Tekst: Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja! U twego Syna Gospodzina matko zwolena, Maryja! Zyszczy nam, spuści nam. Kyrieleison. Twego dziela Krzciciela, Bożycze, Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze. Słysz modlitwę, jąż nosimy, A dać raczy, jegoż prosimy: A na świecie zbożny pobyt, Po żywocie rajski przebyt. Kyrieleison.
"Bogurodzica" jest najstarszą zapisaną w języku polskim pieśnią narodowo-religijną. Jej autor pozostaje anonimowy. Aż do XVI wieku była ona uznawana za nasz hymnu narodowy. W utworze zwraca uwagę wyjątkowy talent poetycki autora jej najstarszej części, tzn. dwu pierwszych strof. Jest powszechnie uznawana za arcydzieło poezji polskiej doby średniowiecza. Traktowana jako hymn jest przede wszystkim modlitwą. Łatwo to wywnioskować na podstawie powtarzającego się wołania "Kyrielejson", co można tłumaczyć jako "Panie, zmiłuj się", a także zwroty kierowane do Matki Boskiej oraz Chrystusa. Poszczególne strofy różnią się od siebie pod względem tematycznym. W pierwszej autor zawarł apostrofę do Matki Bożej, pod adresem której kierowane są różne pobożne określenia. W strofie drugiej autor zwraca się do Zbawiciela, aby wysłuchał ludzkie modlitwy (apostrofy do Bga były charakterystyczne dla poezji religijnej). Kierowane są do niego prośby, by Chrystus zapewnił ludziom pobożne życie, zesłał wiele łask, a po śmierci szczęście w raju. Ponieważ utwór powstał w okresie kształtowania się pisanej polszczyzny należy go tratować jako ważne świadectwo historii naszego języka. Można w nim znaleźć informacje dotyczące budowy zdań oraz poznać dawne słownictwo (dziś archaizmy, a więc wyrazy już dziś nie używane): zwolena, sławiena, spuści, przebyt, Gospodzin. Kolejne strofy, powstałe w późniejszym okresie, obrazują jak zmieniała się dawna polszczyzna.
