Nazwa epoki renesansu, wywodzi się od słowa "renaissance" oznacza tendencje w kulturze, które doprowadziły do istotnych przemian, czyli odejściu od zamkniętej w klasztorach kultury średniowiecznej, a poznaniu dorobku starożytności, dzięki któremu możliwe było poznanie współczesnego człowieka i różnych aspektów życia doczesnego.

To dało podstawy do rozwoju humanizmu, który wywodzi się z chęci badania człowieczeństwa i jego wszystkich przejawów. Dlatego mottem humanistów było zdanie: "Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce".

Te wszystkie zjawiska pojawił się w XIV wieku w miastach włoskich. One są więc uważane za kolebkę odrodzenia. Geograficzna bliskość do świata starożytnego umożliwiła stosunkowo szybkie poznanie sztuki i literatury Greków i Rzymian.

Nowe, humanistyczne idee szybko dotarły do pozostałych krajów europejskich. Zaczęto wprowadzać do literatury nowe przekonania. Ważne jest odchodzenie od łaciny i tworzenie w językach narodowych.

Poetą, który swoją twórczością realizuje założenia renesansowe jest w Polsce Jan Kochanowski, najwybitniejszy humanista XVI wieku. Był Kochanowski starannie wykształcony, miejscami jego studiów był Kraków, Królewiec i Padwa. Poznał dorobek literacki i filozoficzny antyku. W jego poezji często pojawiały się starożytne gatunki literackie, do pisania których przygotowywał się z poetyk klasycznych.

W utworach Jana Kochanowskiego widać także dokładną znajomość filozofii starożytnej oraz umiejętność dopasowania jej do własnych potrzeb twórczych. Od starożytnych czerpie przekonanie, że świat to harmonia, a natura jest przepełniona pięknem i ładem. W centrum jego zainteresowania stoi człowiek i jego życie- śmiech, radość, płacz, cierpienie.

Poezja Kochanowskiego zwraca uwagę przez wypełnienie jej wartościami. Fraszka "Na zdrowie" przypomina, jak ważne jest zdrowie fizyczne, dzięki któremu możemy cieszyć się także innymi rzeczami, bez niego nie wiele można osiągnąć:

"Szlachetne zdrowie,

Nikt się nie dowie,

Jako smakujesz,

Aż się zepsujesz."

Dla Kochanowskiego duże znaczenia ma życie rodzinne, które kształtuje człowieka. Pisze o tym m.in. we fraszkach "Na dom w Czarnolesie", "Na lipę" i "Pieśni świętojańskiej o Sobótce":

"Inszy się ciągną przy dworze,

Albo żeglują przez morze,

gdzie człowieka wicher pędzi,

A śmierć bliżej niż na piędzi."

Słowa te udowadniają, że Kochanowski docenia życie na wsi, gdzie każdy może w skromności doskonalić swoją wartość.

Niezwykle oryginalnym i w pełni humanistycznym dziełem Kochanowskiego są "Treny", które są wyrazem wielkiej tragedii i żałości poety po śmierci Urszulki. Utracił on tym samym cel życia i jego wartość. Podważa w tym cyklu utworów całą dotychczasową filozofię renesansową.

Jana Kochanowskiego uważa się za najwybitniejszego twórcę polskiego renesansu z kilku względów. Osiągnął on niepowtarzalny i rzadki kunszt języka poetyckiego, który wynika ze starannego dopracowania zakresu słownictwa, rymów i środków stylistycznych -epitetów, przenośni, omówień. Nie ma w jego wierszach przypadkowych słów, wszystko jest przemyślane. Stosował i rozwijał wiersz sylabiczny. Jan Kochanowski pisał w języku polskim i łaciną ( zwłaszcza początkowe utwory).

Janowi Kochanowskiemu należy zawdzięczać przede wszystkim przeniesienie na grunt polski osiągnięć renesansu europejskiego. Dzięki jego licznym podróżom, możliwe było dokładne poznanie idei renesansowych i zaadaptowanie ich do literatury rodzimej. Poezja Jana Kochanowskiego była inspiracją dla późniejszych twórców polskich. Jest to więc dowód na jej ponadczasowość Nawiązywał do niego Adam Mickiewicz w "Panu Tadeuszu", Joanna Porazińska w "Kto mi dał skrzydła", Bolesław Leśmian w "Urszuli Kochanowskiej" i Władysław Broniewski w "Ance".