Literatura romantyczna poruszała wiele ważnych kwestii. Mówiła o patriotyzmie, miłości, społeczeństwie i polityce. Jednak ważnym jej aspektem i tematem, który pojawia się bardzo często, a na pierwszy rzut oka wydaje się mało znaczącym, jest zapewne rola przyrody w świecie i życiu człowieka romantycznego. Świadczyć mogą o tym liczne przykłady z literatury nie tylko polskiego romantyzmu, ale i realizacji europejskich. Tacy pisarze, jak Goethe czy Schiller bardzo często przedstawiali przyrodę w swych utworach, stąd wzięła się w ogóle fascynacja romantyków tym tematem. Także ich angielscy koledzy, poeci romantyczni tamtego kręgu, odwoływali się do wartości przyrody, jako rzeczy ważnej i godnej uwagi. Była ona przeważnie synonimem tajemniczości i wyrocznią moralną. Nie miała na celu wyłącznie funkcji "dekoracyjnej", dodatkowej jako element fabuły. Była bardzo często wręcz głównym bohaterem utworu.

Tak jest chociażby w "Królu Olszyn" J. W. Goethego. Jest to przykład ballady romantycznej, której fabuła zbudowana jest na opozycji świata realnego i świata zjaw i duchów. Mamy tu przestawioną historię ojca i umierającego syna., którzy jada nocą wśród zamieci przez las. Podczas podróży zaczynają ze sobą rozmawiać, nagle syn mówi ojcu, że widzi Króla Olszyn i jego córki. Jawią się mu one jak realne postacie. Ojciec próbuje wytłumaczyć chłopcu, ze to tylko jego majaczenia i przewidzenia, jednak syn pozostaje przy swoim. Król Olszyn wzywa go do siebie, jednak syn nie chce pozostawić ojca. Niestety wkrótce umiera.

Mamy tu ukazany świat przyrody, jako świat tajemniczy, pełen niezbadanych i niespodziewanych sekretów. Król Olszyn jawi się nam jako personifikacja przyrody, jej ogromnych sił, które są dostępne wyłącznie jednostkom uduchowionym, które potrafią dostrzec jej tajemnicę.

Podobnie wygląda to w "Panu Tadeuszu". Kiedy czytamy ten utwór widzimy, że dużo miejsca zajmują w nim opisy przyrody. Nie są to jednak zwykłe opisy przyrody. Obrazy tworzone przez poeta ukazują ją jako niezwykłą, wręcz fantastyczną. Drzewa, zwierzęta, rzeki mają cechy prawie baśniowe. Przejmują one często również cechy istot żywych, jest to zabieg animizacji i personifikacji:

"Dwa stawy pochyliły ku sobie oblicza,

Jako para kochanków; prawy staw miał wody,

Gładkie i czyste jako dziewicze jagody;

Lewy, ciemniejszy nieco, jako twarz młodziana

Smagława, i już męskim puchem osypana"

Mickiewicz tworząc takie opisy świata przyrody, ukazuje i uwypukla ludzkie uczucia i zachowania. Jako przykład może posłużyć choćby porównanie stawów do pary zakochanych.

Piękno przyrody obrazują też "Sonety Krymskie", zwłaszcza wiersz pod tytułem "Stepy Akermańskie". Jest on opisem pięknego pejzażu okalającego Dniestr i jego okolicę. Poeta oszołomiony jest pięknem przyrody, którą dane mu było oglądać. Wzrok jego kieruje się na piękno bujnej roślinności, która rośnie wokół rzeki cudownie poruszana delikatnym powiewem stepowego wiatru. Poeta porównuje falującą florę do fal oceanu, które zalewają step ogromem kwiatów i roślin - niczym powódź.

Zanurzony w swych rozmyślaniach nagle nasłuchuje, wydaje mu się, że słyszy głos dobiegający z ojczystej Litwy, do której nigdy już nie będzie mógł wrócić. Ta myśl nie pozwala mu już na spokojną kontemplację przyrody. Pełen rozgoryczenia i żalu mówi: "Jedźmy, nikt nie wola".

Przyroda przedstawiana tu przez Mickiewicza jest tylko wyjściem do rozmyślań o ojczyźnie. Widok pięknej przyrody przypomina mu cudowne krajobrazy dalekiej ojczyzny. Widzimy więc, że przyroda może się stać również metaforą patriotycznej tęsknoty za krajem.

Wielość funkcji i metaforycznych obrazów jakie przywołuje przyroda w poezji romantycznej jest ogromna. W poezji Mickiewicza nabrała ona szczególnej wagi, o czym można się przekonać czytając jego wielkie dzieła.