Rene Descartes w spolonizowanej wersji powszechnie nazywany jest Kartezjuszem. Jest uważany za jednego z najbardziej wybitnych filozofów okresu nowożytnego. Urodził się w 1596 roku, a zmarł w 1650 roku. Gdy mieszkał w Paryżu studiował matematykę. Brał udział w wojnie trzydziestoletniej. Zgłosił się do niej jako ochotnik. Descartes był człowiekiem z natury uczonym i naukowcem. Nie myślał o przekazywaniu wiedzy, udoskonalaniu świata i ludzi, całkowicie skupił się na udoskonalaniu siebie i swego umysłu. Był twórcą metody rozumowania, która opierała się na matematyce. Metoda ta nazywana jest sceptycyzmem matematycznym. Metoda ta polegała na tym, że wskazane jest powstrzymywanie się od wszelkiego rodzaju sądów, ponieważ prawda nie jest możliwa do stwierdzenia i odkrycia.

Temat naszej pracy Kartezjusz wyłożył w swoim dziele zatytułowanym "Rozprawa o metodzie". Jego celem i pragnieniem było stworzenie takiej metody, która byłaby pewna, uniwersalna i niezawodna w każdej sytuacji. Pragną również zbudować ją na fundamentach matematyki, która dla niego była królową nauk i ideałem najdoskonalszej nauki. Ta doskonała metoda miała całkowicie odrzucać poznanie oparte na zmysłach. To powoduje usunięcie tego wszystkiego co stwarzało wrażenie niepewnego i niewiarygodnego. Wcześniej przyjmował ich wiarygodność i były dla niego źródłem poznania, często stosował porównanie ich do złudzeń sennych. Faktem nie podlegającym wątpieniu i dyskusji, było myślenie człowieka, poszukiwanie i odkrywanie prawdy. Jego punktem wyjścia i podstawą jego filozofii było stwierdzenie "cogito ergo sum", czyli "myślę więc jestem". Rene Descartes był przekonany, iż jest stworzeniem, które aby mogło żyć, koniecznie potrzebuje i niezbędne do jego istnienia jest myślenie. Był przekonany, że myślenie jest darem, które człowiek uzyskał od istoty o wiele bardziej doskonalszej niż sam człowiek. Tą osobą był Bóg, na drodze dedukcji uważał, że posiada On jedna naturę. Większa ilość tych natur świadczyła by o Jego niedoskonałości i ułomności. Fakt istnienia Boga, nie podlegał żadnym dyskusjom i wątpliwościom. Dla niego było to tak pewne, jak pewne jest istnienie dowodu geometrycznego. Poza tą pewnością, wysuwa jeszcze inne dowody: pierwszy oparł na tym, że rozum ludzki nie jest na tyle doskonały, aby wytworzyć ideę Boga, którego przymiotem byłaby niedoskonałość. Drugi dowód oparł na tym, że sama tylko istota Boga wskazuje na jego pewność istnienia. Wszystko, co człowiek odkrywa w samym sobie, swoje źródło ma w Bogu.

To że istnieje rozum, dla samego Kartezjusza nie podlega wątpieniu, dla niego jest to fakt niepodważalny. Gorzej sprawa przedstawia się z materią i jej istnieniem, które uważał za nie do końca takie pewne i przekonywujące. Duszę człowieka Kartezjusz utożsamiał z myśleniem. W związku z tym dusza może swobodnie istnieć bez ciała.

Rene Descartes dla poznania stawiał bardzo wysoko poprzeczkę i bardzo dużo od niego wymagał. Wiedza, aby być uznana za pewną i niepodważalną musi tak być umotywowana i wyjaśniona, aby nie wzbudzać wątpliwości i podejrzeń, co do jej prawdziwości. Jeżeli jakiś człowiek posiada taką wiedzę, zobowiązany jest do przekazywania jej innym ludziom, w taki sam sposób w jaki sam ja poznał i zrozumiał. Celem każdej pracy naukowej, jest zdobywanie wiedzy która byłaby pewna, niepodważalna, wiarygodna, ostateczna, a także dająca się przekazywać innym ludziom. Kartezjusz stał na stanowisku możliwości zdobycia takiej wiedzy, ale warunkiem tego sukcesu jest obranie odpowiedniej metody. Poznając świat, należy tak badać aby wchodzić w coraz bardziej głębsze i bardziej szczegółowe sfery świata. Oczywiście wszystko w miarę możliwości i predyspozycji. Poznawać można naturę czysto intelektualną, materialną, albo też mieszaną. Do natury czysto intelektualnej zaliczyć można wszystko to, co poznajemy za pomocą pewnego rodzaju światła, które jest wrodzone, a nie ma nic wspólnego z obrazem cielesnym, zmysłowym. Do natury materialnej zaliczył wszystko to co dostępne jest zmysłom i poznaniu cielesnemu, jak na przykład kształt, czy kolor itd. Za przedmioty mieszane uważał te, które zaliczają się zarówno do sfery cielesnej, jak i intelektualnej, taki przykładem może być: istnienie, jedność, czy też trwanie.

Kartezjański schemat metody uniwersalnej (składa się ona z czterech tzw. prawideł):

  1. wszystkie rzeczy, które poznajemy, nigdy nie mogą być uznane za pewne i oczywiste, dopóki za takie nie zostaną rozpoznane. W trakcie rozpoznawanie, wrogiem jest pośpiech, jak również różnego rodzaju uprzedzenia, których trzeba pozbyć się. W trakcie rozpoznawania należy wyłuskiwać wszystko to, co jest pewne, jasne i niepodważalne.
  2. aby badanie było jak najdoskonalej przeprowadzone, wskazane jest dzielenie na części dany przedmiot i badanie tych części. Dzielenie ma być przeprowadzane tak daleko, jak jest to tylko możliwe.
  3. punktem wyjścia w badaniu mają być przedmioty, które uważane są za najprostsze, a także najbardziej dostępne podczas poznawania. Dopiero od tych przedmiotów zalecane jest przechodzenie do bardziej szczegółowych i bardziej drobiazgowych części.
  4. przeprowadzając badanie, należy tak przeprowadzić analizę, aby mieć pewność, że nic nie zostało pominięte, ani zaniedbane. Prawidłowości pierwsze, same tworzą kryteria prawdziwego i pewnego poznania. Wszystkie inne prawidła są kontynuacją poprzednich i jednocześnie przygotowanie następnych prawideł.

Na etapie intelektualnym dla prawidła drugiego przysługuje mu intuicja, dla prawidła trzeciego przysługuje dedukcja, natomiast dla prawidła czwartego przysługuje enumeracja.

Mając do czynienia z tymi trzema odpowiednikami prawideł, enumeracja kontroluje dwie pozostałe, czyli intuicje i dedukcję. Odbywa się to na zasadzie przeprowadzenia różnego rodzaju pełnych obliczeń, jak również analiz. Powodem takiego działania jest potwierdzenie i upewnienie się, czy wszystko zostało zbadane i zanalizowane, potwierdzając przez to, że nic nie zostało pominięte i przeoczone. Badanie to powinno być przeprowadzone niezwykle uważnie i starannie. Dzięki temu wyniki jakie się pojawią są pewne i absolutne. Wiedza na temat badanego przedmiotu staje się bardziej pewna, jasna, jak również wyczerpująca. Dla samego Descartesa punktem wyjścia w wszelkiego rodzaju poznaniu pewnym jest intuicja, Która jest jakby klamrą zaczynającą i jednocześnie kończącą badanie.

Zastosowanie metody kartezjańskiej:

Wyżej opisana metoda Kartezjusza nadal jest metodą dydaktyczną i poznawczą, ale pod jednym warunkiem, warunkiem mianowicie musi być używana w zależności od warunków i okoliczności. Nie jest możliwe, a nawet jest wykluczone, stosowanie tej metody jako uniwersalnej i do wszystkich warunków i okoliczności. Użycie jej zalecane jest tylko tam, gdzie spełnione zostały wszystkie warunki jakie zalecał Kartezjusz, czyli:

  1. wszystkie zadania i obowiązki mają być sprowadzone do zadań matematycznych
  2. wszystkie zadania matematyczne mają być sprowadzone do zadania algebraicznego
  3. zadanie algebraiczne ma być tak sprowadzone, aby powstało z niego jedno równanie, które ma być rozwiązane.

Metoda która została przedstawiona przez Rene Descartesa może być stosowana nie tylko w przypadku rozwiązywania jakiś konkretnych zadań, które maja konkretny typ, ale również mogą być używane do badania dydaktyki ogólnej, za taki przykład mogą posłużyć: zasady przystępności podczas nauczania lub zasady systematyczności.