Cyprian Kamil Norwid przyszedł na świat w miejscowości Laskowo-Głuchy w okolicach Radzymina w 1821 roku. Jego rodzina wywodziła się z szlachty, jego ojciec był urzędnikiem państwowym. Edukacja swoja rozpoczął w Warszawie. Z początkiem lat czterdziestych XIX wieku zaczął drukować w czasopismach, ukazały się jego utwory poetyckie. Już wtedy zostały uznane przez krytykę oraz czytelników.

W latach czterdziestych opuścił Warszawę, ponieważ zamierzał podjąć studia rzeźbiarskie na terenie Włoch. Przez władze został posądzony w Berlinie o współudział w wydarzeniach rewolucyjnych, które miały miejsce na ziemiach polskich. Po odbyciu kary więziennej udał się na Zachód. W ten sposób miał możliwość przebywania w Berlinie, Rzymie, także W Nowym Jorku oraz Londynie. Poza granicami państwa polskiego utrzymywał żywe kontakty z wybitnymi Polakami m. in. Krasińskim, także Mickiewiczem oraz Chopinem i Słowackim.

Wówczas jego twórczość przeżywała rozwój, jednocześnie była coraz mniej zrozumiała dla przeciętnego czytelnika. Kolejne przejawy niechęci publiczności i wydawców, także szereg niepowodzeń osobistych oraz pojawienie się problemów finansowych spowodowały, że poeta czuł się osamotniony, z czasem wyobcowany. Pomimo przykrych doświadczeń otaczała go grupa zaufanych przyjaciół.

Nędzna sytuacja życiowa spowodowała, że zamieszkał w Paryżu w zakładzie, w którym przebywały sieroty oraz ubodzy i samotni emigranci. Do końca swych dni wykazywał aktywność jako pisarz. Zmarł 23 maja 1883 roku, jego zwłoki zostały złożone na cmentarzu w Montmorency w okolicach Paryża.

Cyprian Kamil Norwid był jednym z najważniejszych i najbardziej znanych romantyków polskich, często krytycznie wypowiadał się na temat epoki, w której przyszło mu żyć. Jego światopogląd oraz głoszone poglądy miały duży wpływ na rozwój ojczystej literatury.

Polemika z polskim romantyzmem

Norwid nie bał się krytykować innych. Sądził, że walka oraz czyn zbrojny połączony z męczeńską ofiarą nie jest jedynym wyjściem w dążeniu do odzyskania niepodległości. Był zdania, ze dotychczasowy zrywy w postaci powstań nie były do końca przemyślane oraz dobrze przygotowane. Norwid uważał, że człowiek powinien być wolny, dzięki swej indywidualności nie powinien się wszystkiemu podporządkować. Był człowiekiem, który podawał w wątpliwość konieczność przyjęcia postawy mesjanistycznej.

NARÓD A SPOŁĘCZEŃSTWO

Dla Norwida było jasne, że określenie narodu i społeczeństwa należy wyraźnie rozdzielić. W rozumieniu narodu widział objawienie najważniejszych wartości, które były przypisywane Polakom (tu patriotyzm, także solidarność oraz język i tradycja). Społeczeństwo kojarzyło mu się ze zbiorowością postaw, jak również zachowań współczesnych obywateli. Często w jego twórczości pojawia się krytyka społeczeństwa ("naród wielki społeczeństwo żadne"). Naród u Norwida był utożsamiany z Polakami, natomiast społeczeństwo z ludźmi. W swej twórczości chwalił naród (Polska jest ostatnie na globie społeczeństwo, a pierwszy naród".)

ZAGADNIENIA ETYKI

W rozumieniu Cypriana Kamila Norwida centralną wartością był człowiek - istota ludzka (pogląd humanistyczny oraz chrześcijański). Nawiązanie do treści chrześcijańskich zdeterminowało przekonania Norwida o wartościach określanych mianem dobra, także prawdy oraz miłości. Dla niego zawsze dobro było przeciwstawiane chęci zemsty. Jeden z jego utworów stał się dziełem mówiącym o poszukiwaniu prawdy, jak również dobra. Utwór nosi tytuł "Quidam". Oto fragment:

"Jakoż szczęśliwy, kto wstawszy, gdy ciemno,

Nie dotknął liry swojej nadaremno,

Przedświtu blasków doczekał, a potem

Wytrwał i, dniowy jaw jakkolwiek szarpie,

Wytrzymał burzę, co przemija grzmotem,

I skubie tęczę-dla serca-na szarpie.

Jakoż szczęśliwy, kto nie posiał solą,

Mimo że słonych łez niemało strawił."

SZTUKA A PRACA

Cyprian Kamil Norwid napisał poemat Promethidion", który nawiązywał do dialogów filozoficznych Platona. Sam tytuł jest nawiązaniem do postaci mitologicznej - Prometeusza, który miał pouczać ludzi w nauce rzemiosła. W dziele tym pojawiają się refleksje dotyczące wyobrażeń dobra, jak również piękna oraz pracy. Zdaniem pisarza te wszystkie wartości są niezwykle ze sobą związane. Bowiem piękno jeżeli jest prawdziwe zawsze stanie się dobrem, które może towarzyszyć pracy. Jednak piękno nie dotyczy jedynie sztuki, bowiem w każdym ludzkim zajęciu powinno ono się przejawiać, w każdej jego dziedzinie życia (" Bo piękno na to jest, by zachwycało Do pracy-praca, by się zmartwychwstało. (...)").

Według przekonań Norwida piękno nie może być pojmowane jedynie jako coś powierzchownego, bowiem należy ono do najwyższych wartości oraz cnót człowieka, oznacza to, co jest prawdziwe, również szczera oraz szlachetne.

Jednym z najbardziej znanych dzieł Norwida są liryki, które noszą tytuł Vade-mecum. Pojawiły się tu utwory o różnorodnej tematyce. Założeniem, które towarzyszyło powstawaniu tego dzieła była chęć odnowienia polskiej poezji. To właśnie w Vade-mecum poeta podjął polemikę z wizja romantyzmu Mickiewicza, jak również z obowiązującą wówczas koncepcją jednostki oraz historii. Poruszał kwestie moralne, jak również poddał krytyce prowincjonalizm oraz źle pojęta konwencjonalność. W swych rozważaniach nie pominął problemu zagubienia człowieka w cywilizacji, snuł refleksję na temat roli prawdy oraz sztuki w indywidualnym życiu każdego człowieka.

Kolejną grupę dzieł Norwida stanowią utwory mówiące o niezwykłych i wybitnych postaciach. Jako przykład warto tu wspomnieć Fortepian Szopena", także "Do obywatela Johna Brown", jak również "Bema pamięci żałobny rapsod". Pierwszy z nich należy do jednych z najbardziej znanych utworów romantyzmu polskiego. Punktem wyjścia rozważań stało tu się wydarzenie historyczne związane ze zniszczeniem cennego fortepianu słynnego kompozytora w czasie rabowania pałacu Zamoyskich w Warszawie, miało to miejsce w 1863 roku. Dla poety muzyka tegoż znakomitego melomana kojarzyła się z wyobrażeniem sztuki idealnej, w swej doskonałości wyrażała także miłość oraz piękno. W obliczu piękna tej muzyki sztuka ludowa (w rozumieniu narodowa) zyskuje rangę sztuki uniwersalnej, która jest zrozumiała dla wszystkich. Poza tym od strony formalnej jest perfekcyjna, wpływa na naszą wrażliwość duchową.

Powstanie utworu o tytule "Do obywatela Johna Browna" wiązało się z wydaniem kary śmierci z końcem lat osiemdziesiątych XIX wieku. Ofiarą całego zajścia był amerykański farmer (John Brown), który miał odwagę przeciwstawić się niewolniczemu traktowaniu Murzynów. Utwór ten przyniósł sławę Norwidowi jako poecie, jest swego rodzaju listem poetyckim, który przybiera postać rozbudowanej apostrofy. Cyprian Kamil Norwid nie bał się tu wystąpić w roli oskarżającego społeczności amerykańskiej, która chciała być ceniona za swą otwartość oraz demokrację. Nie zgadzał się z panującą niesprawiedliwością oraz stosowaniem przemocy na innych ludziach. W swych rozważaniach przewidział dramatyczną przyszłość dręczonych z powodu przynależności do danej rasy

("Noc idzie-czarna noc z twarzą Murzyna!").

W przypadku poetyki Cypriana Kamila Norwida można wyróżnić kilka cech charakterystycznych: obecność wyszukanej symboliki, stosowanie paraboli, także dążenie do skrótowości, lapidarności wypowiedzi (np. sentencje, aforyzmy). Operowanie ironią oraz wyróżnieniami graficznymi (np. w formie rozstrzelenia druku).

Analizując twórczość Norwida można zauważyć, że w środku jego zainteresowań zawsze jest człowiek, jego indywidualność, jak również egzystencja uwikłana w problemy narodu, historii oraz cywilizacji. Rozważania filozoficzne Norwida są zakorzenione w humanizmie opartym na zasadach chrześcijańskich. Patriotyzm tego pisarza nie jest prosty, w swych przekonaniach poeta jest niezwykle wymagający względem obywateli, jego postulaty do dzisiejszego dnia są nadal aktualne.

ROZWAŻANIA KOŃCOWE

Cyprian Kamil Norwid był autorem poezji, także utworów prozatorskich, jak również dramatów. W swych zainteresowaniach chętnie malował, rzeźbił, jak również rysował. Okazał się doskonałym znawca muzyki, całe życie żywo interesował się kultura, także historią oraz filozofią, publicystyką polityczną oraz eseistyką i krytyką literacką. Należał do grona oryginalnych pisarzy na przestrzeni istnienia literatury polskiej. W swej twórczości chętnie sięgał do różnych gatunków literackich. Nawiązywał do zagadnień związanych z historią narodu, społeczeństwem, jak również etyką oraz sztuką. Dogłębna interpretacja i analiza utworów jego autorstwa wymaga od czytelnika wnikliwego poznania bogatego życia duchowego i artystycznego tego pisarza.