W JAKICH WARUNKACH CYWILIZACJA STAJE SIĘ PRAWDZIWYM ZAGROŻENIEM?

Wiadome jest wszystkim, że rozwijająca się cywilizacja nie sprzyja naszej planecie. Wszystkie fabryki, które działają degradująco na otaczającą przyrodę oraz powietrze, powstające wysypiska śmieci są przyczyną skażeń gleb. Negatywny wpływ ma także rozwój motoryzacji, elektrowni, ponadto często słyszy się o katastrofach ekologicznych. Z pewnością żaden człowiek nie chce, aby rozwój kultury i społeczeństw szedł w tym kierunku.

Rozważając kwestie dotyczące współczesnej cywilizacji warto określić co takiego rozumie się pod jej pojęciem. Okazuje się, że cywilizacja oznacza stopień rozwoju, który osiągnęło społeczeństwo w konkretnej epoce historycznej - w tym bierze się pod uwagę kulturę materialną, która wskazuje na to jak opanowaliśmy siły przyrody oraz jak potrafiliśmy wykorzystać wszelkie bogactwa, które nam zaoferowała. Termin cywilizacja oznacza jeszcze dwie rzeczy. Kojarzy się z osiągnięciem najwyższego w ludzkiej ewolucji stanu rozwoju kultury, w którym etap określany mianem pierwotnego, dzikiego jest już dawno wyparty. Dodatkowo współcześnie przez określenie cywilizacji ma się na myśli typ kultury, która jest w zaawansowanym stopniu zarówno społecznym, jak również materialnym oraz ideologicznym. Społeczeństwa cywilizowane bywają określane mianem złożonych i są przeciwstawiane społeczeństwom, którym przypisuje się miano prostych oraz przedpiśmiennych. To właśnie drugie znaczenie dotyczące cywilizacji jest do dzisiejszego dnia bardzo popularne, choć to wcale nie oznacza, że w zupełności słuszne.

Nawiązując do czasów prehistorycznych zauważamy, że wówczas ludzie żyli w harmonii z otaczającą ich naturą. Można śmiało powiedzieć, że chętnie się podporządkowali naturze. Aby przeżyć musieli skutecznie walczyć o swój byt, w tym celu przemierzali wiele terenów w trosce o pożywienie. Okazuje się, że to nie oni sprawowali władzę nad przyrodą, ale to właśnie ona nimi "rządziła". Porozumiewanie się umożliwiały im łatwe znaki ruchowe. W celu wyrażania własnych uczuć powstawały malowidła na ścianach jaskiń, które nawiązywały tematyką do ich życia. Tak w zarysie wyglądała pierwotna, wręcz prymitywna cywilizacja człowieka.

Jednym z ważnych momentów w życiu człowieka była nauka rozpalania ogniska, w ten sposób nauczono się wykorzystywać ogień. W dalszej kolejności próbowano oswajać zwierzęta, w tym wilki, bydło, jak również świnie oraz ptactwo. Przyszły potem czasy, że człowiek poznał tajniki uprawiania ziemi oraz sam był w stanie wytwarzać pożywienie oraz przedmioty przeznaczone do codziennego użytku. W ten sposób koczowniczy tryb życia został zastąpiony osiadłym. Z czasem człowiek nauczył się odpowiednio wykorzystywać zwierzęta, budował coraz kunsztowniejsze i solidniejsze od poprzednich domostwa, dodatkowo nie musiał już ciągle walczyć o własne przetrwanie. Dla własnego wygodnego życia sięgnął po coraz to nowe wynalazki, które stały się dla niego użyteczne, wykorzystywał je w pracach na co dzień. W tych okolicznościach można stwierdzić, że człowiek pierwotny przekształcił się w człowieka rozumnego, bowiem potrafił sobie podporządkować przyrodę, jednocześnie nawet w najmniejszym stopniu nie działał na jej niekorzyść.

Mając na uwadze powyższe stwierdzenia można śmiało rzec, że po okresie prehistorycznym nastąpiła starożytność. W starożytności ludzie odnosili się z szacunkiem do zwierząt, także roślin oraz otaczającej ich przyrody nieożywionej. I tak ludzie zamieszkujący Egipt wierzyli, ze bogowie wcielili się w zwierzęta (np. koty), jak również przejawem ich istnienia była woda, także piasek oraz niebo i wiatr, a w szczególności rzeka Nil. Podobnie sprawa wyglądała z wierzeniami Sumerów, także Hindusów oraz Rzymian. W związku z tym o niszczącym działaniu na rzecz otaczającej przyrody nie było mowy. Z czasów starożytnych pochodzą słynne wynalazki np. kalendarz oraz pismo. Ponadto cywilizacje starożytne szczyciły się rozwojem matematyki oraz geometrii, poza tym Grecy zapoczątkowali filozofię, inni natomiast perfekcyjnie rzeźbili ludzkie ciało. Rzymianom przypisywano wzorowo wyszkolone oraz zdyscyplinowane wojsko. Rozważając realia cywilizacji starożytnych pojawia się pytanie czy one były szkodliwe dla planety, czy działały na nią niszcząco, czy na siłę próbowały uszczęśliwiać.

Rozpatrując dzieje rozwoju kultury dochodzimy do kolejnej przełomowej chwili. Dokładniej chodzi o początki Imperium Rzymu, które dało początek epoce średniowiecza. W tej epoce życie ludzkie zostało poddane dużym zmianom. Coraz bardziej zaczęła się szerzyć wiara chrześcijańska, która zataczała coraz to nowe kręgi. Jednak trzeba zaznaczyć, ze w tym okresie wiele osób niewinnie poniosło śmierć. Wszelkie choroby były leczone w prymitywny sposób, w tych warunkach ludzie ponosili śmierć lub stawali się kalekami na resztę swego życia. W tym kontekście środowisko naturalne nie ucierpiało jednak zdecydowanie uległy pogorszeniu warunki życia ludzkiego. Ne terenach Europy zaczęła panować bieda oraz różnego rodzaju zarazy. Między państwami powstawały konflikty prowadzące do pogorszenia się walorów krajobrazowych oraz przyrodniczych niemal na terenie całej Europy. W ten sposób ludzie coraz mniej interesowali się otaczającą ich przyrodą, sprawami związanymi z naszą planetą, jak również innymi ludźmi.

W momencie gdy zakończył się okres średniowiecza nastąpiła epoka nowożytna. Działo się to z końcem XV w. Od tej chwili życie ludzi zmieniło się diametralnie, można nawet powiedzieć, że polepszyło się, natomiast w odmiennym kierunku potoczyły się losy naszej planety, które stopniowo poczęły się pogarszać. Początek tym zmianom dały odkrycia geograficzne, które spowodowały odkrycie nowych lądów, także dróg zarówno lądowych, jak i morskich. W związku z tym rozpoczęły się emigracje ludzi z Europy na tereny Ameryki. Dodatkowo wielu z podróżujących przywiozło ze sobą do rodzinnego kraju różnego rodzaju groźne choroby. Na kontynencie europejskim ludzi ogarnęła wręcz gorączka złota. Jednak to, co najgorsze dopiero miało nadejść.

Wraz z nastaniem XIX wieku pojawiła się nowa epoka. Ten nowy okres w dziejach naszej cywilizacji jest określany mianem epoki wynalazków, także odkryć oraz rozwoju przemysłowego. Pomimo wielkich zalet wynalazków, wiele z nich spowodowało zanieczyszczenie otaczającego środowiska, tym samym okazały się szkodliwe dla naszego zdrowia. Z pewnością prawdziwą rewolucję wywołało pojawienie się prądu elektrycznego, wynalazek ten ułatwił niezwykle życie człowiekowi, jednak spowodował nieodwracalne szkody dla naszego środowiska. Wiele elektrowni emitowało do atmosfery mnóstwo szkodliwego dwutlenku węgla, który okazał się zabójczy dla wielu istot na ziemi. Z biegiem lat pojawiły się samochody oraz inne pojazdy spalinowe, które zanieczyszczały nasze drogi. Natomiast rodzące się konflikty między państwami doprowadziły do użycia bomby atomowej oraz biologicznej, w ten sposób powstały niewyobrażalne szkody materialne. Dodatkowo w XX wieku pojawiły się kolejne dwa nieszczęścia w postaci dwóch wojen światowych. Zginęły setki tysiące niewinnych ludzi, jak również ucierpiała niezwykle nasza planeta. Ponadto pojawiające się katastrofy ekologiczne wpłynęły ujemnie na rozwój naszej cywilizacji. Z biegiem lat pogarszała się sytuacja naszej drogocennej planety.

Budujące jest to, że w ostatnich latach wiele państw zaczęło zdawać sobie sprawę z tego, że działania ludzkie przyniosły potworne szkody zarówno materialne jak i te, które można określić jednoznacznie jako nieodwracalne. W tych okolicznościach wiele osób pracuje nad projektami, które mają zapobiegać dalszym ewentualnym katastrofom, proponuje się rozwiązania, które mają maksymalnie obniżyć ryzyko szkodliwego działania na ludzi oraz otaczająca nas przyrodę. Coraz częściej zakłada się oczyszczalnie ścieków, natomiast na fabrykach montuje się zabezpieczające przed zanieczyszczeniami filtry. Jednak wszyscy mają świadomość tego, ze nie wszystkie rzeczy daje się naprawić np. do dzisiejszego dnia odczuwalne są skutki potężnego wybuchu elektrowni jądrowej, która znajdowała się w Czarnobylu. Miejmy nadzieję, że z biegiem lat będzie mijało zagrożenie promieniowaniem po tej katastrofie. Nieodwracalne skutki ma ingerencja człowieka związana z wyniszczeniem chronionych gatunków roślin oraz zwierząt, które wyginęły na skutek wycinania lasów czy osuszania podmokłych terenów.

Mając na uwadze wszelkie przywołane powyżej spostrzeżenia można odpowiedzieć na pytanie dotyczące tego czy współczesna cywilizacja jest złem? Z obserwacji wynika, że każda cywilizacja ma ujemne oraz pozytywne strony. Nie jest ona z pewnością złem, jeżeli nie wpływa niszcząco na życie całej planety. Aby zapobiec naszemu złemu działaniu na planetę winniśmy starać się żyć z nią w symbiozie, aby żadna ze stron nie poniosła druzgocących strat.