Ogólna charakterystyka powiatu Ciechanowskiego
Powiat Ciechanowski został utworzony podczas reformy administracyjnej w dniu 1.01.1999 roku. Powierzchnia tego powiatu wynosi 106,3 tysięcy ha i wchodzi w skład województwa mazowieckiego (jego północna część), czyli obejmuje około 3% powierzchni całego województwa. Administracyjnie do powiatu należą dwa miasta, czyli Glinojeck oraz Ciechanów, a także osiem gmin, Ciechanów, Wołomin, Grudusk, Glinojeck, Ujrzeń, Regimin, Sońsk i Opiniogóra. Ogólnie powiat Ciechanowski leży na Wysoczyźnie Ciechanowskiej oraz na Wzniesieniach Mławskich. Dzieląc Polskę według dzielnic klimatycznych, opisywany obszar jest położony na terenie Wielkich Dolin, czyli w stosunkowo dobrych warunkach klimatycznych. Wartość średniej temperatury w ciągu roku waha się od 7.1 st. C w północnej części do 7.4 st. C na południu województwa. Natomiast wartość średniej sumy opadów w ciągu roku wynosi od 520 mm na północy do 490 mm na południowym-wschodzie. Całkowita powierzchnia zajmowana przez wody powierzchniowe (stojące oraz płynące) w obrębie powiatu jest równa 1970 ha. Większość terenu powiatu leży na terenie zlewni Wkry. Dopływami tej rzeki są rzeki Łydynia oraz Sona. Łączna długość podstawowych cieków i ich dopływów jest równa 229 km. Tereny leśne zajmują około 15% całej powierzchni powiatu. Natomiast wskaźnik lesistości waha się od 3.4 % na terenie gminy Opiniogóra, do 34.4% na terenie gminy Glinojeck. Obszar powiatu jest położony na terenie Zielonych Płuc Polski. Liczba mieszkańców powiatu Ciechanowskiego wynosi 94 tysięcy, co stanowi 1.9 % ludności zamieszkującej województwo mazowieckie.
Jakość powietrza
Poziom czystości powietrza na terenie Ciechanowie ocenia się na podstawie badań przeprowadzonych przez 2 stacje pomiarowe. Działają one w ramach krajowego monitoringu jakości powietrza. Obie stacje prowadzą codziennie pomiary dobowych stężeń zanieczyszczeń powietrza. Do podstawowych zaliczane są: pył zawieszony, metale ciężkie w pyle, czyli kadm oraz ołów, a także stężenie dwutlenku siarki i azotu.
Wyniki badań określiły, że pył wartość stężenia pyłu zawieszonego jest nieznacznie zawyżona względem normy, natomiast inne zanieczyszczenia mieściły się odpowiednich normach.
Do podstawowych źródeł zanieczyszczeń emitowanych w charakteryzowanym powiecie należy spalanie paliw w celach energetycznych prowadzone na terenie zakładów komunalnych, rzemieślniczych, usługowych czy przemysłowych, przemysłowych także w paleniskach domowych. Kolejnym źródłem powstawania zanieczyszczeń powietrza jest transport, który dodatkowo systematycznie się rozwija.
Do podstawowych źródeł zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery zalicza się: Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Ciechanowie oraz Cukrownia Glinojeck S.A. Powstające źródłami tych zakładach zanieczyszczenia stanowią prawie 90% wszystkich zanieczyszczeń, które są emitowane na tym terenie. To zjawisko zalicza się do emisji wysokiej, ponieważ wysokość kominów, które wprowadzają zanieczyszczenia do powietrza przekracza 50 m. Inne emisje pochodzą z kominów mniejszych niż 50 m i należą do emisji niskiej. Dotyczy to w szczególności zakładów pracy oraz palenisk domowych. Ilość zanieczyszczeń (ciągle rosnąca) z gospodarstw domowych jest uzależniona od użytkowania opalania węglowego.
Jakość wód powierzchniowych
Rzeki, które płyną na terenie powiatu ciechanowskiego to Wkra i Łydynia. Wkra stanowi prawobrzeżny dopływ rzeki Narwi. Jej długość dochodzi do 249,1 km, a powierzchnia zlewni tej rzeki wynosi 5322,1 km^2. Źródłem tej rzeki są wody pochodzące z terenów zmeliorowanych bagien, które leżą niedaleko jeziora Komnatki.
Druga rzeka, Łydynia należy do lewobrzeżnych dopływów Wkry. Długość tej rzeki wynosi 72 km, a powierzchnia zlewni równa jest 697,9 km^2. Źródłem tej rzeki są wody pochodzące z terenów powiatu mławskiego, leżącego w okolicach miejscowości Budy Garwolińskie.
Kolejną rzeką jest Sona, czyli lewobrzeżny dopływ rzeki Wkry. Jej długość dochodzi do 67,3 km, a powierzchnia zlewni tej rzeki wynosi 536,5 km^2. Źródłem tej rzeki są wody pochodzące z terenów krawędzi Opiniogórskiej w pobliżu miejscowości Wierzbowo.
Do głównych źródeł zanieczyszczeń rzek zaliczane są ścieki komunalne, gospodarczo-bytowe i przemysłowe. Doprowadzone są one do Wkry poprze kolejne dopływy z terenu byłego województwa ciechanowskiego. Tymi dopływami są: Pyta, Swojęcianka, Łydynia, Raciążnica, Mławka, Płonka oraz Nasielnia. Jednak zanieczyszczenia mogą też pochodzić bezpośrednio z obszarów powiatu ciechanowskiego, mianowicie poprzez Glinojeck.
Zlewnia Łydynii jest obszarem, na którym występuje 5 dużych miejsc, skąd pochodzą zanieczyszczenia wód. Do tej rzeki doprowadzane są ścieki przemysłowe, bytowo-gospodarcze oraz komunalne i odpadowe obszarze Ciechanowa. Dopływy rzeki Łydynia również niosą ze sobą ścieki komunalne miedzy innymi z Grudusk, ścieki bytowo-gospodarcze z Krubina oraz Klic, a także ścieki przemysłowe z Ubojni oraz Gorzelni. Niestety Łydynia nie posiada dużych zdolności w procesie samooczyszczania. Zlewnią tej rzeki są przede wszystkim grunty orne, bardzo mało terenów leśnych. Użytki rolne to około 12% całkowitej powierzchni zlewni.
Zlewnia Sony jest obszarem, na którym występuje 5 dużych miejsc, skąd pochodzą zanieczyszczenia wód. Do bezpośrednich źródeł zanieczyszczeń zalicza się jedynie mechanicznie oczyszczone ścieki gospodarczo-bytowe poprzez osadniki Imhoffa (miejscowość Sońsk). Pośrednim źródłem są dopływy z terenów osiedla w Opiniogórze, z Zespołu Szkół Rolniczych oraz Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w miejscowości Gołotczyźnie, a także ścieki przemysłowe (nieczyszczone) ze Spółdzielni Mleczarskiej w miejscowości Gąsocinie. Zlewnią tej rzeki są przede wszystkim grunty orne, bardzo mało terenów leśnych oraz stosunkowo wysoki poziom zmeliorowania.
Zanieczyszczenia punktowo spływające do Łydynii oraz Sonii są najgroźniejsze, jednak poza tym wymienione rzeki są również zasilane poprzez zanieczyszczenia pochodzące z obszarowego spływu z terenów rolniczych.
Antropopresja to działalność człowieka: przemysłowa, rolnicza, turystyczna na środowisko, a także wpływ tej działalności, czyli zanieczyszczanie wód czy zakwaszanie gleb. Najczęściej powoduje zmiany w funkcjonowaniu pewnych ekosystemów, przykładowo zamieranie lasów czy zaburzenia składu gatunkowego.
Antropopresję nasilają: gleby piaszczyste, które występują przewadze, niewielki obszary zalesione, a także spływy z terenów mieszkalnych i gospodarczych położonych Antropopresję pobliżu rzek oraz ich dopływów.
Niestety jakość wód powierzchniowych na tym terenie, opierając się na badaniach wód Łydynii oraz Sony była niezadowalająca. Najwięcej zanieczyszczeń to związki biogenne, czyli azot oraz fosfor i fosforany. Dużo zarzutów można również wymienić pod względem stanu sanitarnego rzeki Łydynii, szczególnie poniżej Ciechanowa. Badania wykazały, że na pozaklasowość rzek głównych nie miały wpływu takie dopływy jak Rosica, Stawica, Kolnica czy Stanica. Na wody rzeki Sony Zachodniej leżącej powyżej miejscowości Ciemniewka miało negatywny wpływ stężenie azotu ogólnego. Z tego powodu powyżej Ciemniewka wody rzeki Sony są silnie zanieczyszczone. Zanieczyszczenia Sony są spowodowane bardzo dużą ilością zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł punktowych oraz obszarowych, wynikających z nieuporządkowanej gospodarki wodno-ściekowej zakładów pracy oraz pobliskich miejscowości.
Do sposób, które przyczyniają się do zmniejszenia ilości zanieczyszczeń w wodach powierzchniowych zaliczamy oczyszczalnię ścieków. Dlatego w Ciechanowie, w 1997 roku uruchomiono oczyszczalnię wysokosprawną, komunalną, 3-stopniową i mechaniczno-biologiczną, a także mechaniczno-biologiczną oczyszczalnie w miejscowości Grudusk. Te zabiegi sprawiły wyraźną poprawę w odczycie stopnia czystości rzeki Łydyni. Zawartość pierwiastków biogennych w wodach rzecznych zmalała dwukrotnie, na terenie poniżej Ciechanowa. Stan sanitarny również uległ dużej poprawie, co obserwujemy w Grabówce (2,5 razy) oraz w Gutarzewie (20 razy).
Stan czystości gleby
Do oceny poziomu zanieczyszczenia gleby przeprowadza się badania określające ilość pierwiastków śladowych, wielocyklicznych węglowodorów aromatycznych, siarki siarczanowej, a także stężenie metali ciężkich, takich jak kadm, ołów, miedź, cynk i nikiel. Próbki zostały badane w trzech miejscach: miejscowość Luberac w gminie Szrenisk, miejscowość Siedli w gminie Płońsk, miejscowość Skrobocin w gminie Sonisk. Wyniki określały ilość metali ciężkich, która była naturalna, skala 0, a także stężenie wielocyklicznych węglowodorów aromatycznych, które również kwalifikowały się do skali 0. Ostatecznie badania wykazały naturalną zawartość badanych substancji w próbkach. Ilość siarki siarczanowej również była niska, natomiast w skali 1. Badane gleby miały odczyn, który występował od 4,1 do 4,2 pH.
Gospodarka odpadami
Powiat ciechanowski w 2001 roku był wyposażony w cztery funkcjonujące składowiska odpadów pochodzenia komunalnego. Należały do nich: Rejonowe, położone w Woli, Pawłowskiej, które obsługiwało Ciechanów - dwie gminy (wiejską oraz miejską) oraz pięć kolejnych gmin należących do powiatu ciechanowskiego:, Glinojeck, Sochocin, Wołomin, Regimin, Sońsk i Opiniogóra. Składowiska gminne nie spełniały wymagań dotyczących ochrony środowiska w miejscowości Humięcino Kostki (gmina Grudusk), a także stwarzały niebezpieczeństwo dla wód podziemnych w miejscowości Ślubowiec w gminie Sońsk i w miejscowości Rembówko w gminie Opiniogóra. Eksploatacja wysypiska w Woli Pawłowskiej rozpoczęła się w 1994 roku i pod koniec 2001 roku ilość odpadów na tym składowisku była równa 137348 Mg. Odpady pochodziły, w szczególności z Ciechanowa (gminy wiejskiej oraz miejskiej).
