Kręgozmyk jest to samoistne, powolne przesuwanie się ku przodowi lub tyłowi jednego z kręgów lędźwiowych najczęściej IV, V.

Możemy wyróżnić trzy postacie tej wady:

  • kręgozmyk ku przodowi
  • kręgozmyk ku tyłowi ( tyłozmyk )
  • kręgozmyk rzekomy

PRZYCZYNY

  • szczelina, ubytek kostny łuku kręgu - inaczej zwana jako kręgoszczelina. Ubytek wypełniony jest włóknistą blizną, pod wpływem działającej siły o obciążenia przekraczającej wytrzymałość blizny następuje rozluźnienie tkanki blizny i przemieszczenie się trzonu kręgu ku przodowi. Proces zsuwania się to właśnie kręgozmyk.
  • Zmiany zwyrodnieniowe stawów międzywyrostkowych kręgosłupa
  • wady rozwojowe stawów międzywyrostkowych kręgosłupa

OBJAWY

  • bóle powysiłkowe - ustępują po zaprzestaniu wysiłku, uprawiania sportu
  • silne bóle krzyża
  • objawy neurologiczne (objawy rwy kulszowej)

*ból promieniuje od okolicy krzyżowej, poprzez pośladek, wzdłuż tylnobocznej powierzchni kończyny dolnej, stopy i palców

Do innych objawów neurologicznych zaliczamy:

* niedowłady, zaniki mięśniowe

* osłabienie odruchów

*zaburzenia zwieraczy pęcherza i odbytu

*zaburzenia potencji

*zaburzenia czucia

OBJAWY PRZEDMIOTOWE

  • zmiany kształtu lordozy lędźwiowej
  • przesunięcia w linii wyrostków kolczystych
  • ograniczenie ruchomości kręgosłupa
  • zmniejszenie przodopochylenia kości krzyżowej. Ustawia się ona wraz z miednicą bardziej pionowo
  • wiszące pośladki
  • chód pajaca, chory chodzi na lekko ugiętych nogach rozstawionych na zewnątrz.

LECZENIE

  • lekkie dolegliwości: oszczędzający tryb życia, noszenie gorsetu ortopedycznego
  • operacyjne - głównym celem operacji jest uwolnienie uciśniętych struktur nerwowych. Usztywnienie zmienionego chorobowo odcinka kręgosłupa w celu zapobieżenia kolejnemu przesunięciu się chorego kręgu.

Klasyfikacja kręgozmyków wg. Wiltse :

  • węzinowy - (inaczej istmiczny) stanowi ponad połowę przypadków wszystkich kręgozmyków. Polega na przerwaniu węziny z przemieszczeniem kręgu. Kręgozmyk węzinowy jest typowy dla pacjentów dorosłych (najczęściej 3-4 dekada życia).
  • dysplastyczny - jest to wrodzony niedorozwój łuków i stawów kręgu. Występuje w około 1/4 przypadków tej choroby. Kręgozmyk ten jest typowy dla dzieci i młodzieży.
  • zwyrodnieniowy (nazywany inaczej, choć niesłusznie rzekomym) stanowi około 1/5 wszystkich kręgozmyków. Jest typowy dla ludzi starszych. Związany jest ze zwyrodnieniem stawów kręgosłupa i krążka międzykręgowego. Postępuje tylko do pewnego momentu i nie osiąga dużego stopnia, jednak powstałe zmiany zwyrodnieniowe mogą dawać wtórną ciasnotę kanału kręgowego
  • urazowy jest to ześlizg na podłożu urazowego złamania łuku. Uraz często ujawnia trwający od dawna ześlizg. Skutkiem tego kręgozmyk urazowy jest rozpoznawany rzadziej niż faktycznie występuje.
  • patologiczny jest to ześlizg na podłożu chorób niszczących stabilność kręgosłupa (czynniki jatrogenne, nowotwory, zapalenia)

KRĘGOZMYK KU PRZODOWI

W tej wadzie dochodzi do przemieszczenia się trzonu kręgowego ku przodowi wraz z przednią stroną łuku, wyrostkami stawowymi górnymi, wyrostkami poprzecznymi i z całym znajdującym się powyżej kręgosłupem. Tylna część łuku z wyrostkami stawowymi dolnymi i wyrostkiem kolczystym pozostaje na miejscu. Kręgozmyk może powstać w skutek powolnego przerwania ciągłości łuku. Z reguły zdarza się to pomiędzy wyrostkiem stawowym górnym a dolnym obustronnie, rzadziej jednostronnie lub przy wrodzonym braku ciągłości.

PRZYCZYNY:

przyczyną braku ciągłości tkanki kostnej jest wada, która prowadzi do pozostawienia szczeliny w obrębie węziny łuku. Przerwanie ciągłości łuku kręgowego między wyrostkami stawowymi może również może wystąpić poprzez obniżenie wytrzymałości tkanki kostnej ( jeżeli działają na nią duże siły ).

Trzon przemieszcza się w różnym stopniu, jednak najczęściej nie przekracza jednego centymetra. W tym ustawieniu dochodzi do ponownej stabilizacji przemieszczonych kręgów.

Choroba występuje przeważnie pomiędzy 9 a 20 rokiem życia i dwa, trzy razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.

OBJAWY:

nagłe lub narastające ( związane z wysiłkiem ) bóle w odcinku lędźwiowo- krzyżowym. Ból ten promieniuje często przez pośladki do kończyn dolnych.

Częsty wysiłek, dźwiganie to czynniki, które wywołują szybko pojawiające się uczucie zmęczenia i zwiększanie się bólu. Po odpoczynku w pozycji leżącej bule zanikają. W badaniu fizykalnym zauważa się zmiany w sylwetce. Występuje skrócenie części lędźwiowej i spłaszczenie kifozy piersiowej.

Przy rozpoznaniu podstawowym badaniem jest rentgen .

W tej jednostce chorobowej występuje ucisk na korzenie nerwowe, najczęściej na wysokości L5 i S1 lub na wysokości ogona końskiego. Ucisk ten może spowodować zaburzenia czucia.

Na skutek dużego bezpośredniego urazu może dojść do złamania łuku i oddzielenia się trzonu. Takie złamanie łuku nosi nazwę kręgozmyku urazowego.

W przypadku braku poprawy w leczeniu zachowawczym lub u chorych z objawami neurologicznymi stosuje się leczenie operacyjne.

Do zabiegów zachowawczych należą:

  • parafinoterapię
  • promieniowanie podczerwone
  • galwanizację
  • prądy diadynamiczne
  • diatermię krótkofalową
  • diatermię mikrofalową
  • jonoforezę
  • magnetoterapię
  • laseroterapię

KRĘGOZMYK KU TYŁOWI

W tym typie kręgozmyku cały krąg przesuwa się ku tyłowi. Łuk kręgowy nie jest uszkodzony ani zmieniony. Przemieszczenie to jest uwarunkowane zwyrodnieniem krążka międzykręgowego, zwiotczeniem więzadeł kręgosłupa, a bardzo rzadko urazem. Sprzyja mu również zmniejszona wysokość wyrostków stawowych ich bardziej pionowe ustawienie i zaokrąglenie obrysów.

OBJAWY:

Ból występuje w okolicy lędźwiowo- krzyżowej i jest mniejszy niż w kręgozmyku ku przodowi.

LECZENIE:

Leczenie z reguły jest zachowawcze, po zabiegach fizykalnych stosuje się pomoce ortopedyczne. Ważne jest aby pacjent nie przemęczał kręgosłupa.

Jeżeli występuje ucisk na korzenie nerwowe, wtedy stosuje się zabieg chirurgiczny ( zdarza się to bardzo rzadko ). Zabiegi stosuje się odpowiednio do zastosowania sposobu leczenia.

KRĘGOZMYK RZEKOMY

Polega na przesunięciu ku przodowi całego kręgu bez przerwania ciągłości łuku. Uważa się że kręgozmyk rzekomy jest uwarunkowany degeneracją krążka międzykręgowego i towarzyszącymi zmianami zwyrodnieniowymi stawów między wyrostkami na tym samym poziomie.

Ubytki powierzchni stawowych i zmiany kształtów naprzeciwległych wyrostków stawowych umożliwiają nie wielkiego stopnia przemieszczanie kręgu ku przodowi bez uszkodzenia łuku.

OBJAWY:

Ból występuje sporadycznie

LECZENIE:

zachowawcze