Redukcja skażenia środowiska naturalnego jest bardzo kosztowna, ale ma jednak bardzo istotne znaczenie dla dalszego życia na Ziemi. Dlatego też wszelkie działania na rzecz ochrony przyrody powinny być podejmowane przez wszystkie państwa i organizacje międzynarodowe. Oznacza to, że koszty utrzymania życia na naszym globie będą musieli ponieść wszyscy jego mieszkańcy.
Przemysł i rolnictwo, w wyniku rozwoju technologicznego, produkują coraz więcej szkodliwych odpadów takich jak: śmieci, ścieki z gospodarstw domowych, a także komunalne i przemysłowe. Bardzo niekorzystny wpływ na środowisko mają również nawozy sztuczne i chemiczne środki ochrony roślin. Wszystkie te substancje zanieczyszczają nasze gleby, wody i powietrze. Poziom skażenia niektórych rejonów jest bardzo wysoki.
W przyrodzie powstają różnego rodzaju zanieczyszczenia także w sposób całkowicie naturalny. Za przykład można tutaj podać czynne wulkany, które wyrzucają do atmosfery ogromne ilości pyłów i trujących gazów, m.in. dwutlenek siarki. Źródłem skażenia są również pożary lasów, w wyniku których wydzielają się bardzo duże ilości dwutlenku węgla.
W dzisiejszych czasach jednak znaczną większość zanieczyszczeń wytwarzają ludzie. Szczególnie jest to widoczne w miastach, które toną w smogu, pełne są dymiących kominów oraz spalin samochodowych. Dym to mieszanina różnych związków chemicznych, z których najbardziej szkodliwy jest dwutlenek siarki. Jego toksyczność znacznie wzrasta przy dużym nasłonecznieniu, ponieważ promieniowanie słoneczne zapoczątkowuje szereg reakcji chemicznych wywołujących taki efekt. Rezultacie konsekwencji tworzy się smog zalegający nad ziemią. Tego typu, charakterystyczny smog, wywołujący łzawienie i o nieprzyjemnym zapachu często zalega nad Londynem. Miasto to posiada bardzo dużo domów jednorodzinnych i większość z nich ogrzewana jest za pomocą piecyków węglowych, które emitują ogromne ilości dymu zalegającego nad domostwami. Smog stał się w 1952 roku przyczyną nieszczęścia, ponieważ w okresie Bożego Narodzenia zmarło w Londynie około 4000 osób ponad przeciętny stan śmiertelności. Sytuację poprawiła dopiero ustawa wydana przez parlament brytyjski, która zabraniała używania paliwa wydzielającego duże ilości dymu. W obrębie Europy smog występuje także w Zagłębiu Ruhry, w północnych, uprzemysłowionych terenach Czech oraz na Górnym Śląsku. Na skutek zatrucia atmosfery w rejonach tych notuje się zwiększoną zachorowalność na bronchit i astmę. Lokalne władze części miast, jak np. w Krakowie, decydują się na instalacje systemów, które monitorują skażenie środowiska. W taki sposób mierzy się poziom stężenia CO czyli czadu, dwutlenku siarki, tlenków azotu i metali ciężkich.
Trujące gazy wytwarzane głównie przez zakłady przemysłowe mają bardzo niszczący wpływ na środowisko. Dotyczy to szczególnie tlenku węgla i dwutlenku siarki. Substancje te są przenoszone przez wiatr na ogromne odległości. Gdy na swej drodze napotkają masywy górskie, wówczas ulegają kondensacji i spadają wraz z deszczem na ziemię. Są to tzw. kwaśne deszcze. Stały się one przyczyną niszczenia lasów na terenach polskich i czeskich Sudetów (Góry Izerskie). Zachwiało to równowagę środowiska na tym obszarze.
Trujące związki chemiczne, które powodują skażenie środowiska, przedostają się także do łańcuchów pokarmowych, gdyż pochłaniane są przez rośliny żyjące na terenach skażonych. Nasza żywność także nie jest wolna od takich substancji. Może być ona skażona np. ołowiem, który zjadany nawet w śladowych ilościach, może wywoływać uszkodzenia układu nerwowego u ludzi. Ołów wydzielany jest do atmosfery głównie przez pojazdy mechaniczne, dlatego coraz częściej jako paliwo stosuje się benzynę bezołowiową. Kiedyś ołów był dodawany także do farb, obecnie znacznie go ograniczono.
Bardzo poważnym zagrożeniem naszego powietrza jest związek gazowy - freon, który wykorzystywano w puszkach aerozolowych, lodówkach i chłodziarkach. Uwolniony freon przedostaje się do górnych warstw atmosfery, niszczy warstwę ozonu i przyczynia się tym do tworzenia tzw. dziury ozonowej. Ozon chroni nas przed szkodliwym promieniowaniem kosmicznym, tak więc jego niedostatek może powodować liczne choroby np. nowotwory skóry, a nawet uszkodzenia materiału genetycznego. Obecnie używanie freonów jest zabronione w znacznej większości państw. Prawdopodobnie ubytki warstwy ozonowej będą się jeszcze powiększać, ponieważ w niektórych miejscach używa się jeszcze freonów.
Wyjątkowo niebezpiecznym, nowym rodzajem zanieczyszczeń atmosfery, bardzo groźnym dla organizmów żywych, są pyły i substancje radioaktywne. Źródłem ich powstawania są zakłady, które przetwarzają rudy uranowe i odpady z reaktorów jądrowych, reaktory atomowe, a w szczególności wybuchy jądrowe, jak np. wybuch w Czarnobylu.
Różnorodne zanieczyszczenia powietrza to problem o charakterze międzynarodowym, głównie ze względu na zasięg oddziaływania substancji radioaktywnych, jak i innych szkodliwych gazów i pyłów.
Problem zanieczyszczenia wód, szczególnie mórz i oceanów, wygląda podobnie. Można tutaj podać za przykład katastrofalny stan Morza Bałtyckiego. Państwa nadmorskie nie dbają wystarczająco o jego czystość. Wpływające do Bałtyku rzeki niosą ze sobą ogromną ilość zanieczyszczeń. W wielu miejscowościach na polskim wybrzeżu obowiązywał zakaz kąpieli przez długi czas, ponieważ woda morska oraz plaże były zanieczyszczone w stopniu, który zagrażał zdrowiu ludzi. Podobne sytuacje zdarzają się także w innych rejonach świata.
Ogromne zagrożenie dla mórz stanowią awarie tankowców. Mogą one spowodować skażenie ropą wielkich obszarów morza oraz wielu setek kilometrów plaż. Tego typu katastrofy wywołują duże straty wśród organizmów wodnych, jak również lądowych. W roku 1980, w wyniku awarii tankowca w pobliżu wybrzeży Alaski, zginęła większa część populacji morskich ptaków, którą udało się odbudować dopiero po upływie 7 lat lecz nie wszystkie gatunki zdołały odbudować swoje populacje.
Nadzieją na poprawę czystości wód może być przykład Anglii. Do Tamizy odprowadzano kanały ściekowe, w 1960 roku rozpoczęto działania, które miały na celu odnowienie biologiczne rzeki i przywrócenie jej naturalnego stanu. Podjęte wysiłki zakończyły się sukcesem, gdyż obecnie żyją w rzece nawet łososie.
Różnorodne zanieczyszczenia atmosferyczne w większości przenikają do gleby np. w postaci kwaśnych deszczów. Do skażenia może dojść także w wyniku nadmiernego używania nawozów sztucznych i środków ochrony roślin. Tempo niszczenia gleby zależy przede wszystkim od żyzności, jak i od jej własnej odporności. Zakwaszenie jest odpowiedzialne za wypłukiwanie z podłoża zasobów pierwiastków, takich jak wapń i magnez oraz likwiduje wiele bakterii glebowych i przez to przyczynia się do hamowania procesu nitryfikacji. Dużym problemem gleb w Polsce jest występowanie trującego jonu glinu, który pojawia się w wyniku niedoboru wapnia w podłożu. Zakwaszenie znacznie zwiększa szkodliwość metali ciężkich jeśli występują one w glebie, ponieważ przechodzą wtedy w bardziej toksyczna i ruchliwą formę jonową. W takiej postaci pobierane są przez rośliny w dużo większej ilości niż miałoby to miejsce przy mniejszym zakwaszeniu. Wprowadzone w obieg jony metali ciężkich mogą doprowadzić do zanieczyszczenia wód gruntowych. Dostarczenie glebie naturalnych składników zawierających magnez i wapń pozwoliłoby na poprawę jej stanu. Około 50% powierzchni ziemi uprawnej w Polsce wymaga pilnego wapnowania.
Kontrola zanieczyszczenia gleby jest bardzo trudna. Zanieczyszczają ją głównie śmieci, zarówno przemysłowe jak i pochodzące z domostw, które trafiają na wysypiska. Także osady z oczyszczalni ścieków w postaci wysuszonej i sprasowanej przechowywane są na lądzie. Bardzo często zawierają one metale ciężkie, jak i inne substancje trujące, które łatwo mogą przedostawać się do gleby. Wiele odpadów w postaci ścieków i śmieci rozkłada się nie przynosząc ogromnych szkód. Bardzo ważne jest, aby stale monitorować zawartość szkodliwych substancji zarówno w glebie, ale również w żywności, roślinach oraz organizmach zwierząt i ludzi. Zdarza się, że długoletnie wysypiska śmieci są likwidowane, a na ich miejscu tworzone są parki, tereny zielone lub nawet osiedla. Jednak przy podejmowaniu takich decyzji należy dokładnie sprawdzić, czy na danym obszarze nie były składowane odpady toksyczne, które mogą wydzielać substancje trujące i przez to bardzo poważnie szkodzić zdrowiu.
O bardziej czyste i przez to zdrowsze środowisko próbują walczyć różnego typu organizacje i grupy ekologów. Organizują oni kampanie lokalne, jak również o zasięgu globalnym, np. akcja "sprzątanie świata". Światowe potrzeby z zakresu ochrony środowiska są jednak znacznie większe. Ważne jest, aby ludzie zrozumieli jak istotne znaczenie ma czystość otaczającej nas przyrody oraz nauczyli się o nią dbać.
Wszystkie odpady produkowane przez ludzi jeżeli nie są w odpowiedni sposób zabezpieczone i przetworzone prowadzą do zanieczyszczenia powietrza, wód gruntowych i gleby. Dlatego bardzo ważne jest, aby mądrze zorganizować gospodarkę zarządzającą odpadami i w ten sposób minimalizować straty w środowisku naturalnym. Można to osiągnąć poprzez:
- recykling, czyli ponowne wykorzystanie odpadów do wytworzenia nowych produktów (np. papier, tworzywa sztuczne, metale i szkło)
- kompostowanie, biologiczny rozkład śmieci organicznych, szczątków roślinnych i ścieków
- spalanie odpadów, pozbywanie się odpadów np. z gospodarstw domowych poprzez ich spalanie
