Adam Mickiewicz jest obok Juliusza Słowackiego jednym z najwybitniejszych i wciąż czytanych poetów epoki romantyzmu. Jego wiersze, dramaty, epopeja bez wątpienia należą już dziś do klasyki literatury romantycznej, a także do grona najwybitniejszych dzieł literatury polskiej. W takim przypadku niepotrzebnym wydaje się fakt udowadniania tego, że poszczególne utwory Mickiewicza noszą znamiona estetyki romantycznej. Gdybyśmy jednak chcieli dokonać takiej charakterystyki to wydaje się, że najlepiej nadawałyby się do tego wczesne utwory poety. Bynajmniej nie dlatego, że te późniejsze nie realizują już postulatów romantycznych - nic bardziej mylnego. Chodzi o to, że późniejsza twórczość Mickiewicza coraz bardziej wypracowywała swój własny styl wypowiedzi porzucając wykorzystywane wcześniej motywy, na rzecz innych. Dlatego też jeśli chcemy udowodnić romantyczny charakter poezji naszego wieszcza, najlepiej jest to zrobić na podstawie wierszy, które uznaje się za prekursorskie dla polskiego romantyzmu. Mam tu na myśli oczywiście wiersze z cyklu "Ballad i romansów", które uznano za manifest romantyczny Mickiewicza. Do tego właśnie cyklu należy bardzo znana ballada "Lilie".

Wspomniany utwór powstał w roku 1820. Jest zaliczany do wczesnej twórczości Mickiewicza, określanej mianem wileńsko-kowieńskiej. Dopiero później, bo w roku 1822, został on wydany w tomie zbierającym wiersze Mickiewicza "Poezje". Jak w wielu utworach z tego okresu dominującą jego cechą była, modna wtedy w literaturze, "ludowość". Ujawnia się to w na kilku poziomach tekstu Mickiewicza. Weźmy chociażby samą formę utworu - balladę, która była bardzo popularna w tym czasie, poza tym uznawana była za gatunek, który nie spełnia wymogów klasycznych, co miało duże znaczenie dla estetyki romantycznej. Oczywiście nie jest to jedyny motyw, który ma zaświadczać o romantycznym charakterze tego utworu. Odnaleźć ich możemy bardzo wiele.

Na podstawie tego tekstu możemy pokusić się o stworzenie pewnego wzoru, który można by stosować do określania czy dany utwór zaliczyć można do estetyki romantycznej, czy też nie. Wyróżnić pewne elementy stałe, które pojawiają się w większości utworów romantycznych, może nie wszystkie razem, ale na pewno pewna ich część. I tak wyszczególnić możemy:

- podstawowym wyznacznikiem tekstu romantycznego jest ukazywany przez niego sposób postrzegania rzeczywistości. Powinien on być różny od tego, który zaproponowali myśliciele oświecenia. Romantycy odrzucali racjonalny i naukowy sposób postrzegania świata. Dla nich liczyła się bardziej dusza człowieka, jego uczucia. Tylko w taki sposób człowiek jest w stanie poznać siebie i świat.

- tekst pisany przez romantyka winien być budowany na nawiązaniach do kultury ludowej, wierzeń ludowych, czy też tekstów ludowych. Przedstawiać prawdy i moralność prostych ludzi, którzy uważani byli przez romantyków za tych, którzy są najbliżej natury i jej tajemnic.

- z tym natomiast wiąże się nierozerwalnie kwestia sił nadprzyrodzonych, różnego typu zjaw i duchów, rusałek i mar. Wszystko to winno być obecne lub wspomniane w utworze romantycznym, chociaż często jest tak, że rolę tajemniczych duchów, przejmuje w tekście wielka i niezgłębiona natura i przyroda.

- jednym z najważniejszych elementów dzieła romantycznego jest bez wątpienia obraz nieszczęśliwej miłości romantycznej. W każdym utworze z okresu romantyzmu musiała pojawić się jakaś niespełniona i powodująca nieszczęście miłość, po której bohater przechodził wielką, wewnętrzną przemianę.

- ważnym elementem literatury romantycznej, związanym z wymieniona wcześniej ludowością, jest zapewne kwestia moralności oraz nagrody i kary. Romantycy wierzyli, co widać w ich tekstach, że każda zbrodnia i zły uczynek, prędzej czy później, zostaną ukarane.

- na koniec trzeba wspomnieć o nieodłącznym elemencie romantycznej literatury, to znaczy o bohaterze romantycznym. Jest to zapewne najbardziej oryginalny wymysł romantyków, którzy stworzyli całkowicie nowego człowieka epoki, targanego uczuciami namiętnościami poetę, który skazany jest na los nieszczęśliwca załamanego przez nieszczęśliwą miłość.

Są to najważniejsze elementy literatury romantycznej. Czy odnajdujemy w balladzie "Lilie"? sprawdźmy.

Bez wątpienia spełnia ona warunek, o którym wspomnieliśmy dotyczący ludowego pochodzenia utworu. W przypadku tego wiersza z pewnością tak jest. Zaświadcza o tym już sam tytuł - "Lilie. Ballada..(z pieśni gminnej)". Sam poeta daje nam tu wskazówkę mówiąc, że tekst zbudowany został na zasłyszanej opowieści krążącej wśród ludu. Poza ty ważną rolę w tekście odgrywa również pustelnik. Jest on pewnym autorytetem dla prostego ludu. Bardzo często proszą go o różne rady i pomoc.

Kolejny fakt, to zdrada, której dopuszcza się Pani. Nie mając żadnych skrupułów zdradza swego męża, któremu przysięgała wierność. A jest to jedna z najważniejszych wartości w kulturze ludowej, której złamanie jest zawsze surowo karane. Obawiając się tego kobieta morduje męża, za co spotka ją zasłużona kara.

Mamy tu również przedstawiony świat zmarłych, duchów, tę "drugą stronę", o której mówili romantycy. Mickiewicz pokazał to na przykładzie męża, który nawiedzał zza grobu żonę.

Można by wyróżnić jeszcze wiele elementów, które ukazują romantyczny charakter ballady "Lilie", ale wydaje się, że już samo pokazanie tych kilku wydarzeń udowadnia, że jest to wiersz realizujący w pełni zadania estetyki romantycznej.