Romantyzm był epoką, która w wyjątkowy sposób odnosiła się do sztuki i kultury ludowej. Możemy powiedzieć, że początki romantyzmu są nierozerwalnie z nią związane, a i już w dojrzałej jego formie bez problemy dostrzegamy nawiązania i odnośniki do ludowych podań czy legend. Często objawia się to również w postaciach poszczególnych utworów w charakterze świata przedstawionego. Tak więc pierwiastki ludowe nierozłącznie związane są z estetyką polskiego romantyzmu. Nie są to jednak elementy charakterystyczne tylko dla poezji czy dramatu romantycznego. Elementów romantycznych i ludowych doszukać możemy się również w twórczości powieściowej, która nie była zbyt licznie reprezentowana w tym okresie. Przywołajmy chociażby utwór "Ulana" J. I. Kraszewskiego.
Autor przedstawia nam w swym utworze losy i wydarzenia z życia szlachcica Tadeusza. Przedstawia nam go jako prawdziwego romantyka, który patrzy na świat "sercem", a nie "szkiełkiem i okiem". Poznajemy jego losy, kiedy po pobycie w mieście, postanawia powrócić do rodzinnych stron - na wieś. Powodem jego decyzji o powrocie jest bolesny zawód miłosny, z którego młodzieniec nie mógł się otrząsnąć. Nie może znaleźć sobie miejsca i przestać myśleć o ukochanej. Jest typowym romantycznym bohaterem, któremu przeznaczona była niespełniona miłość.
Podczas pobytu na wsi niespodziewanie poznaje Ulanę, która powoduje u niego zainteresowanie, a nawet pewne zauroczenie. Młody szlachcic postanawia nawiązać bliższą znajomość z piękną i nieznaną kobietą wiedząc jednak, że to tylko prosta chłopka, która nie może mu dać zbyt wiele. Jego zabiegi i zaloty doprowadzą ostatecznie do wielkiej tragedii. Stanie się tak, dlatego że szlachcic okaże się osobą złą i bezduszną. Na początku postanawia związać się z piękną Ulaną, jest to jednak niemożliwe z tego względu, że ona ma męża. Szlachcic postanawia więc wysłać podległego mu męża do sąsiedniego miasta, a sam sprowadza sobie jego żonę do domu i zamieszkuje z nią. Kiedy chłop wraca z podróży okazuje się, że stracił żonę - nie jest jednak w stanie nic zrobić, gdyż szlachcic jest jego panem. Chłopi w tym czasie nie mieli prawa występowania do sądu, byli skazani na samosądu. Dlatego też podpala on dworek szlachcica, bo jest to jedyna droga zemsty, jaką widzi. Nie uchodzi mu to oczywiście płazem. Trafia do więzienia gdzie odbiera sobie życie. Na ten czas przypada wielka choroba szlachcica, który pozostaje pod opieką zadurzonej w nim Ulany. Opiekuje się nim i pielęgnuje. Kiedy Tadeusz czuje się lepiej wraz ze swym przyjacielem postanawia odbyć podróż do Warszawy. Po powrocie dzieje się rzecz straszna - otóż szlachcic wraca z podróży z żoną. Jest to wielki dramat Ulany, która była tak głupia, że uwierzyła szlachcicowi i poświęciła mu wszystko, co miała najcenniejszego. W wyniku rozpaczy również ona popełnia samobójstwo.
W utworze swym Kraszewski chciał poruszyć tematy, które były również ważne dla innych twórców romantycznych. Na pierwszy plan wysuwa się chociażby uwłaszczenie chłopów i nadanie im praw, poza tym mamy tu wątek miłości i zdrady, który był często wykorzystywany, zwłaszcza we wczesnej twórczości romantycznej.
