło;

W przypadku kokainy nie dochodzi do uzależnienia fizycznego jednakże obserwuje się silne uzależnienie psychiczne. Zażywanie narkotyków z tej grupy przez dłuższy czas prowadzi do psychoz maniakalnych i depresyjnych. W przypadku przedawkowania obserwuje się lęk, kołatanie serca, urojenia, często dochodzi do śmierci.

Konopie indyjskie i pochodne- do tej grupy należą: marihuana, haszysz, olej haszyszowy. Naturalny narkotyk.

Marihuana- jest naturalnym halucynogenem powstałym na skutek zmieszania i kwiatostanów roślin żeńskich. Działanie psychotropowe marihuany wywołane jest tetrahydrokanabinolem.

Działanie:

  • nie daje uzależnienia fizycznego;
  • toksyczność marihuany jest bardzo niska;
  • dawka śmiertelna została oszacowana na 20 000 - 40 000 pojedynczych dawek;

U osoby zażywającej marihuanę obserwuje się rozluźnienie, rozweselenie. Osoby nieśmiałe nabierają pewności siebie, stają się wyjątkowo rozmowne i z łatwością nawiązują kontakty.

Marihuana prowadzi do podniesienia ciśnienia krwi, przyspieszenia akcji serca, a także rozszerzenia naczyń krwionośnych. Obserwuje się również przekrwienie spojówek, a także zmętnienie wzroku w przypadku zażycia dużej dawki, objawom tym również towarzyszy zaburzenie zmysłu równowagi.

Halucynogenne- przykładem jest LSD, powoduje halucynacje.

Grzyby halucynogenne- pochodzenie naturalne; zbiera się tzw. grzybki i konsumuje się je w postaci wysuszonej (np. w postaci herbatki) bądź usmażone z jajecznicą. Działają przez ok. 6 godz.

Grzyby halucynogenne powodują:

  • halucynacje;
  • uczucie błogostanu lub psychozę;
  • zaburzenia układu trawiennego;
  • zmiany percepcji;

Przyczyną tego rodzaju objawów są alkaloidy zawarte w tych grzybach np. psylocybina, muscymol.

Grzyby:

    • łysiczka lancetowata ( Psilocibe semilanceata);
    • stożkogłówka biała ( Conocybe lactea);
    • muchomor czerwony ( Amanita muscaria);
    • Psilocybe cubensis;

Osoby używające tego rodzaju grzybów wykazują:

  • gadatliwość, wesołość;
  • dyskutują z wyimaginowanymi osobami;
  • wyostrzenie zmysłów wzroku i słuchu;

Potoczne nazwy grzybów halucynogennych: grzybki, psylocyby, psyfki, baluny

Ecstasy- narkotyk syntetyczny w postaci tabletki zawierające MDMA (substancja aktywna: 3,4-metylenodioksymetaamfetamina) lub inne substancje o podobnym działaniu;

Potoczne nazwy Ecstasy: piguły, pixy, dropsy, droppery, X, E, tabletki, cukierki, kręgi, eski, xtc, tic tac, kółka, witaminka, guziki, groszki.

Ten rodzaj narkotyku popularny jest na dyskotekach, gdyż pozwala ona na wydłużenie okresu zabawy na parkiecie, a także znacznie poprawia samopoczucie, likwiduje zachamowania.

Działanie:

  • zawroty głowy;
  • poszerzenie źrenic;
  • euforia;
  • brak zmęczenia;
  • podwyższona temperatura ciała;
  • pobudzenie seksualne;
  • tachykardia;
  • suchość w ustach;
  • drżenie mięśni;
  • skurcze mięśni klatki piersiowej;
  • osłabienie i nudności;
  • kołatanie serca;
  • podniesienie ciśnienia krwi;
  • potliwość

Ecstasy prowadzi do skrajnego wyczerpania organizmu, odwodnienia. Dochodzi do tego, że organizm razem z wodą traci sole mineralne co prowadzi do obniżenia stężenia sodu we krwi, co jest niebezpieczne dla organizmu. Przedawkowanie lub nadwrażliwość na ten narkotyk powoduje wystąpienie tzw. złośliwego zespołu neuroleptycznego (obserwuje się: spadek ciśnienia krwi, gwałtowny wzrost temperatury ciała, drgawki, śpiączkę), który może być przyczyną śmierci.

LSD- środek z grupy halucynogenów, związek kwasu lizergowego, powszechnie zwanego kwasem, powoduje on omamy wzrokowe, słuchowe.

Działanie:

  • zawroty głowy;
  • poszerzone źrenice;
  • suchość w ustach;
  • osłabienie nudności;
  • wzrost ciśnienia krwi;
  • zapis fal mózgowych (EEG) przypomina stan pobudzenia i niepokoju;
  • kołatanie serca;

Negatywne skutki działania:

  • problemy z mówieniem, a także zachowaniem równowagi;
  • złą ocena odległości;
  • zimne dłonie i stopy;
  • wymioty;
  • uczucie osamotnienia;

Osoba zażywająca LSD jest podatna na autosugestię.

Potoczne nazwy LSD: kwas, kwach, kwasik, papierek, kryształek, kamyczek, trip, ejsid, tejbs, listek.

Efekt działania:

  • zmiany obrazu ( zmiana barwy, kształtu przedmiotu)
  • niewyraźne widzenie, dość ostre postrzeganie kontrastów;
  • wyostrzenie zmysłu słuch;
  • poczucie obcości własnego ciała;
  • złudzenia i urojenia wzrokowe;

W chwili, gdy środki te przestaną działać u osób obserwuje się obniżenie nastroju, ogromny smutek, stany lękowe. Często zdarza się, że osoby te popełniają samobójstwo.

Wziewne- do grupy tej należą rozpuszczalniki, kleje, eter, benzyna. Narkotyzowanie w tym przypadku przebiega poprzez wdychanie oparów tych środków poprzez usta i nos.

U narkotyzujących obserwuje się pobudzenie, euforię, halucynacje.

Skutki przyjmowania to:

  • niewyraźna mowa;
  • rozszerzone źrenice;
  • nieregularny oddech;
  • przyspieszona akcja serca;

Substancje wziewne prowadzą do uzależnienia psychicznego i fizycznego.

Objawy występujące w chwili zaprzestania narkotyzowania się to:

  • drażliwość;
  • skurcz mięśni;
  • drżenie mięśni;
  • mdłości i wymioty;
  • bóle głowy i brzucha;
  • wahania nastroju;
  • niepokój, lęk;
  • szybkie męczenie się;

W przypadkach dłuższego zażywania obserwuje się depresje, agresje. Dochodzi do uszkodzenia mózgu i wyniszczenia organizmu. Ostre zatrucie spowodowane przedawkowaniem objawia się poprzez drgawki, aż do chwili utraty przytomności.

Wdychanie oparów prowadzi do bardzo szybkiego niszczenia komórek nerwowych, a także do uszkodzenia komórek wątroby. Osoby odurzone tego rodzaju środkami mają zawroty głowy, cechują się nadmierną wesołością, występują również zaburzenia równowagi.

U osób stosujących środki wziewne przez dłuższy czas obserwuje się utrudnioną koncentrację, bezsenność, występują u nich depresje lub agresywne zachowanie.

Wdychanie oparów często kończy się uduszeniem, zatruciem lub też niewydolnością serca.

Osoby, które wdychają opary można łatwo poznać, gdyż przesiąknięte są one tymi oparami (włosy, ubranie).

Narkotyki wziewne dobrze rozpuszczają się w tłuszczach, dlatego też bardzo szybko dostają się one do krwi, a wraz z nią do mózgu.

Leki nasenne i uspokajające- należą tu barbiturany ( leki nasenne np. fenobarbital), benzodiazepiny (lek uspokajający np. relanium)

Po zażyciu tych środków dochodzi do zrelaksowania się i uzyskania poczucia spokoju. Większe dawki mogą powodować zawroty głowy, zaburzenia równowagi, zmiany nastroju.

Obserwujemy:

  • spadek ciśnienia krwi;
  • zwężenie źrenic i ponowne ich rozszerzenie;

Leki nasenne i uspokajające prowadzą do uzależnień fizycznych i psychicznych. W chwilach abstynencji pojawia się:

  • niepokój,
  • bezsenność,
  • wymioty,
  • skurcze mięśni,
  • jadłowstręt

Przy regularnym zażywaniu dochodzi do:

  • upośledzenia procesów myślowych,
  • obniżenia sprawności intelektualnej,
  • zmniejszenia zainteresowania pracą, domem itp.,
  • kłopotów z pamięcią ,
  • rozdrażnienia,
  • smutku;
  • bezsenności;

Przyjmowanie tego rodzaju środków niesie za sobą problemy neurologiczne, hormonalne, oddechowe, zaburzenia psychiczne, choroby narządów miąższowych.

Przy zatruciu obserwuje się:

  • spowolnienie oddechu;
  • słabo wyczuwalne tętno;
  • spowolnienie akcji serca;
  • spadek temperatury ciała;
  • utratę przytomności;
  • śpiączkę;
  • bladość powłok ciała;

Narkotyki twarde (np. heroina, kokaina, amfetamina) prowadzą do śmierci, która zazwyczaj powodowana jest przedawkowaniem natomiast miękkie narkotyki (np. marihuana, papierosy) nie uzależniają fizycznie lecz uzależniają psychicznie, jednakże należy podkreślić to iż palący trawkę wcześniej czy później sięga po coś co zapewni mu głębsze doznania i tym czymś jest zazwyczaj narkotyk tzw. twardy.

Osoby sięgające po miękkie narkotyki również umierają lecz nie na skutek przedawkowania, a w wyniku urojeń, które powstaną w ich psychice (np. człowiek po wypaleniu trawki może dojść do wniosku, że potrafi latać i postanowi rozwinąć skrzydła skacząc z okna). Podkreślmy, że wszystkie narkotyki działają destrukcyjnie na Ośrodkowy Układ Nerwowy, u osób zażywających narkotyki (nawet tych palących trawkę) zaobserwowano zniszczenia w mózgu, które powodowały różnego rodzaju zaburzenia psychiczne ( konieczne stało się korzystanie z usług psychiatry).

Mówiąc o narkotykach twardych i miękkich należało by podkreślić, że właściwie powinno się mówić o tym, że są narkotyki uzależniające szybciej bądź wolniej.