Słownik języka polskiego poucza nas, że odpowiedzialność jest rodzajem obowiązku moralnego lub prawnego. Skoro tak więc nie ma właściwie ucieczki przed nią. Jawi się ona jako konieczność odpowiadania za wszystkie popełnione czyny i wiąże z ponoszeniem konsekwencji. Z pozoru wszystko wydaje się bardzo proste, ale jak wiemy z doświadczenia sytuacja może wyglądać bardzo różnie. Wszystko zależy od naszych indywidualnych cech charakteru i tego jak podchodzimy do życia.
Oczywiście dzieci nie mają świadomości tego, co wiąże się z ich czynami. Wobec tego nie wiedzą, że postępują źle, gdy na przykład zabierają komuś zabawkę. Wraz z upływem lat mały człowiek uczy się wszystkiego, poznaje otaczający świata i równocześnie wyrazista staje się dla niego granica między dobrem a złem. Nierzadko rodzice muszą mu wiele razy powtarzać, czego robić nie wolno, ale w końcu kiedy dziecko dorośnie i osiągnie dojrzałość całą odpowiedzialność bierze na swoje barki. Wtedy już nie ma żadnego zrzucania winy na innych. Trzeba dokonywać wyborów i ponosić ich skutki. Dorosłe życie to przecież nie tylko swoboda i poczucie niczym nie skrępowanej wolności. To także konieczność podejmowania trudnych decyzji i rozwikłania kłopotliwych spraw. Także przepisy prawa pokazują jasno, jakie pryncypia i obowiązki są najważniejsze.
Także literatura przybliża nam konkretne sytuacje i poucza, co należy wtedy zrobić. Bogatym źródłem informacji o konsekwencjach pewnych działań mogą być XX wieczne powieści. Warto pod tym wzglądem przyjrzeć się głównemu bohaterowi "Ludzi bezdomnych". Tomasz Judym wykazał się ogromną siłą woli i pomimo pochodzenia z ubogiej rodziny, zdobył wymarzone wykształcenie medyczne. Wyrwał się z biednej warstwy społecznej i w pewien sposób czuł się współodpowiedzialny za swoich ziomków. Chciał dla nich coś zrobić, aby poprawiała się ich kondycja, dlatego poświęcił się pracy społecznej. Zrezygnował przy tym z osobistego szczęścia, aby w pełni zrealizować swoje posłannictwo. Uważał nawet, że ukochana kobieta by mu w tym przeszkadzała. Nie wszyscy aż tak daleko idą w interpretacji tego kluczowego pojęcia.
Można zobaczyć bolesne konsekwencje pewnej decyzji w historii Conradowskiego Jima. W czasie katastrofy na statku postąpił nagannie - mianowicie uciekł i nie przejął się losem tonących. Fakt ten wyszedł na jaw i spotkał się ze zdecydowana krytyką. Bohater nie może do końca życia uwolnić się z poczucia winy. W trudnej sytuacji zadziałał instynktownie, pomyślał tylko o ratowaniu siebie. Jednak to go nie usprawiedliwia.
Te przykłady jasno pokazują, jak ważna jest odpowiedzialność w życiu poszczególnych osób. Jeśli jej się nie chce podjąć to wcześniej czy później trzeba będzie za to odpowiedzieć. Okazuje się, że wszystkie nasze czyny są policzone i będzie można się ich wyprzeć. Zanim więc podejmiemy ważne decyzje, należy wszystko przemyśleć i uwzględnić wszystkie ewentualne skutki. Tylko wtedy nie będziemy żałować naszej decyzji.
