Michaił Bułhakow pisał "Mistrza i Małgorzatę" przez ostatnie dwanaście lat swojego życia. Jest to niezwykła powieść wielogatunkowa i paraboliczna. Autor porusza w niej wiele różnych tematów, które organizują kilka wątków utworu. W "Mistrzu i Małgorzacie" podejmowana jest następująca tematyka:
- społeczno-polityczna i historyczna - Bułhakow bardzo precyzyjnie opisuje Moskwę lat trzydziestych XX wieku. W swoich opisach uwzględnia dokładną topografię ówczesnego miasta oraz stara się pokazać, jaki wpływ na życie jego mieszkańców miał komunistyczny system totalitarny. Życie w tym mieście było całkowicie zbiurokratyzowane. Dużą rolę odgrywała też cenzura. Bardzo realistycznie zostało również przedstawione Jeruzalem za czasów Jeszui i Poncjusza Piłata.
- religijna - wątek biblijny dotyczący dziejów procesu i ukrzyżowania Jeszui Ha-Nocri i postawy prokuratora Poncjusza Piłata. Przedstawienie przemyśleń mieszkańców ateistycznej Moskwy na tematy religijne, np. zagadnień nieba i piekła.
- moralna - poruszenie problemu winy i odpowiedzialności oraz walki dobra ze złem. Dzieło Bułhakowa to powieść o człowieku, jego odpowiedzialności za własne losy i czyny. Sumienie człowieka rozlicza go za popełnione w życiu krzywdy. To najlepszy sędzia i kat jednocześnie. Problem walki dobra ze złem ma w tej powieść wymiar etyczny i filozoficzny.
- fantastyczna - wprowadzenie postaci z zaświatów (diabłów), które konstruują fabułę. Są one realnie wykreowane, konkretne i odarte z tajemniczości. Ciekawe jest to, że nie czynią one zła, a jedynie karzą ludzi złych, którzy popełnili ciężkie grzechy, podczas gdy ludziom dobrym umożliwiają osiągnięcie wiecznego szczęścia.
