- Scharakteryzuj Pana Cogito, bohatera wierszy Z. Herberta.
Postać Pana Cogito przywołuje na myśl sentencję: Cogito ergo sum (myślę więc jestem). Oznacza to zapewne , że bohater wierszy Herberta jest człowiekiem myślącym. Jest człowiekiem jak każdy. Jego myśli zajmuje on sam, inni ludzie jemu współcześni, przodkowie, kultura i polityka. Posiada bogatą biografię duchową. Jest człowiekiem o ukształtowanych, stałych poglądach. Jest tylko człowiekiem, więc posiada zarówno wady jak i zalety, nie stroni od słabości i zwyczajności. Czasem może wydać się to śmieszne jednak dzięki temu staje się bliski czytelnikowi. Jego postawę życiowa można określić jako stoicką, stawia na racjonalizm. Nie wierzy w sprawiedliwość i historię, wie, że polityka jest walka o władzę. Jest pełen ufności i wiary, a jednocześnie nurtują go wątpliwości. Tęskni za swoja ojczyzną, nie potrafi żyć z dala od niej.
Dekalog pana Cogito:
1. Podążaj przez życie z podniesioną głową, miej swoja godność.
2. Prawda powinna być dla ciebie najwyższym świadectwem.
3. Ceń odwagę.
4. Zło niech będzie twoim wrogiem.
5. Pogardzaj ludźmi małymi
6. Nie przebaczaj w imieniu innych.
7. Wystrzegaj się pychy.
8. Szanuj miłość i kochaj.
9. Bądź wrażliwy na piękno i dobro.
10. Szanuj dorobek i mądrość przodków.
3. Jaką wymowę ma powieść Dżuma A. Camusa optymistyczną czy pesymistyczną? Dlaczego?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy Dżuma posiada wymowę optymistyczną, czy pesymistyczną. Wydaje mi się, że utwór ten pokazuje, że ludzie postawieni w obliczu zagrożenia życia, zachowują się w różny sposób. Jedni zdolni są do poświęceń. Potrafią zachować zimna krew i pomagać innym. Nie poddają się biernie losowi lecz walczą z przeciwnościami, często z narażeniem własnego życia. Doktor Bernard Rieux, prowadził kronikę przez cały czas trwania zarazy. Kronika ta była dokumentem świadczącym, że człowiek pokonał groźną chorobę. Pesymistyczny akcent posiada niepewność, która wynika z ciągłego zagrożenia niebezpieczną chorobą. Czai się ona w zakamarkach domów i przez dziesiątki lat może się nie ujawnić. Jednak może nadejść taki dzień, kiedy wyjdzie z ukrycia i znowu pochłonie wiele ofiar.
5. Przedstaw refleksję nad rolą poety i problematykę moralną w twórczości Miłosza.
Czesław Miłosz - poeta współczesny, otrzymał Nagrodę Nobla za całokształt twórczości.
Rola poety: poeta czuje się powołany do sądzenia swoich współczesnych, gdyż nie boi się głosić prawdy. Przestrzega, że poeta nie zapomina zła. Głos poety jest sumieniem narodu.
Problematyka:
- Wojna: głównie wiersze, pochodzące z tomu Ocalenie (1945), w którym podejmuje problematykę moralną, stwarzającą i zarazem ocalającą wartości. W wierszu pt.: Campo di Fiori dokonuje przewartościowania postawy katastroficznej, podejmując refleksję nad duchową kondycją człowieka, świadka zbrodni wojennych.
- Totalitaryzm: poeta daje świadectwo nie tylko moralne i duchowe lecz także historyczne i dlatego pamięta o krzywdach wyrządzonych ludzkości - wiersz Który skrzywdziłeś. Dlatego podejmuje krytykę systemów politycznych, prowadzących do zniewolenia jednostki, nie posiadającej prawa do indywidualizmu i swobody przekonań.
- Metafizyka: poeta, jako źródło natchnienia traktuje Biblię. Czerpie z niej nie tylko kodeks systemu wartości, lecz także inspirację. Problematykę biblijną porusza w swoich utworach. Doskonałym przykładem jest wiersz Zaklęcie, w którym poeta mówi o mądrości. Jego poezja podejmuje rozważania filozoficzne, w których porusza problem przemijania człowieka. Rozważania religijne wyrażają doświadczenia natury duchowej, widocznej chociażby w wierszu Veni creator. Chwali w nim piękno boskiego stworzenia i jednocześnie pokazuje jak mały jest człowiek w obliczu Stwórcy.
7. Określ wieloznaczność tytułu powieści Konwickiego Mała Apokalipsa.
Tytuł powieści Tadeusza Konwickiego Mała Apokalipsa, przywołuje na myśl Apokalipsę Świętego Jana Apostoła. Apokalipsa to utwór, którego tematem jest prorocza wizja przyszłości. Wyraz ten pochodzi z języka greckiego. Oznacza objawienie, wizję, tajemnicze zjawisko.
Powieść Konwickiego przedstawia świat, który zmierza ku zagładzie, który chyli się ku upadkowi. Przedstawia wizję zagłady. Odwołuje się do doświadczeń narodu, który żyje w systemie totalitaryzmu, gdzie nastąpił upadek wartości. Inna interpretacja może zakładać, że małą apokalipsą jest upadek świata wartości głównego bohatera. Mówią o tym już pierwsze zdania utworu: Oto nadchodzi koniec świata. Oto nadciąga, zbliża się czy raczej przypełza mój własny koniec świata.
8. Odwołując się do wybranych utworów omów zjawisko groteski w literaturze XX wieku.
Groteska: utwór literacki, zawierający elementy komicznie przejaskrawione, nieprawdopodobne lub karykaturalne. Zasadniczą jej cecha jest równoczesne występowanie sprzecznych elementów (tragizmu i komizmu, mentalność wiejska i wysokie osiągnięcia techniki itp.)
Groteskowy charakter posiadały utwory wielu twórców XX wieku: wiersze i skecze Teatrzyk zielona gęś K. I. Gałczyńskiego, Ferdydurke W. Gombrowicza, Kartoteka Różewicza, Tango s. Mrożka. Bohater groteskowego utworu jest przerysowany, zdezorientowany, często nie potrafi odnaleźć się w otaczającej go rzeczywistości, która bez przerwy go zaskakuje.
10. Wizja państwa totalitarnego w Folwarku zwierzęcym G. Orwella.
George Orwell w Folwarku Zwierzęcym pokazuje, w jaki sposób działa mechanizm państwa totalitarnego. . Zwierzęta na farmie Jonesa zbuntowały się. Zdobyły Folwark i same zaczęły nim rządzić. Do władzy doszły świnie z Napoleonem na czele. Pozostałe zwierzęta musiały wykonywać niewolniczą pracę, podczas gdy świnie uchylały się od obowiązków, tłumacząc swoje nieróbstwo dobrem innych. Wykradały też pożywienie. Przywódca - Napoleon doprowadził nawet do krwawej egzekucji, która także miała wpłynąć na lepszą sytuację na Folwarku. Orwell pokazał, że piękne idee nie wystarczą by stworzyć społeczność idealną. Władza czyni chciwym, władzą trudno się podzielić. Dlatego jeżeli społecznik, ideowiec osiągnie władzą, może go ona zdeprawować. Wtedy zamienia się w tyrana i uzurpatora, który wymaga bezwzględnego posłuszeństwa oraz oddania od społeczeństwa. Aby utrzymać podwładnych w ryzach stosuje więc terror, sieje strach.
